Albanian University Departamenti i Shkencave Juridike Master Shkencor
Albanian University Departamenti i Shkencave Juridike Master Shkencor ne Shkenca Juridike Profili E Drejte Penale LENDA: KRIMI I ORGANIZUAR Dr. Lulzim Lelçaj
n Duke pasur parasysh historinë e të gjithë rajonit te Ballkanit , diktaturën nën të cilën ka vuajtur Shqipëria dhe tranzicionin e kaluar ne keto vite, nuk është e habitshme, ne te vertete është plotësishte e natyrshme që të ketë probleme të krimit te organizuar. .
origjina e Krimit të Organizuar Shqipfolës n origjina e Krimit të Organizuar Shqipfolës është e vonë. Lindja e këtij fenomeni përcaktohet diku rreth viteve 70 – 80 dhe i përgjigjet lidhjeve të hershme të Shtetit komunist të Shqiperise me krimin e organizuar ndërkombëtar. :
Fazat e zhvillimit n n n faza e pare lidhet me periudhen perpara vitit 1990 sipas agjencive te zbatimit te ligjit ne Itali. pushteti komunist kish lidhur një marrëveshje me Mafiat italjane në fillim të viteve 80 për të marrë pjesë në një trafik të gjerë cigaresh, me brigjet shqiptare si bazë nisjeje. vëzhgues të huaj, Shteti shqiptar – sikundër edhe Kina – të ketë transformuar bimen e lulëkuqes për të prodhuar morfinë dhe heroinë e cila i është shitur Mafias italjane
n n n citohet nga studiues te huaj evropian i çështjeve të UÇK. Si jje aktivitet te trafikut te dreroges te eksponenteve shqiptare te kosoves dhe lidhje me aktivitetin e tyre politik per republiken e Kosoves individet e pare qe merren me krim te organizuar jane shqiptar të vendosur në Shtetet e Bashkuara ose diasporës së re kosovare të instaluar në Evropë. Mes të tjerash aktivitete, të të dy këto mjedise u orientuan menjëherë drejt trafikut të drogës. . Shqiptaret ne SHBA filluan karrierën e tyre si ndihmës të padrinove siqciljanë të Mafias italo-amerikane Kosovaret përfituan nga ndihma e padrinove të Mafias turke, vetë ata me origjinë te larget
Fazat ne vijim n n faza e dyte lidhet me periudhen nga viti 1990 deri ne vitin 1997. Shembja e sistemit komunist ne shqiperi dhe shprishja e Jugosllavise deri ne fillim te luftes se kosoves faza e trete eshte periudha pasi perfundimit te luftes se Kosoves dhe ne vazhdim
Krimi organizuar shqiptar n 1. Organizatat kriminale shqiptare nuk petendojne te jene te vetme ne territorin ne te cilin veprojne brenda vendit. Me parimin se" ka per te gjithe", ne nje territor veprojne disa organizata, te cilat, ne heshtje, respektojne njera-tjetren duke iu shmangur perpasjes. n Gjithesesi kjo nuk perjashton perplasjet e dhunshme per raste te prishjes se pazareve ndermjet tyre
2. Grupet dhe organizatat kriminale shqiptare nuk kane nje strukture vertikale, hierarki ndaj njeri-tjetrit, nuk kane nje kupole drejtuese, por veprojne seicili "per hesap te vet". Ndoshta, me vopne me ndryshimin e faktoreve te mjedisit, do te ndryshoje dhe organizimi strukturor i tyre. n Megjithese kane kaluar 20 vite nga krijimi I ketyre organizatave kriminale, nuk ka te dhena per ktijimin e nje kupole drejtuese te kriminalitetit te organzuar shqiptar. n
3. Anetaret e grupeve kriminale shpesh nderrojne padron, pra, kalojne nga nje grup ne tjetrin. Tipike kane qene keto levizje, sidomos ne vitin 1997, por edhe me vone. n Keto kalime kane ndodhur ne jo pak raste edhe ndermjet grupeve rivale apo jane krijuar grupe te tilla. Jo ne pak raste perplasjet ndermjet tyre kane qene shume te dhunshme per shkak te konflikteve te krijuara ne veprimtarine e tyre kriminale. n
4. Grupet kriminale shqiptare, qe veprojne ne perendim, njihen si shume te dhunshme. Sipas eksperteve te huaj, nese grupet e etnive te tjera ulen ne bisedime me njeratjetren per problemet qe kane per te zgjidhur dhe kur nuk arrijne t'i zgjidhin, perdorin gjuhen e armeve, grupet shqiptare u paraprijne qellimeve te tyre, duke perdorur fillimisht armet dhe duke detyruar palen tjeter te ulet ne bisedime ne pozita inferioriteti. n Kjo eshte verjtur edhe brenda shqiperise e n
5. Grupet kriminale shqiptare ne shqiperi/Kosove por edhe jashte territorit te tyre , ne shume raste, jane te organizuar mbi bazen e qyteteve shqiptare prej nga ata jane, si p. sh. lacianet, peqinasit, fieraket, Pejane, Prishtinas, Prizrenas, etj. n Si shkak ne kete rast jane njohjet paraprake qe kane patur dhe terheqja e njeri-tjetrit ne ket aktivitet kriminal. Kjo vecori vjen edhe per shkak te krijimin horizontal te ketyre grupeve kriminale dhe n
n 6. Ne qarkullimin e parave, grupet shqiptare pergjithesisht parapelqejne qarkullimin "cash" dhe jo nepermjet kanaleve bankare. Kjo eshte favorizuar nga lehtesite qe kane gjetur per futjen e ketyre parave ne qarkullim pa patur nevoje te perdorin transaksione bankare, duke perfituar nga ekonomi informale dhe mungesa e kontrollit shtetror ne Shqiperi/Koosve
7. Megjithese ne komunkimet telefonike perdorin pseudonime, pergjithesisht, nuk jane te kujdesshem. Kjo ka bere qe ne Perendim, ku ekzistojne mundesite teknike pergjimet e telefonatave, te mos kete shume veshtiresi ne goditjen e grupeve kriminale shqiptare. n Kjo situate ka ndryshuar shume ne keto 10 vitet e fundit pas futjes se metodave speciale te investigimit. tani edhe ne kete fushe jane sofistikuar shue, duke mos u dalluar prej krimineleve perendimore. n
Panorame e aktiviteteve te krimit te organizuar n n Në vendet e Evropës Juglindore numërohen me mijëra kompani dhe banka që menaxhohen nga Krimi i Organizuar. Vendet e rajonit të Ballkanit, përveç Kroacisë, humbasin rreth 20% të të ardhurave vjetore nga krimi i organizuar, ndërsa shtetit shqiptar i mungojnë në buxhet rreth 3 miliardë lekë në vit. Ky fuqizim është i rrezikshëm, sepse është fuqizim i antiligjit, i antishtetit, i antipaqes sociale, fuqizimi i një partneri të mundshëm të terrorizmit
Rrënjët e fenomenit te krimit te organizuar n Në shekullin e kaluar nuk ka pasur forma të krimit të organizuar në Ballkan dhe në Shqipëri, ashtu si në Perëndim. Natyrshëm lind pyetja se si u bë e mundur që brenda dy dekadave ai u zhvillua me një shpejtësi galopante, aq sa të konkurrojë edhe mafiet më të vjetra e më famëkeqe? Përgjigjet që jepen janë të ndryshme, por në përgjithësi ato u referohen faktorëve të mëposhtëm:
Vakumi i pushtetit mbarimi I Luftes se Ftoh n n Pas renjes se regjimeve komuniste ne vendet e europes lindore, Ballkane dhe shqiperi pas pushtetit diktatorial pati nje vakum pushteti si pasoje e voneses te ngritjes te institucioneve dhe agjencive te zbatimit te ligjit efikase Per me teper situata shoqerohej me veshtiresi te tjera te karakterit ekonomik, politik e social.
Mungesa e traditës demokratike n n n Shoqerite e ketyre vendeve trashegonin nje kulture antidemokratike te dhunes e cila u pasoa me shperthimin e kriminalitetit Kjo lidhej edhe me faktore te tjere te mungeses se institucioneve shtetrore demokratike dhe sindimin e ligjit. Per me teper sistemi gjyqesor ishte I brishte dhe jo I konsoliduar.
n n Shkatërrimi ekonomik. Privatizimi i ekonomisë publike dhe kalimi në ekonominë e tregut të lirë, u shoqërua me praktika abuzive, dizekuilibra sociale, papunësi dhe varfëri masive. Rënia e barrierave ekonomike. Krijimi i një tregu të vetëm evropian, solli edhe zvogëlimin e barrierave të tregtisë, në të njëjtën kohë edhe të barrierave për ushtrimin e veprimtarive të paligjshme.
Korrupsioni n n . Në kushtet kur mungonin rregullat dhe përvoja për ta ndërtuar dhe për ta mbajtur nën kontroll administratën publike, ky fenomen mori përmasat e një epidemie kronike, duke u bërë shtrat i ngrohtë për lulëzimin e Krimit të Organizuar. korrupsioni eshte instrumenti me I mire per lidhjen e krimit te organizuar me strukturat shtetrore duke cuar deri ne “kapjen e shtetit” prej krimit te organizuar
Emigrimi masiv n Vitet ’ 90 për vendet e Lindjes njohën emigrimin e përmasave më të mëdha që pas Luftës së Dytë Botërore. Gjatë viteve të tranzicionit vetëm nga Shqipëria ka emigruar përafërsisht 25 % e popullsisë, ose 35 % e fuqisë punëtore. Sot numërohen rreth 900, 000 emigrantë, kryesisht në Greqi (600. 000), Itali (200. 000), dhe në vende të tjera të Evropës Perëndimore , SHBA dhe Kanada.
Indiferenca fillestare e Perëndimit n Ndonëse ishte ky qytetërim që me vlerat e tij demokratike frymëzoi këputjen e prangave të izolimit dhe totalitarizmit, Perëndimi nuk ishte i përgatitur ta kuptonte se deri ku mund të arrinte aventura e njerëzve të privuar për një kohë të gjatë nga liria, me nevoja jetike të paplotësuara, të mbetura në kufijtë e një ëndrre e të një shprese.
Pozita gjeografike n . Gjeografikisht Ballkani ka qenë korridori që lidh tre kontinente: Evropën, Azinë dhe Afrikën, ndërsa historikisht ka qenë kufiri gjithnjë i trazuar midis lirisë dhe shtypjes, zhvillimit dhe prapambetjes, mirëqenies dhe varfërisë.
Avantazhi i veprimit n . Një arsye tjetër përse Krimi i Organizuar ka përparuar me shpejtësi në rajonin tonë, është avantazhi i veprimit për të përfituar nga situatat e reja, ndërkohë që strategjitë dhe bashkëpunimi midis institucioneve që duhet të përballen me të ka ecur më ngadalë.
n n n Ndërsa grupet shqiptare të Krimit të Organizuar, ekspertët i përshkruajnë me veçoritë e mëposhtme: - Homogjene, të gatshëm të hyjnë në lidhje e të bashkëpunojnë me organizata të tjera kriminale dhe të hapen në fusha të reja krimi. - Të specializuara në trafikun e drogës dhe të qenieve njerëzore
- Më pak të sofistikuara, më pak të kujdesshme, por më shumë të dhunshëm, të gatshëm të përdorin pa hezitim armët e zjarrit n - Organizatat nuk pretendojnë të jenë të vetme në territorin në të cilin veprojnë. Me parimin se” ka për të gjithë”, në një territor veprojnë disa organizata, që në heshtje, respektojnë njëra-tjetrën duke iu shmangur përplasjes. n
n n n Nuk kanë strukturë vertikale dhe një kupolë drejtuese, por veprojnë “secili për hesap të vet”. [3] - Anëtarët e grupeve kriminale shpesh ndërrojnë padron, kalojnë nga një grup në tjetrin. - Në Perëndim, në shume raste, janë të organizuar mbi bazën e qyteteve prej nga janë. (Fierakët, Peqinsit, Laçianët) - Në qarkullimin e parave, përgjithësisht parapëlqejnë qarkullimin “cash” dhe jo nëpërmjet kanaleve bankare. -
n n Megjithëse në komunikimet telefonike përdorin pseudonime, nuk janë të kujdesshëm dhe shpesh kjo është bërë shkak për zbulimin e tyre. - Deri tani në veprimtarinë e këtyre grupeve nuk është zbuluar ndonjë lidhje e tyre me terrorizmin.
- Slides: 27