ALAM SEKITAR Khazanah untuk Pembangunan Mampan RAG 121

ALAM SEKITAR: Khazanah untuk Pembangunan Mampan RAG 121 SAINS PERSEKITARAN 1 KULIAH 1 © Dr. Mohd Zin Kandar & Prof. Madya Dr. Hj. Abdul Majid Ismail 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 1

Kandungan Pendahuluan Alam sekitar Kepentingan Alam Sekitar Komponen alam sekitar Pembangunan dan kesan alam sekitar Pencemaran Alam Sekitar Punca-punca pencemaran Tanggungjawab membendung pencemaran Kesan pencemaran Usaha-usaha mengatasi masalah pencemaran 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 2

Alam sekitar: • Definisi • Skop 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 3

Urusan Sesama manusia 9/26/2020 Tuhan hamba Hubungan manusia dengan alam dan pencipta Khilafah di bumi Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM Mengurus alam 4

9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 5

Alam Sekitar (environment). . . “the surroundings of an individual organism or a community of organisms ranging on up to the entire biosphere, the zone of earth that is able to sustain life. By surroundings is meant all the nonliving and living materials that play any role in an organism’s existance. . . ” [Grolier Encyclopedia of Knowledge] 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 6

Alam sekitar sebagai sistem yang sembang “Dan Dialah yang menurunkan air hujan dari langit, lalu kami tumbuhkan dengan air itu segala macam tumbuh-tumbuhan, maka kami keluarkan dari tumbuh-tumbuhan itu tanaman yang menghijau …. dan Kami keluarkan butir(buah-buahan) yang banyak… “ (Al-An’aam 6: 99). 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 7

Dasar Alam Sekitar Negara bertujuan meneruskan kemajuan ekonomi, sosial dan budaya serta peningkatan kualiti hidup rakyat Malaysia menerusi kesejahteraan alam sekitar dan pembangunan lestari. Pertumbuhan negara sememangnya tidak dapat dinafikan adalah berteraskan alam dan sumber aslinya. Dalam pada ia menuju ke arah mencapai status negara maju, Wawasan 2020 menghendaki tanah terus produktif, subur, dan kaya dengan kepelbagaian alam, udara sentiasa bersih dan cerah dan air tidak tercemar. Sumber-sumber ini akan memainkan peranan yang lebih penting sebagai punca kekayaan dan sistem sokongan yang perlu bagi pelbagai budaya Malaysia yang unik serta juga sebagai manifestasi warisan semula jadi dan lambang kemegahan negara. Bersambung… 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 8

Dasar Alam Sekitar Negera (samb. ) Di samping mengamalkan hak kedaulatan ke atas sumber aslinya, Malaysia akan membangun dan mempergunakan sumber ini secara lestari. Malaysia menyedari bahawa penggunaan sumber secara sembarangan, berleluasa dan sebagainya akan menghakis asas kejayaan negara dan boleh menjejas kemajuan yang berketerusan. Kenyataan dasar ini membentangkan prinsip dan strategi-strategi yang penting untuk memastikan alam sekitar tetap produktif dari segi ekologi dan ekonomi. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 9

Objektif DASN Dasar ini bertujuan untuk mencapai: Alam sekitar yang bersih, selamat, sihat dan produktif bagi generasi masa kini dan masa hadapan Pemuliharaan kebudayaan dan warisan semulajadi yang unik dan pelbagai dengan penyertaan berkesan semua sektor masyarakat Cara hidup, pola pengeluaran dan penggunaan lestari 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 10

Prinsip DASN PERTAMA Pengawasan Alam Sekitar Menghormati dan berprihatin terhadap alam sekitar mengikut standard moral dan etika yang tertinggi. KEDUA Pemuliharaan Ketahanan dan Kepelbagaian Alam Memulihara ekosistem semula jadi untuk memastikan keutuhan kepelbagaian biologi dan sistem-sistem sokongan hidup. KETIGA Peningkatan Berterusan Kualiti Alam Sekitar Memastikan peningkatan berterusan dalam produktiviti dan kualiti alam sekitar ketika mengejar objektif pertumbuhan ekonomi dan pembangunan manusia. KEEMPAT Penggunaan Lestari Sumber-Sumber Asli Menguruskan penggunaan sumber asli untuk mengekalkan asas sumber dan keutuhan alam sekitar. Bersambung… 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 11

Prinsip DASN (samb. ) KELIMA Membuat Keputusan Bersepadu Mengintegrasikan dimensi alam sekitar ke dalam perancangan dan pelaksanaan dasar, objektif dan mandat semua sektor. KEENAM Peranan Sektor Swasta Memperkukuhkan peranan sektor swasta dalam perlindungan dan pengurusan alam sekitar. KETUJUH Komitmen dan Kebertanggungjawaban Memastikan semua pembuat keputusan di sektor awam dan swasta, pengguna sumber, pertubuhan bukan Kerajaan dan orang awam mempunyai komitmen tertinggi terhadap perlindungan dan kebertanggungjawaban ke atas alam sekitar ketika membentuk, merancang dan melaksana aktiviti masing-masing. KELAPAN Penyertaan Aktif dalam Masyarakat Antarabangsa Menyertai secara aktif dan berkesan dalam usaha serantau dan sejagat ke arah pemuliharaan dan pembaikan alam sekitar. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 12

Persekitaran Seimbang Kriteria-Kriteria (Indeks) Keseimbangan l Biodiversiti l Kualiti Air l Kualiti Udara l Kualiti Tanah l Kualiti Kehidupan Manusia 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 13

Komponen alam sekitar • Air • Udara • Tanah • Flora & Fauna • Manusia 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 14

Komponen Alam Sekitar 1. Air AIR l Penting untuk kehidupan l AIR - 45% KANDUNGAN BERAT BADAN KITA KEGUNAAN l l l Makanan, pakaian, persekitaran DOMESTIK (MINUM, MENCUCI, MEMASAK, MANDI) INDUSTRI & AWAM (PENGAIRAN, PERIKANAN, PEMEROSESAN, ELEKTRIK) PENGURUSAN AIR (AIR BERSIH & AIR BUANGAN) l l l 9/26/2020 Malaysia – Diurus oleh negeri “PUBLIC HEALTH ENGINEERING” “SANITARY ENGINEERING” Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 15

Komponen Alam Sekitar Air (samb. ) RM 5 (1991 -95), RM 2, 467 BILLION UNTUK PROJEK BEKALAN AIR PENGGUNAAN – 5 RIBU JUTA LITER AIR SEHARI – MEMERLUKAN 400 LAGI LOJI RAWATAN KEPERLUAN AIR: DOMESTIK DAN INDUSTRI – 2. 6 BILLIONm 3 , 5. 8 BILLIONm 3 TAHUN 2020 l PERTANIAN - 9 BILLIONm 3 , 13. 2 BILLIONm 3 TAHUN 2020 l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 16

Komponen Alam Sekitar PENGAWALAN KUALITI AIR (AKTA KUALITI ALAM SEKITAR 1974 PINDAAN 1985) AIR DIKAWAL BERDASARKAN SIFAT KIMIA, BIOLOGI, FIZIKAL AIR & ISI KANDUNAGNNYA. (OSMOSIS BERBALIK, ELEKTRO-DIALISIS, JERAPAN KARBON & TINDAK BALAS KIMIA) SISA BUANGAN DITAPIS DAHULU SEBELUM DILEPAS KE SUNGAI. KAWASAN TADAHAN & SEKITARNYA PERLU DILINDUNGI DARIPADA DITEROKAI. SEMUA AIR BUANGAN DOMESTIK, KILANG & LADANG TERNAKAN - DISALOR KE BENTUNGAN, DIBERSIHKAN - DILEPAS. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 17

Komponen Alam Sekitar 2. Udara N 2=78%, O 2=21%, Ar=1%, CO 2=0. 003% 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 18

Komponen Alam Sekitar KUALITI UDARA / ANGIN PENTING (KUALITI & KUANTITI) UNTUK: l l PERNAFASAN (UDARA BERSIH) PENGUDARAAN (UDARA BERGERAK / ANGIN) KEPERLUAN ASAS KEHIDUPAN l l 9/26/2020 PERTUMBUHAN TUMBUH-TUMBUHAN KEHIDUPAN HAIWAN MADIUM ELEMEN LAIN (CAHAYA DAN HABA) SIFAT-SIFATNYA MEMBENTUK CUACA DAN IKLIM (SUHU, KANDUNGAN WAP AIR, CORAK DAN KELAJUAN ALIRANNYA & BAHANG) Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 19

Komponen Alam Sekitar 3. Tanah Pentadbiran l Negeri Kualiti l 9/26/2020 JAS Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 20

Komponen Alam Sekitar 4. Flora & Fauna Flora Kegunaan Makanan l Kawalan alam sekitar, iklim l Rekreasi l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 21

Komponen Alam Sekitar Flora & Fauna Flora Kawalan Kerajaan Negeri l JAS l Kem. Sains dan sumber asli l Jab. Lanskap negara l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 22

Komponen Alam Sekitar 4. Flora & Fauna Kegunaan Makanan l Kawalan alam sekitar, iklim l Rekreasi l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 23

Komponen Alam Sekitar 5. Manusia Komponen utama alam sekitar Tiada alam sekitar tanpa manusia Mengguna dan memelihara - Khalifah Kualiti hidup l Penyakit l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 24

Kepentingan Alam Sekitar • Kualiti hidup, kesihatan, • Ketamadunan 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 25

Kepentingan Alam Sekitar Kualiti Hidup dengan berarmoni dengan alam sekitar Biodiversiti Kualiti Air Kualiti Udara Kualiti Tanah Kualiti Kehidupan Manusia 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 26

Kepentingan Alam Sekitar Kualiti Hidup dengan berarmoni dengan alam sekitar Kualiti hidup, kesihatan, Ketamadunan 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 27

Kepentingan Alam Sekitar Kualiti Hidup dengan berarmoni dengan alam sekitar “KUALITI ALAM SEKITAR NEGARA KITA SEMAKIN MEROSOT AKIBAT DARIPADA KEGIATAN PEMBANGUNAN YANG TIDAK TERKAWAL” APAKAH PUNCANYA? 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 28

Pembangunan dan kesan kepada alam sekitar • Keperluan pembangunan • Pendekatan & Strategi • Impak pembangunan tidak terkawal 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 29

Pembangunan membawa pengertian luas … biologi, ekonomi, sumber manusia… Pembangunan fizikal melibatkan pengubahsuaian alam semula jadi bagi membentuk suatu bentuk/binaan buatan manusia bagi memenuhi sesuatu tujuan dan aktiviti. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 30

Pembangunan dan kesan terhadap alam sekitar APAKAH TUJUAN PEMBANGUNAN? Pembangunan untuk memenuhi kehendak fitrah manusia? Pembangunan sebagai sumber ekonomi? Pembangunan untuk melayan nafsu manusia? 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 31

Pembangunan dan kesan terhadap alam sekitar Perubahan fizikal alam sekitar Perubahan sistem biologi kawasan 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 32

Pembangunan dan kesan terhadap alam sekitar Kepupusan spesis flora dan fauna 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 33

Pembangunan dan kesan terhadap alam sekitar Pencemaran Buangan dari aktiviti manusia l Buangan domestik l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 34

Pencemaran Alam Sekitar • Udara • Air • Tanah • Bunyi 9/26/2020 • Buangan dari kediaman dan perniagaan • Buangan dari ternakkan • Buangan dari kilang-kilang pembuatan • Pembakaran bahan api fosil Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 35

Pencemaran “ PENCEMARAN BERMAKSUD KEHADIRAN DI DALAM PERSEKITARAN SATU ATAU LEBIH BAHAN KOTORAN (KONTAMINAN / BENDA ASING) ATAU GABUNGANNYA, DENGAN KUANTITI & TEMPOH TERTENTU SEHINGGA KEHADIRANNYA BOLEH ATAU CENDERUNG UNTUK MENIMBULKAN GANGGUAN” 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 36

Pencemaran 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 37

Pencemaran 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 38

Pencemaran 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 39

Pencemaran Bunyi Udara Air Kawasan Kediaman 9/26/2020 Tempat Bekerja Kawasan Rekreasi Tanah Sungai Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM Pantai Dll. 40

Pencemaran Udara 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 41

PENCEMARAN UDARA “ PENCEMARAN UDARA BERMAKSUD KEHADIRAN DI DALAM UDARA SATU ATAU LEBIH BAHAN KOTORAN (KONTAMINAN / BENDASING) ATAU GABUNAGNNYA, DENGAN KUANTITI & TEMPOH TERTENTU SEHINGGA KEHADIRANNYA BOLEH ATAU CENDERUNG UNTUK MENIMBULKAN GANGGUAN” 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 42

Pencemaran Udara Punca utama adalah Perbandaran Bermula apabila Revolusi Industri l Hasil pembakaran tenaga fosil l Penghasilan tenaga l Kenderaan 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 43

Pencemaran Udara JENIS-JENIS PENCEMARAN UDARA: JENIS PECAHAN CONTOH 1. ZARAHAN PEPEJAL HABUK, ASAP, WASAP, ABU TERBANG KABUS, SEMBURAN, KABUT CECAIR 2. GAS-GAS ORGANIK 3. GAS-GAS TAK ORGANIK 9/26/2020 HIDROKARBON ALDIHID KETON HEKSANA, BENZANA, METANA, BUTANA, HIDROKARBON BERKLORIN FORMALDEHID ASETON, ALKOHOL OKSIDA KARBON OKSIDA NITROGEN OKSIDA SULFUR LAIN-LAIN CO, CO 2 NO 2, NITRIK OKSIDA SO 2, SO 3 H 2 S, HF, AMONIA Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 44

Pencemaran Udara 1. ZARAHAN: l l PEMBAKARAN BAHAN BAKAR – ARANG BATU, PETROL, DISEL – KENDERAAN, JANAKUASA. PROSES PENGILANGAN – PENGISARAN, PELEBURAN, PENGERINGAN & PENGHANCURAN – SEKAM PADI, KUARI. PEROSES SEMULAJADI – LETUPAN GUNUNG BERAPI, ANGIN PADANG PASIR, KEBAKARAN HUTAN. KESAN: l l l 9/26/2020 MENJADI “NUCLEI” KONDENSASI – AWAN & SALJI. MENGURANGKAN JARAK PENGLIHATAN. KESAN TERHADAP HIDUPAN – ORGANISMA. MENGURANGI JUMLAH SINARAN MATAHARI. KEPADA MANUSIA – BARAH, TOKSIK, KERACUNAN KEPADA BAHAN – KEROSAKAN PERMUKAAN, PENGARATAN, PENGOTORAN. Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 45

Pencemaran Udara 2. GAS-GAS ORGANIK & TAK ORGANIK: l OKSIDA KARBON l l CO LEBIH BAHAYA – TIDAK BERBAU, BERWARNA, MASA HAYATNYA PANJANG. KESAN l l OKSIDA SULFUR l l l PALING BANYAK & BERBAHAYA SAKIT KERONGKONG. HASIL PEMBAKARANG BATU & KILANG ASID. KESAN l 9/26/2020 MENGUBAH SISTEM FISIOLOGI KERACUNAN & LEMAS. PELAMBATAN PENGERINGAN CAT, KEPUDARAN WARNA. Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 46

Pencemaran Udara l HUJAN ASID l l OKSIDA SULFUR & OKSIDA NITROGEN BERTUKAR MENJADI ASID KETIKA BERADA DIAWAN + WAP AIR. (p. H 2. 0 – 6. 0) KESAN l l l PENCEMARAN BAU l BAU BUSUK l l 9/26/2020 KEROSAKAN PADA BANGUNAN. KEROSAKAN PADA TANAMAN. GANGGUAN PADA TERNAKAN. MENJEJASKAN KUALITI AIR. KOLAM KUMBAHAN SUNGAI & PARIT TERCEMAR (CONTOH-BAU BUANGAN KHINZIR) Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 47

Pencemaran Udara HUJAN ASID l 9/26/2020 Rain water of p. H less than 5. 6 is considered acidic. Emissions of waste gases from industries, vehicle exhausts and power generation are causes of rainwater acidity. When the p. H levels of lakes and rivers fall below about 5. 5, many species of fish will die, and this in turn is followed by changes in the ecosystem. Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 48

Pencemaran Udara AKIBAT DARI PENCEMARAN UDARA: l l l WABAK PENYAKIT KEROSAKAN, KECEDRAAN MANUSIA & TUMBUHAN GANGGUAN MENIKMATI HIDUP GANGGUAN PENGLIHATAN KEROSAKAN ELEMEN ALAM SEKITAR l CONTOH: l l 9/26/2020 KEREDUPAN DILEMBAH KELANG (JEREBU) ASAP TEBAL MENGANDUNGI OKSIDA SULFUR & NITROGEN KESAN: SAKIT MATA, HIDUNG & KERONGKONG. KEPANASAN GLOBAL Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 49

Pencemaran udara global Kepanasan Global At present Earth appears to be facing a rapid warming, which most scientists believe results, at least in part, from human activities. The chief cause of this warming is thought to be the burning of fossil fuels, such as coal, oil, and natural gas, which releases into the atmosphere carbon dioxide and other substances known as greenhouse gases. © 1993 -2003 Microsoft Corporation. All rights reserved. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 50

Pencemaran udara global Carbon Emissions 9/26/2020 Per Capita, 1999 http: //www. ourplanet. com/ Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 51

Pencemaran Air 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 52

Pencemaran Air PENCEMARAN AIR BERMAKSUD KEHADIRAN DI DALAM AIR SATU ATAU LEBIH BAHAN KOTORAN (KONTAMINAN / BENDASING) ATAU GABUNAGNNYA, DENGAN KUANTITI & TEMPOH TERTENTU SEHINGGA KEHADIRANNYA BOLEH ATAU CENDERUNG UNTUK MENIMBULKAN GANGGUAN KEHIDUPAN ATAU APABILA DIMINUM ATAU DIGUNAKAN” 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 53

Pencemaran air 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 54

PENCEMARAN AIR MASALAH SISA BUANGAN (DOMESTIK & INDUSTRI) SISA PEPEJAL – PENGUMPULAN & PELUPUSAN l PERUMAHAN BERKETUMPATAN TINGGI (RUMAH PANGSA – LOKASI LUBANG SAMPAH & SIKAP PENGHUNI) SISA CECAIR – KUMBAHAN l l TANGKI / KOLAM PEMEROSESAN – TIDAK BERFUNGSI DENGAN BAIK, LOKASI YANG KURANG SESUAI AIR LIMBAH (LADANG KHINZIR) DILEPASKAN KE SUNGAI TANPA KAWALAN (PENYAKIT JE & BAU) SISA TOKSIK DAN BAHAN BERJADUAL l BUANGAN KILANG TUMPAHAN MINYAK TUMPAH DI KAWSAN PELANCONGAN & SANGKAR IKAN l BUANGAN TERNAKKAN l 9/26/2020 BUANGAN NAJIS TERNAKAN KESUNGAI/LAUT Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 55

PENCEMARAN AIR 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 56

PENCEMARAN AIR SISA PEPEJAL – PENGUMPULAN & PELUPUSAN l l 9/26/2020 SISTEM PENGUMPULAN DAN PENGUTIPAN PERUMAHAN BERKETUMPATAN TINGGI (RUMAH PANGSA – LOKASI LUBANG SAMPAH & SIKAP PENGHUNI) Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 57

PENCEMARAN AIR SISA CECAIR – KUMBAHAN PEMBUANGAN TERUS KE SUMBER AIR l LOKASI YANG KURANG SESUAI l PEMEROSESAN TIDAK SEMPURNA l LIMPAHAN KE SUMBER AIR BERSIH KETIKA HUJAN LEBAT l KEBOCORAN SALORAN DAN PINTASAN l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 58

PENCEMARAN AIR BUANGAN TERNAKKAN l AIR LIMBAH (LADANG KHINZIR) DILEPASKAN KE SUNGAI TANPA KAWALAN (PENYAKIT JE & BAU) LOKASI TERNAKKAN l PEMBUANGAN TERUS KE SUMBER AIR l PEMEROSESAN TIDAK SEMPURNA l LIMPAHAN KE SUMBER AIR BERSIH KETIKA HUJAN LEBAT l KEBOCORAN SALORAN DAN PINTASAN l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 59

PENCEMARAN AIR SISA TOKSIK DAN BAHAN BERJADUAL l l BUANGAN KILANG KEPERIHATINAN KAWALAN JAS AIR SISA INDUSTRI (KLOROFOM, BIFENIL, PLUMBUM DLL. ) l l 9/26/2020 INDUSTRI LOGAM – 29% INDUSTRI TEKSTIL – 15 % INDUSTRI GAS – 14% KILANG ASBESTOS – 9% Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 60

PENCEMARAN AIR TUMPAHAN MINYAK TUMPAH DI KAWSAN PELANCONGAN & TERNAKAN IKAN l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 61

SEBAB-SEBAB UTAMA KUALITI SUMBER AIR MEROSOT PEMBUANGAN SISA PEMBALAKAN & PENEBANGAN HUTAN TUKAR GUNA TANAH HUJAN ASID PEMBANGUNAN DI KAWASAN TINGGI (KAWASAN TADAHAN) 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 62

PETANDA PENCEMARAN air BANJIR KILAT SERING MELANDA BANDAR -BANDAR UTAMA (KL DSB) – PROSES PEMBANGUNAN TIDAK TERKAWAL : CONTOH; l PEMOTONGAN TANAH BUKIT DI SEKITAR LEMBAH KELANG – HAKISAN – PEMENDAPAN KELADAK DI SG. KELANG. PENCEMARAN SISA (PEMBUANGAN SISA KELAPA SAWIT & GETAH, AIR LIMBAH LADANG TERNAKAN DAN KILANG) l l 9/26/2020 1976 – 42 BATANG SUNGAI TERCEMAR 16 BATANG AMAT TERCEMAR (SG. PINANG) Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 63

MENJAGA KUALITI AIR PIAWAIAN KUALITI AIR l p. H = 6. 5 HINGGA 8. 5 PENJIMATAN SUMBER AIR KITARAN SEMULA AIR l PENGGUNAAN AIR HUJAN DARI BUMBUNG l KURANGKAN KEHILANGAN – PAIP BOCOR & LAMA l PENDIDIKAN (UBAH SIKAP MEMBAZIR) l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 64

Pencemaran Tanah 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 65

Pencemaran Tanah Kualiti tanah menjadi tidak subur l Bahan-bahan bertoksid 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 66

Pencemaran Tanah Kekuatan tanah menurun l Bercampur sampah sarap, buangan yang tidak pupus dengan tanah 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 67

Pencemaran Tanah Kekuatan tanah menurun l Kandungan air di dalam tanah meningkat secara mendadak. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 68

Pencemaran Bunyi 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 69

Pencemaran Bunyi l PENCEMARAN BUNYI (HINGAR) l HINGAR l l 9/26/2020 DOE 1992 – MALAYSIA SALAH SATU NEGARA TERBISING (55 d. B) **. . Akan di bincang lanjut dalam bab Bunyi dan Kebisingan. Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 70

Senario semasa alam sekitar kita 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 71

Pencemaran di Kediaman Sisa pepejal 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 72

Pencemaran di tempat kediaman • Kediaman dan perniagaan yang tidak diurus 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 73

Pencemaran di PERSISIRAN PANTAI “EKOSISTEM PANTAI TERGANGGU & ROSAK” PANTAI SEMENANJUNG 2, 300 KM PANJANG. 30% PENEMPATAN TERTUMPU DI PANTAI. PUNCA GANGGUAN: l l l l 9/26/2020 PERLOMBONGAN PERIKANAN AKUAKULTUR PERINDUSTRIAN PETROLEUM PERKAPALAN PERTANIAN PERUMAHAN Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 74

Pencemaran di PERSISIRAN PANTAI TERUMBU KARANG: l l l PULAU-PULAU DIPERSISIRAN PANTAI TIMUR MEMILIKI TERUMBU KARANG TERINDAH. PERANAN – PENAHAN OMBAK, PERIKANAN (10 – 25%) ROSAK OLEH: l l PENGELODAKAN PEMBERSIHAN HUTAN. (KEKERUHAN CAHAYA MATAHARI TERHAD UNTUK PEMBIAKAN MIKRO ORGANIASMA KARANG). CONTOH: l 9/26/2020 PULAU REDANG Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 75

Pencemaran di PERSISIRAN PANTAI HUTAN BAKAU: l l 113, 384 HEKTAR, DI PANTAI SELANGOR & JOHOR (87%). ROSAK OLEH: l l l AKTIVITI PERIKANAN PERSISIRAN PANTAI. PEMBUANGAN SISA. TUKAR GUNA TANAH. PENEBANGAN TIDAK TERKAWAL. CONTOH: l KUANTAN, CENDERING l 9/26/2020 HUTAN BAKAU DITIMBUS Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 76

Pencemaran di PERSISIRAN PANTAI CONTOH: l SELANGOR l l PULAU PINANG l l TUMPAHAN MINYAK KEBANYAKAN PERSISIRAN PANTAI l 9/26/2020 JELUTUNG & BATU FERRINGHI - SISA PEJAL KUMBAHAN DIBUANG TERUS KE LAUT BALIK PULAU – HAKISAN (100 M SETAHUN) BATU MAUNG - BAHAN ORGANIK TERNAKAN KHINZIR PELABUHAN KELANG & PULAU PINANG l l 35% TUKAR JADI KEBUN PERIKANAN PANTAI Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 77

Punca-punca pencemaran • Sistem pengurusan lbuangan pepejal l. Pembentungan lbuangan toksid • Pembakaran l. Penjanaan tenaga l. Pembakaran terbuka • Kemalangan Industri • Ganguan biodivisiti 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 78

Punca-punca pencemaran Sistem pengurusan & pemantauan tidak berkesan. l l l Buangan pepejal Pembentungan buangan toksid 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 79

Punca-punca pencemaran Pembakaran l 9/26/2020 Pembakaran terbuka Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 80

Punca-punca pencemaran Pembakaran tenaga fosil untuk proses pembuatan Carbon dioxide, sulfur dioxide, and other types of contaminants pouring from industrial smokestacks contribute largely to the world’s atmospheric pollution. Carbon dioxide contributes significantly to global warming, while sulfur dioxide emissions are the principal cause of acid rain in the northeastern United States, southeastern Canada, and eastern Europe. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 81

Punca-punca pencemaran Kemalangan Industri In 1976 an explosion at a chemical factory in Seveso, Italy, released clouds of toxic dioxin into the area, exposing hundreds of residents and killing thousands of animals that ate exposed food. In 1978 it was discovered that the Love Canal housing development in New York State was built on a former chemical waste dump. The development was declared uninhabitable. The world’s worst industrial accident occurred in Bhopal, India, in 1984. A deadly gas leaked from an American chemical plant, killing more than 3, 800 people and injuring more than 200, 000. The 1986 Chernobyl’ nuclear reactor accident demonstrated the dangerous contamination effects of large, uncontained disasters. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 82

Kesan pencemaran • Terhadap manusia • Terhadap haiwan dan tumbuhan 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 83

Kesan Pengabaian Alam Sekitar KERAP BERLAKU BANJIR KILAT KEBAKARAN TANAH GAMBUT (KLIA) JEREBU (KUALITI UDARA) MENDAKAN TANAH (BANGUNAN REKAH) BEKALAN AIR BERSIH (MEROSOT): l l l 9/26/2020 SUMBER AIR BERSIH DIGANGGU PENEROKAAN HUTAN YANG KETERLALAUAN PEMUSNAHAN HUTAN & BUKIT (TADAHAN AIR) TERLALU BANYAK KAWASAN KERAS TANPA RUMPUT PENUTUP BUMI AIR CEMAR MENCAMPURI AIR BERSIH. Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 84

Kesan Pengabaian Alam Sekitar PERUBAHAN IKLIM l l IKLIM BANDAR KESAN RUMAH KACA l l PUNCA: l l l 9/26/2020 SUHU PURATA TELAH MENINGKAT 1 DAR. C BERBANDING 10 TAHUN LALU. KADAR PENCEMARAN YANG TINGGI TERLALU BANYAK PERMUKAAN KERAS KURANG POKOK & KAWASAN HIJAU KESESAKAN LALU-LINTAS BANYAK BERLAKU KEROSAKAN Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 85

Kesan Pengabaian Alam Sekitar Kesan Terhadap Persekitaran oleh Bahan Api Fosil Tren Penggunaan Bahan Api Fosil Semasa l l l Global Negara Membangun Malaysia l l l 9/26/2020 Pembakaran Mencemarkan Persekitaran: Udara, Air dan Muka Bumi Pencemaran Udara Penghasilan Bahan Tercemar seperti Zarah Halus dan Gas-Gas Kesan Rumah Hijau (CO, CO 2, SOx, Hidrokarbon dan NOx) 30 Billion Tan CO 2 Setahun Carta Penghasilan CO 2 (Kepekatan CO 2) dalam Atmosfera Peningkatan ~ 0. 3% CO 2 Setiap Tahun Kesan Terma atau Pemanasan Global Teknologi Pembersihan Pencemaran Air Tumpahan Minyak Pencemaran Muka Bum. I Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 86

Kesan Pengabaian Alam Sekitar TIADA KAWALAN & SIKAP NEGATIF (CEMAR / KOTOR) GANGGUAN (BAU BUSUK, PEMANDANGAN TIDAK MENYENANGKAN (WABAK PENYAKIT, KECEDRAAN, TIDAK SELESA, HINGAR & KEROSAKAN HARTA BENDA DSB. ) 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 87

Kesan Pengabaian Alam Sekitar: Renungan Firman Allah l “Berlakulah kerosakan (bencana) di daratan di lautan oleh kerana usaha manusia sendiri, sehingga Allah menimpakan pada mereka sebahagian azab daripada perbuatan mereka itu, agar mereka kembali ke jalan yang benar (bertaubat). ” …( Surah Ar Rum ayat 41) 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 88

Kesan Pengabaian Alam Sekitar: Renungan Membinasakan flora fauna Membinasakan manusia Kemalangan l Bencana alam l l 9/26/2020 Wabak penyakit, Kecederaan, kematian Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 89

Usaha-usaha mengatasi masalah pencemaran • Pendidikan • Projek-projek • Undang-undang dan kawalan 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 90

Usaha mengatasi Pendidikan l Pendidikan formal & tidak formal Projek-projek l 3 R Undang-undang dan kawalan PBT l JAS l 9/26/2020 JAS Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 91

Usaha mengatasi UNDANG-UNDANG & KAWALAN: AKTA KUALITI ALAM SEKITAR 1974 – TIDAK MEMADAI UNTUK MENGAWAL ALAM SEKITAR. l l KAWALAN & PENCEGAHAN PENCEMARAN “ENVIRONMENTAL IMPACT ASSESMENT (EIA) UNTUK MEMPERBAIKI PERANCANGAN & KELULUSAN PROJEK PEMBANGUNAN. PENILAIAN SEMULA PADA 1992 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 92

Usaha mengatasi BIL 1. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 [ Akta 127 ] 2. Akta Kualiti Alam Sekeliling ( Pindaan ) 2001 [ Akta 1102 ] 3. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Pelesenan ) 1977 [ P. U (A) 198/77 ] 4. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Premis Yang Ditetapkan ) ( Minyak Kelapa Sawit Mentah ) 1977 [ P. U (A) 342/77 ] 5. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Menkompoun Kesalahan-Kesalahan ) 1978 [ P. U (A) 281/78 ] 6. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Premis Yang Ditetapkan ) ( Getah Asli Mentah ) 1978 [ P. U (A) 338/78 ] 7. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Udara Bersih ) 1978 [ P. U (A) 280/78 ] 8. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Kumbahan dan Effluen-Effluen Perindustrian ) 1979 [ P. U (A) 12/79 ] 9. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Kawalan Kepekatan Plumbum dalam Gasolin Motor ) 1985 [ P. U (A) 296/85 ] 10. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Bunyi Bising Kenderaan Motor ) 1987 [ P. U (A) 244/87 ] 11. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Buangan Terjadual ) 1989 [ P. U (A) 139/89 ] 12. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Premis Yang Ditetapkan ) ( Kemudahan Pengolahan Dan Pelupusan Buangan Terjadual ) 1989 [ P. U (A) 141/89 ] 13. Perintah Kualiti Alam Sekeliling ( Aktiviti Yang Ditetapkan ) ( Penilaian Kesan Kepada Alam Sekeliling ) 1987 [ P. U (A) 362/87 ] 14. Perintah Kualiti Alam Sekeliling ( Premis Yang Ditetapkan ) ( Kemudahan Pengolahan dan Pelupusan Buangan Terjadual ) 1989 ( P. U (A) 140/89 ] 15. Perintah Kualiti Alam Sekeliling ( Premis Yang Ditetapkan ) ( Minyak Kelapa Sawit Mentah ) 1977 ( P. U (A) 199/77 ] 16. Perintah Kualiti Alam Sekeliling ( Premis Yang Ditetapkan ) ( Getah Asli Mentah ) 1977 ( P. U (A) 250/78 ] 17. Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling ( Perwakilan Kuasa Kawalan Pencemaran Marin ) 1993 [ P. U (A) 276/93 ] 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 93

BAHAN BERBAHAYA PENGUMUMAN !!! POLISI JABATAN ALAM SEKITAR BAGI PENEMPATAN KEMUDAHAN BAGI AKTIVITI PENGOLAHAN, PEMEROLEHAN KEMBALI, PENSTORAN DAN PELUPUSAN BUANGAN TERJADUAL l 9/26/2020 Dimaklumkan mulai pada 9 Ogos 2001, Jabatan Alam Sekitar (JAS) telah menetapkan polisi berkenaan penempatan sebarang kemudahan bagi aktiviti pengolahan, pemerolehan kembali, penstoran dan pelupusan buangan terjadual. Pemaju projek hendaklah mengambilkira polisi JAS seperti berikut sebelum memilih lokasi tapak projek untuk menjalankan kajian EIA Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 94

Undang-undang Sesiapa yang didapati bersalah melakukan pembakaran terbuka boleh dikenakan kompaun maksimum RM 2, 000. 00 atau jika disabitkan kesalahan di mahkamah boleh didenda maksimun RM 500, 000. 00 atau lima (5) tahun penjara atau kedua-dua sekali. Sebarang maklumat atau aduan boleh menghubungi Jabatan Alam Sekitar Pulau Pinang di talian 04 -333 4441 atau Bilik Operasi Jabatan Alam Sekitar Ibu Pejabat di talian 03 -8889 1972. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 95

9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 96

Usaha mengatasi CARA MENGAWAL: l l l KAWASAN TADAHAN AIR DILINDUNGI TANAM SEMULA HUTAN TAPIS SEMUA SISA BUANGAN SISTEM PELUPUSAN SISA BERINTEGRASI KAWALAN OLEH SEMUA KEMENTERIAN SEKAT PELEPASAN SISA KE UDARA l l l 9/26/2020 PENAPISAN, PENJERAPAN, PENYERAPAN PENUKARAN (TINDAKAN KIMIA) CONTOH - PENYERAPAN MENGGUNAKAN SEMBURAN CECAIR KE UDARA YANG TERCEMAR. Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 97

Usaha mengatasi 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 98

Usaha mengatasi MASALAH NEGARA & ANTARA NEGARA “DEKLARASI RIO” ? l “DEKLARASI LANGKAWI” ? l l 9/26/2020 Dikeluarkan oleh Ketua-Ketua Kerajaan Komanwel di Langkawi, Malaysia. Langkawi 21 Oktober 1989 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 99

Usaha mengatasi PENDIDIKAN FORMAL & TIDAK FORMAL SEMUA MESTI SEDAR l SEMUA MESTI BERTINDAK l 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 100

Usaha mengatasi Pendidikan formal l. Silibus di sekolah l. Silibus di IPT l. Ko-K 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 101

Usaha mengatasi Pendidikan tidak formal l. Iklan di media cetak dan elektronik l. Iklan kain rentang dan tepi jalan l. Edaran bercetak 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 102

Hari Hutan Se Dunia Hari Air Se Dunia Hari Bumi Hari Tanpa Golf Usaha mengatasi 21 Mac 22 April 29 April Hari Astronomi 6 Mei Hari Alam Sekitar Se Dunia 5 Jun Hari Populasi Se Dunia Minggu Angkasa Pendidikan : Hari-hari sambutan 12 Julai 16 - 24 Julai Bulan Sains dan Teknologi Malaysia 1 - 31 Ogos Hari Antarabangsa Untuk Orang Asli 9 Ogos Hari Pembersihan Se Dunia 15 - 17 September Hari Keamanan Antarabangsa 16 September Hari Orang Tua Antarabangsa 1 Oktober Hari Kanak-Kanak Universal 4 Oktober Hari Makanan Se Dunia 6 Oktober Hari Habitat Se Dunia 6 Oktober Hari Antarabangsa Untuk Pembasmian Kemusnahan Semulajadi 8 Oktober Hari Antarabangsa Untuk Pembasmian Kemiskinan 17 Oktober 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 103

Usaha mengatasi: Projek 3 R Reduce Reuse Recycle 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 104

9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 105

Usaha mengatasi: Projek 3 R Rakyat Malaysia menghasilkan 15, 000 tan sampah sarap sehari. Jika dihitung dari segi fizikal, lamakelamaan Malaysia sudah pastinya sudah tiada ruang untuk menempatkan sampah-sampah tersebut. Dengan amalan kitar semula, kita dapat membantu mengurangkan sisa-sisa buangan dan sekaligus mengurangkan penggunaan ruang untuk menempatkan sampah-sampah itu dan untuk melupuskannya. Kitar semula juga mampu mengurangkan kadar pencemaran di samping dapat menjimatkan tenaga. Penghasilan barangan yang menggunakan bahan mentah akan melibatkan pencemaran dan meningkatkan kadar guna tenaga. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 106

Usaha mengatasi: Projek 3 R Dari perspektif jangka masa panjang, kos untuk laksanakan kitar semula adalah lebih murah jika dibnadingkan kos untuk mengekalkan keadaan alam sekitar. Apabila program kitar semula ini dapat dijalankan dengan lebih efisyen, jumlah sampah yang dibuang akan berkurangan. Jika dibandingkan dengan pengurusan pembuangan sampah, program kitar semula ini dapat menyediakan 5 kali lebih banyak peluang pekerjaan. Program ini membuka banyak peluang kepada jurutera-jurutera, pakar mesin, pakar alam sekitar, pekerja am dan lain lagi. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 107

Usaha mengatasi: Projek 3 R Kitar semula juga mampu memperbaiki tahap kebersihan dan kualiti hidup kita. Pembahagian Sisa Buangan Pepejal yang dihasilkan oleh rakyat Malaysia 27% Kertas 36. 5% Sisa Buangan dari rumah 3. 9% Besi 3. 7% Kaca 16. 4% Plastik 12. 5% Lain-lain 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 108

Usaha mengatasi: Projek 3 R Pakar berpendapat bahawa kawasan pembuangan sampah boleh kekal sehingga 10 tahun lamanya jika rakyat Malaysia mengamalkan kitar semula sekurang -kurangnya 50% daripada sampah yang dibuang. Penduduk di Johor Bahru menghasilkan 1300 tan sampah pada setiap hari. Bayangkanlah ia hanya mengambil masa 3 hari untuk memenuhi kawasan itu dengan jumlah sampah yang dihasilkan. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 109

Terdapat 4 jenis item yang disarankan kepada orang ramai untuk dikitar semula. Item-item tersebut adalah kaca, plastik, kertas, aluminium dan kaca. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 110

Semua jenis kaca termasuklah botol minuman, bekas makanan, botol vitamin dan bekas kosmetik. Semua jenis kaca ini mestilah diletakkan di dalam tong yang berwarna COKLAT 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 111

Semua jenis barang yang diperbuat daripada aluminium seperti tin-tin minuman boleh dikitar semula. Ia juga mestilah dimasukkan ke dalam tong yang berwarna JINGGA 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 112

Semua jenis kertas sama ada yang berwarna ataupun yang tidak berwarna, seperti suratkhabar lama, majalah lama, buku, katalog, risalah, kalendar, kad, sampul surat dan kotak boleh dikitar semula. Semua jenis kertas mestilah dimasukkan ke dalam tong yang berwarna BIRU. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 113

Beg-beg membeli belah plastik, beg plastik dari supermarkat, botol minuman plastik, botol air mineral dan bekas makanan yang diperbuat daripada plastik boleh diproses untuk dikitar semula. Semua jenis plastik ini mestilah dimasukkan ke dalam tong yang berwarna JINGGA. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 114

Usaha pencegahan melalui AMALAN HIJAU Amalan hijau mendorong penduduk untuk menghormati dan memelihara alam sekitar. Berbagai langkah boleh dijalankan disetiap keadaan dan tempat. 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 115

Rumusan Nilai alam sekitar l l 9/26/2020 Alam sekitar sebagai sistem yang dijadikan Nya sembang. . . “Sesungguhnya Kami menciptakan segala sesuatu dengan seimbang dan menurut ukuran” (Al-Qamar 54: 49). Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 116

Rumusan Pembangunan dan alam sekitar Jenis-jenis Pencemaran alam sekitar Sebab-sebab pencemaran Usaha-usaha pencegahan/pengawalan pencemaran l 9/26/2020 Peranan ahli-ahli profesional Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 117

Tamat Terima Kasih 9/26/2020 Abdul Majid Ismail & Mohd Zin Kandar PBP USM 118