Aktif Pasif Ynetimi Bankalarda APY ube Mdrlerine Sunum

Aktif Pasif Yönetimi Bankalarda APY Şube Müdürlerine Sunum Bülent Şenver bsenver@superonline. com www. bseducation. net 1

Aktif Pasif Yönetimi Aktifler Pasifler Aktif Yönetimi Pasif Yönetimi bsenver@superonline. com www. bseducation. net 2

Dikkat! I manage Aktifler! % rates, due dates. . . RİSKLER I manage Pasifler % rates, due dates. . . bsenver@superonline. com www. bseducation. net 3

BANKACILIK SİSTEMİNİ 5 DALGA BİRİNCİ DALGA(1950 -1960) Bu dönemde kamu ağırlığı var. Bazı illerde ise yerel bankalar faaliyet gösteriyor. En önemli gelişme özel bankaların sayısında gözlenen artış. Bankacılık işlemleri mevduat toplamaktan ve kredi vermekten oluşuyor. Şubeleşme atağı var. İKİNCİ DALGA (1960 -1980)Ekonomik büyümeyle yeni bir dönem başladı. Özel bankaların çoğu, bir holding çatısı altına giriyor. Mahalli bankalar dönemi kapandı. Faiz ve komisyon oranları, kredi limitleri devlet tarafından belirlendi. ÜÇÜNCÜ DALGA (1981 -1989)Bu dönemin temeli 24 Ocak Kararları ile atıldı. 1990’ların başına kadar sürdü. Serbest piyasa ekonomisine geçildi. Pozitif reel faiz ile tanışma dönemiydi. Para ve sermaye piyasalarının temelleri atıldı. Bankalarda Hazine bölümleri kurulmaya başlandı. Yeni bankalar kuruldu, bankacılık işlemleri çeşitlendi. Bankacılığın yıldızı parlamaya başladı. DÖRDÜNCÜ DALGA (1990 -2000) Her türlü sermaye hareketi serbest bırakıldı. Finansal liberalleşme tam olarak sağlandı. 1994 yılı krizi hariç, Türkiye’de bankacılığın “altın yıllarını” yaşadığı bir dönem oldu. 1990’lı yıllarda çok sayıda küçük ve orta ölçekli banka kuruldu. Türkiye’deki büyük holdinglerin hepsi banka sahibi haline geldi. Yabancı bankaların sayısı arttı. Hazine işlemleri ve döviz tevdiat hesaplarında ciddi büyümeler yaşandı. Ancak 2000 yılı istikrar programının anlaşılamaması finans sistemini likidite krizine soktu. BEŞİNCİ DALGA (2001 -) Ekonomik krizle birlikte bankacılıkta yeni dönemle başladı. Yapısal değişim süreci başladı. Bu dönemde damgasını ”likidite krizi ve kapanan bankalar”, “konsolidasyon”, “gelir kaynağı” yaratma ve “teknoloji” vurdu. Çok sayıda banka kapandı, bazıları birleşti. Bunlar yaşanırken teknolojinin etkisi arttı, internet bankacılığı yükseldi. Bireysel, bsenver@superonline. com ticari ve şubesiz bankacılık yatırımları arttı. www. bseducation. net 4

BANKACILIĞI ETKİLEYEN GELİŞMELER • 1. FAİZ ORANLARINDA SERBEST. • 2. DÖVİZ İŞLEMLERİNDE SERBEST. • 3. MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ • 4. MEVDUAT YAPI DEĞİŞİKLİĞİ • VADELİ-VADESİZ DÖVİZ-TL KISA-UZUN VADE bsenver@superonline. com www. bseducation. net 5

BANKACILIGI ETKILEYEN GELISMELER • 5. MEVDUAT MALİYETLERİ • 6. PERSONEL İDARİ GİDER TEHDİDİ • 7. TEKNOLOJİ YATIRIMLARI • 8. FAİZ ORANLARINDA ZİG-ZAG • 9. SERMAYE İHTİYACININ ARTIŞI • 10. ÖZKAYNAKLARIN REEL KÜÇÜLMESİ bsenver@superonline. com www. bseducation. net 6

BANKACILIGI ETKILIYEN GELISMELER • 11. AKTİF YAPISINDA DEĞİŞİM - HAZİNE BONOSU - KISA VADELİ KREDİ - DÖVİZ KREDİLERİ - PROBLEMLİ KREDİLER - BİREYSEL KREDİLER • 12. MÜŞTERİ HİZMET BİLİNCİ bsenver@superonline. com www. bseducation. net 7

BANKACILIGI ETKILEYEN GELISMELER • 13. YENİ HİZMET NOKTALARI - MİNİ ŞUBELER - ATM - POS - TELEFON - INTERNET • 14. HİZMET SURESİ 24 -365 bsenver@superonline. com www. bseducation. net 8

BANKALARI ETKILEYECEK GELISMELER (Gelecek) • 1. GLOBALLEŞME • 2. SINIR ÖTESİ HİZMET İMKANLARI • 3. KAYNAK TOPLAMA ZORLUĞU • 4. KREDİ VERME ZORLUĞU • 5. TEKNOLOJİ GELİŞMELERİ • 6. YENİ REKABET ŞEKİLLERİ • 7. BÜYÜYEN GELİŞEN YENİ PAZARLAR(BEM) bsenver@superonline. com www. bseducation. net 9

REKABET İÇERİDEN & DIŞARIDAN • 1. BANKALARDAN • 2. BANKA DIŞI MALİ KURUMLARDAN • 3. FİNANS DIŞI ŞİRKETLERDEN bsenver@superonline. com www. bseducation. net 10

REKABET • BANKALARDAN • YABANCI BANKALAR • DEVLET BANKALARI • AKRAN BANKALAR • DİĞER BANKALAR • SANAL BANKALAR • KATILIM BANKALARI bsenver@superonline. com www. bseducation. net 11

REKABET • MALİ KURUMLARDAN • • • FACTORING LEASING MENKUL KIYMET FORFAITING SİGORTA ŞİRKETİ ÖZEL FİNANS KUR. DÖVİZ BÜFESİ YATIRIM FONU G. M. YATIRIM ORT. ÖZEL FONLAR bsenver@superonline. com www. bseducation. net 12

REKABET • FİNANS DIŞI ŞİRKETLER • • • SUPER MARKETLER GAZETELER TELEVİZYONLAR HAVA YOLLARI SUPER MARKETLER HİPER MARKETLER OTO ÜRETİCİLERİ TELEKOM ŞİRKETLERİ BİLİŞİM ŞİRKETLERİ ENERJİ ŞİRKETLERİ bsenver@superonline. com www. bseducation. net 13

HIZMET NOKTALARI/Dağıtım Kanalları • 1. ŞUBELER • 2. ÖZEL MİNİ ŞUBELER • 3. ATM’LER • 4. POS’LER • 5. TELEFON’LAR • TAM OTOMATIK • TAM INSAN DESTEKLI • KARIŞIK bsenver@superonline. com www. bseducation. net 14

HİZMET NOKTALARI/Dağıtım Kanalları • 6. SUPER ATM’LER • 7. ÖZEL ATM’LER • 8. INTERNET Web BANKACILIĞI • 9. DIGITAL TV BANKACILIĞI • 10. GSM MOBİL BANKACILIK bsenver@superonline. com www. bseducation. net 15

(Ana satış kanallarındaki gelişmenin yön 1950 1970 1980 1990 2000 İLİŞKİ YÖNETİMİ SATIŞ EKİBİ MAĞAZA İÇİ BAKNACAILIK ŞUBE MÜŞTERİ HİZMETLERİ SERVİSİ ORTAK YER KULLANIMI *BÜTÜNSEL MÜŞTERİ HİZMETİ CALL CENTER HİZMETİ POSTA ATM KARTI DİREKT POSTA KREDİ KARTI ATM VERİ TABANI PAZARLAMA AKILLI KART KİOSK TELEFON BANKACILIĞI FRANCHISE ŞUBELER İNTERNET ATM GÖRÜNTÜLÜ TELEFON PC İNTERNET bsenver@superonline. com BANKACILIĞI www. bseducation. net. BANKACILIĞI CHIPKART VİDEO KİOSK MOBİL TELEFON BANKACILIĞI İNTERAKTİF TV 16

Banka Sayısı bsenver@superonline. com www. bseducation. net 17

Şube Sayısı bsenver@superonline. com www. bseducation. net 18

Yoğunlaşma ilk 5 ilk 10 bsenver@superonline. com www. bseducation. net 19

Bilanço Kalemleri bsenver@superonline. com www. bseducation. net 20

Gelir Gider bsenver@superonline. com www. bseducation. net 21

ATM POS Kart bsenver@superonline. com www. bseducation. net 22

AKVER ÖZVER bsenver@superonline. com www. bseducation. net 23

Aktif-Pasif Uyuşması Aktif Pasif bsenver@superonline. com www. bseducation. net 24

Aktif - Pasif Uyuşması B İ L A N Ç O AKTİFLER • Vade • Faiz Oranı • Faiz Duyarlılığı • Para Birimi PASİFLER • Vade • Faiz Oranı • Faiz Duyarlılığı • Para Birimi bsenver@superonline. com www. bseducation. net 25

Gelir-Gider Anlaşması Gelir Gider bsenver@superonline. com www. bseducation. net 26

$ YTL Faiz Geliri Aktif Pasif Yönetimi + Net faiz geliri Faiz Gideri - bsenver@superonline. com www. bseducation. net zaman 27

$ YTL Faiz Dışı Gider Aktif Pasif Yönetimi - Net faiz dışı geliri bsenver@superonline. com www. bseducation. net Faiz Dışı Gelir + zaman 28

Mali Tablolar 1. Bilanço 2. Gelir Tablosu (Kar/Zarar) 3. Fon Akım Tablosu 4. Özkaynak Hareket Tablosu bsenver@superonline. com www. bseducation. net 29

Analiz ve Yorumlama • Makro ekonomik analiz ve bankaların karşıya kaldığı riskler • Çevre analizi (Bankacılık sektörü, bankaların verileri, oranları ve bağlı bulunulan banka grubu ile karşılaştırma) • Bankanın mali tablolarının analizi (Risklerin, etkinliğin ve performansın saptanması) bsenver@superonline. com www. bseducation. net 30

Ne Gösterir? • BİLANÇO • Bir Bankanın • Mali Durumunu • Gösterir bsenver@superonline. com www. bseducation. net 31

Ne Gösterir? • GELİR TABLOSU • Bir Bankanın • Faliyet Sonuçlarını • Gösterir bsenver@superonline. com www. bseducation. net 32

Ne Gösterir? • FON AKIM TABLOSU • Bir Bankanın • Fon Kaynakları ve Fon Kullanımlarını • Gösterir bsenver@superonline. com www. bseducation. net 33

Ne Gösterir? • ÖZKAYNAK TABLOSU • Bir Bankanın • Özkaynak Hesaplarında Değişiklikleri • Gösterir bsenver@superonline. com www. bseducation. net 34

Ne Gösterir? • BİLANÇO • Bir Bankanın • Mali Durumunu • Gösterir bsenver@superonline. com www. bseducation. net 35

BİLANÇO Neleri Göstermez? • Faiz Oranlarını • Faize Duyarlılığı • Vade Tarihlerini • Para Birimlerini • Teminatları bsenver@superonline. com www. bseducation. net 36

Kaç Çeşit Bilanço Var? • Genel Kurula Sunulan • SPK’na Verilen • Patrona Verilen • Vergi Dairesine Verilen • Yurt Dışı Ana Şirkete Verilen • Bankalara Verilen • Bağımsız Dış denetim Şirketi Raporu bsenver@superonline. com www. bseducation. net 37

Kaç Çeşit Bilanço Var? • Sadece Şirketin Bilançosu • Konsolide Bilanço • Enflasyon Muhasebesine Göre • Uluslararsı Muhasebe Prensiplerine Göre • TTK, VUK ve SPK’ya Göre bsenver@superonline. com www. bseducation. net 38

Bilanço Formülü Aktifler=Pasifler+Özkaynaklar 100 TL =80 TL +20 TL bsenver@superonline. com www. bseducation. net 39

BİLANÇO PASİFLER AKTİFLER ÖZKAYNAKLAR 100 TL = 100 TL bsenver@superonline. com www. bseducation. net 40

BİLANÇO Likit Aktifler (Vadesi Gelen) VG Pasifler (Vadesi Gelen) Uzun Vadeli Aktifler Uzun Vadeli Pasifler Sabit Kıymetler Sermaye Benzeri Kredi Özkaynaklar bsenver@superonline. com www. bseducation. net 41

Aktifler (Özet) bsenver@superonline. com www. bseducation. net 42

Aktifler (Özet) bsenver@superonline. com www. bseducation. net 43

Pasifler (Özet) bsenver@superonline. com www. bseducation. net 44

Özkaynaklar SK, KK, DK • Sermaye’den kaynaklanan (SK) • Kar’dan Kaynaklanan (KK) • Değerlemelerden Kaynaklanan (DK) bsenver@superonline. com www. bseducation. net 45

(Özet) Özkaynaklar bsenver@superonline. com www. bseducation. net 46

Özkaynaklar • Ödenmiş Sermaye • Kanuni Yedek Akçeker • Fevkalede Yedek Akçeler • Geçmiş Dönem Karları • Yeniden Değerleme Fonu • Emisyon Primleri • Net Kar bsenver@superonline. com www. bseducation. net 47

Özkaynaklar • Nominal Değeri • Defter Değeri • Piyasa Değeri bsenver@superonline. com www. bseducation. net 48

Bilanço Dışı Kalemler Bilanço İçi A=P+Ö T ve Y bsenver@superonline. com www. bseducation. net Bilanço Dışı 49

BİLANÇO DIŞI İŞLEMLER • Bankanın gayri nakdi risklerinin ve yalnızca kayıt olarak • • izlenmesi gereken mali kıymet ifade etmeyen işlemlerin takip edildiği hesaplardır. Nazım Hesaplar; Garanti ve kefaletler, Taahhütler ve Döviz ve Faiz haddi ile ilgili işlemler başlığı altında takip edilir. Detay Kalemler; Garanti (Teminat) Mektupları, Kabul Kredileri, Akreditifler, Cirolar, Diğer Garanti ve Kefaletler, Türev Finansal Araçlar, Taahhütler, Emanet ve Rehinli Kıymetler, Repo-Ters Repo, Sınırlamaya Tabi Olmayan Krediler, Diğer Nazım Hesaplar. bsenver@superonline. com www. bseducation. net 50

Ne Gösterir? • GELİR TABLOSU • Bir Bankanın • Faliyet Sonuçlarını • Gösterir bsenver@superonline. com www. bseducation. net 51

Gelir Tablosu Neleri Göstermez? • Etkinliği • Kaçırılan Fırsatları • Alternatif İmkanları • Performansın Yeterliliğini bsenver@superonline. com www. bseducation. net 52

Hangi Kar? • • Mali Kar mı? Ticari Kar mı? Konsolide Kar mı? Enflasyona Göre Düzeltilmiş Kar mı? bsenver@superonline. com www. bseducation. net 53

Gelir Tablosu • Faiz Gelirleri • Faiz Gidereleri • Net Faiz Geliri • Kredi Provizyoun • Faiz Dışı Gelirler • Operasyon Giderleri • Vergi Öncesi Kar • Vergi Provizionu • Net Kar bsenver@superonline. com www. bseducation. net 1000 (700) 300 (15) 220 (450) 55 (30) 25 54

GELİR GİDER TABLOSU • • - Faiz Gelirleri Kredilerden Bankalardan Menkul Kıymetler Cüzdanından Diğer Faiz Dışı Gelirler Alınan Komisyonlar Sermaye Piyasası İşlem Karları Bankacılık Hizmet Gelirleri Kambiyo Karları Alınan Kar Payları • • - Faiz Giderleri Mevduata Verilen Alınan Kredilere Verilen Çıkarılan Menkul kıymetlere Verilen Faiz Dışı Giderler Personel giderleri Provizyonlar Vergi, Resim, Harç ve Primler Amortisman Giderleri Kambiyo Zararı Sermaye Piyasası İşlem Zararı Genel İşletme Giderleri bsenver@superonline. com www. bseducation. net 55

APY VE RİSK YÖNETİMİ bsenver@superonline. com www. bseducation. net 56

RİSK NEDİR? Riski lehe kullanabilme FIRSAT RİSK TEHLİKE Olaylardan kaynaklanan risk BELİRSİZLİK Değişimden kaynaklanan risk bsenver@superonline. com www. bseducation. net 57

KARŞIYA KALINAN RİSKLER bsenver@superonline. com www. bseducation. net 58

BANKACILIK RISKLERI K O L A Y De bsenver@superonline. com www. bseducation. net 59

BANKACILIK RISKLERI K ARLILIK 2. O ZKAYNAK YETERLİLİĞİ 3. L İKİDİTE • 1. • • A KTİF KALİTESİ 5. Y ÖNETİM 6. D UYARLILIK • 4. • • bsenver@superonline. com www. bseducation. net 60

CAMEL Risks KOLAY De Likidite Karlılık Özkaynak Banka Yönetim Aktif Kalitesi bsenver@superonline. com www. bseducation. net Duyarlılık 61

Karlılık “Kar etmiyen bir banka, kalbi kan pompalıyamayan bir vücuda benzer. Zamanla zayıflar, özkaynakları azalır, pahalı borçları artar, likiditesi bozulur, ilk depremde yıkılır!!! ” bsenver@superonline. com www. bseducation. net 62

Kar Ne İşe Yarar? • 1. Kredi karşılığı ayırmaya imkan sağlar • 2. Özkaynak artışı için imkan yaratır • 3. Temettü ödeyecek fon yaratır • 4. Hisse senedi değerinin artmasını sağlar bsenver@superonline. com www. bseducation. net 63

Kar Ne İşe Yarar? • 5. Mevcut Ortakları memnun eder • 6. Yeni Ortakları cezbeder • 7. Büyümek ve risk almak için imkan sağlar • 8. Nakit akışına olumlu katkı sağlar • 9. Kar, ilerideki karlılık oranlarını arttırır bsenver@superonline. com www. bseducation. net 64

Özkaynak Yeterliliği • “Bir bankanın Özkaynakları, o bankanın ileride meydana gelecek zararlar nedeniyle iflas etmemesini sağlar. ” bsenver@superonline. com www. bseducation. net 65

SERMAYE YETERLİLİĞİ Sermaye Tabanı SYO = -------------------------------- = % 8 Kredi riskine göre ağırlıklandırılmış varlıklar ve gayrinakdi krediler ( Kredi Riski ) BDDK 2002 Öz Kaynaklar SYO = ---------------------- =% 8 Kredi Riski + Piyasa Riski BIS 2002 Öz Kaynaklar SYO = ---------------------------------- = %8 Kredi Riski + Piyasa Riski + Operasyonel Risk bsenver@superonline. com www. bseducation. net 66

SERMAYE YETERLİLİĞİNİN HESAPLANMASI • • • I- ANA SERMAYE A) Ödenmiş sermaye, B) Kanuni yedek akçeler, C) İhtiyari ve fevkalade yedek akçeler, D) Vergi provizyonundan sonraki dönem kârı ve geçmiş yıllar kârı toplamı, E) Dönem zararı ile geçmiş yıllar zararı toplamı (-). • • • II- KATKI SERMAYE A) Genel kredi karşılığı tutarı, B) Banka sabit kıymet yeniden değerleme fonu (maliyet artış fonu, sermayeye eklenecek iştirak ve bağlı ortaklık hisseleri ile gayrimenkul satış kazançları dahil. ), C) Banka sabit kıymetleri için Bankaların Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin 4 üncü fıkrasında yer alan katkı sermaye ilgili tanımda belirtilen şekilde hesaplanan yeniden değerleme tutarı, D) İştirakler, bağlı ortaklıklar sabit kıymet yeniden değerleme karşılığı (Menkul kıymetler arasında izlenilen iştirak amaçlı diğer ortaklıklara ilişkin olanlar dahil), E) Alınan sermaye benzeri krediler, F) Menkul değerler değer artış fonu, G) Muhtemel riskler için ayrılan serbest karşılıklar. • III- ÜÇÜNCÜ KUŞAK SERMAYE • IV- SERMAYE (Yönetmelikte öngörülen sınırlar çerçevesinde: I+II+III) • • • V- SERMAYEDEN İNDİRİLEN DEĞERLER A) Ana faaliyet konuları para ve sermaye piyasaları ile sigortacılık olan ve bu konulardaki özel kanunlara göre izin ve ruhsat ile faaliyet gösteren mali kurumlara yapılan tüm sermaye katılımlarına ilişkin tutarlar, B) Özel maliyet bedelleri, C) İlk tesis giderleri, D) Peşin ödenmiş giderler, E) İştiraklerin, bağlı ortaklıkların, sermayesine katılınan diğer ortaklıkların ve sabit kıymetlerin rayiç değeri bilançoda kayıtlı değerinin altında ise aradaki fark, F) Türkiye`de faaliyet gösteren diğer bankalara verilen “sermaye benzeri krediler”, G) Şerefiye, H) Aktifleştirilmiş giderler. • VI- ÖZKAYNAK (IV- V) • • • bsenver@superonline. com www. bseducation. net 67

ENTEGRE RİSK YÖNETİMİ Piyasa Riski için Sermaye Kredi Riski için Sermaye Operasyonel Risk için Sermaye +Beklenmeyen Durum Sermayesi = TOPLAM EKONOMİK SERMAYE Raporlama Senaryo Analizi Geriye Dönük Test Risk Limitleri Performans Değerlemesi (RAROC) EKONOMİK SERMAYE YÖNETİMİ bsenver@superonline. com www. bseducation. net 68

Likidite Yönetimi • “Likidite kazası, uçak kazasına benzer. Daha önce olmaması bir sonraki uçuşta olmayacağı anlamına gelmez. Dikkat edilmezse, kurallara uyulmazsa, her uçuşta, her şarta göre, ayrı düzenleme yapılmazsa, her an kaza olabilir. Likidite kazası ölümcül kazadır!” bsenver@superonline. com www. bseducation. net 69

Aktif Kalitesi “Aktif kalitesi, Diyarbakır karpuzuna benzer! İçini görmeden dıştan kalitesini anlamak için ağırlığına ve tokatlanınca çıkarttığı sese bakmak yetmez! Dıştan heybetli, içi beş para etmeyebilir! Yanılabilirsiniz. Dikkat! karpuzun içi bir günde çürümez. Çürürken, çürüdüğünü size haber vermez!” bsenver@superonline. com www. bseducation. net 70

Yönetim Kalitesi • Yönetim kalitesi ile ilgili yasal düzenlemeler • Yönetim kalitesi ile verimlilik arasında ilişki • Faaliyet riski ve yönetim kalitesi • Yönetim kalitesi ve istikrar bsenver@superonline. com www. bseducation. net 71

Duyarlılık De • Faiz Riski • Kur Riski • Vade Riski • Hisse Senedi Riski • Mal Fiyatı Riski bsenver@superonline. com www. bseducation. net 72

BANKACILIK RİSKLERİ (POK) • 1. Piyasa Riski. . . P • 2. Operasyon Riski. . . . O • 3. Kredi Riski. . . . K bsenver@superonline. com www. bseducation. net 73

RİSK ÇEÇİTLERİ? Ekonomik değer ve/veya POK gelirdeki dalgalanma Piyasa Riski PR Piyasa fiyatlarındaki değişimden kaynaklanan dalgalanmalar O P K Kredi Riski KR Operasyonel Risk OR Yetersiz veya yanlış içsel yöntem, kişi ve sistemlerden veya dışsal olaylardan kaynaklanan dalgalanmalar Kredi kayıplarındaki değişimden kaynaklanan dalgalanmalar bsenver@superonline. com www. bseducation. net 74

P PİYASA RİSKİ Likidite Riski ØAktiflerin finansmanında veya vadesi gelen ödeme yükümlülüklerinin fonlanmasında yaşanan kaynak sıkıntısı nedeniyle maruz kalınan riskdir. Kur Riski Faiz Riski ØFaiz geliri getiren yatırım araçlarının faizlerdeki dalgalanmalara bağlı olarak değerindeki değişimler PİYASA RİSKİ ØFonlama kaynakları ile yatırım araçlarının farklı para birimlerde olması ØFonlama kaynakları ile yatrım araçları arasındaki vade farklılığı ØGelirler ile giderlerin birbirinden farklı para birimlerinden olması nedeniyle maruz kalınan riskdir. Hisse Senedi Riski ØYatırım yapılan hisse senetlerinin fiyatlarında meydana gelen dalgalanmalara bağlı olarak ortaya çıkan risk Mal Fiyatı Riski Petrol, demir, altın, gümüş gibi mal fiyatlarındaki değişme nedeniyle maruz kalınan riskler bsenver@superonline. com www. bseducation. net 75

Piyasa Riskleri P • Faiz Oranı Riski • Döviz Kuru Riski • Hisse Senedi Borsa Fiyat Riski • Mal Fiyat Riski (Kıymetli Madenler, Tarım Ürünleri, Petrol Ürünleri, Demir Çelik, vs) • Likidite Riski bsenver@superonline. com www. bseducation. net 76

Faiz Riskleri FR • Faiz Duyarlılık Riski • Piyasa Faizi Riski • Gizli Opsiyon Riski • Verim Eğrisi Riski • Erken Satış Fiyat Riski • Yeniden Yatırım Riski • Net Faiz Pozisyonu Riski bsenver@superonline. com www. bseducation. net 77

Faiz Duyarlılık Riski (FDR) • Faize Duyarlı Aktifler + • Faize Duyarsız Aktifler • = Toplam Faizli Aktifler • Faize Duyarlı Pasifler + • Faize Duyarsız Pasifler • = Toplam Faizli Pasifler bsenver@superonline. com www. bseducation. net 78

Faize Duyarlılık Farkı ve Oranı • Faize Duyarlılık Farkı FDA – FDP (FDF) • Faize Duyarlılık Oranı (FDO) FDA ----FDP bsenver@superonline. com www. bseducation. net 79

Faize Duyarlılık Stratejisi (FADAK-FADPAS) Faiz Oranları Artacaksa Faiz Oranları Düşecekse Positive FDF Negative FDF bsenver@superonline. com www. bseducation. net 80

Faize Duyarlılık Stratejisi (FADAK-FADPAS) Faiz Oranları Artacaksa Positive FDF EVET Negative FDF HAYIR bsenver@superonline. com www. bseducation. net Faiz Oranları Düşecekse HAYIR EVET 81

Döviz Riskleri DR • Döviz Pozisyon Riski Açık Pozisyon, Uzun Pozisyon, Long/Short • Kur Değişimi Riski Açık poazisyondayken kur artışı, Uzun pozisyonda kur düşüşü nedeniyle yaşanan zarar etme riski • Döviz Alım Satım Riski Döviz alım satımlarından zarar etme riski • Döviz Tedarik Riski Döviz bulamama veya çok pahalı bulma riski bsenver@superonline. com www. bseducation. net 82

Döviz Pozisyonu $ Pasif $ $ $ Aktifler > $ Pasifler Aktif $ LONG Kur Beklentisi bsenver@superonline. com www. bseducation. net 83

Döviz Pozisyonu $ Aktif $ $ Pasifler > $ Aktifler $ SHORT Pasif Kur Beklentisi bsenver@superonline. com www. bseducation. net 84

Döviz Pozisyon Stratejisi (DÖVAK-DÖVPAS) Kur Artacaksa Kur Düşecekse Long Position Uzun Pozisyon Short Position Açık Pozisyon bsenver@superonline. com www. bseducation. net 85

Döviz Pozisyon Stratejisi (DÖVAK-DÖVPAS) Kur Artacaksa Long Position Uzun Pozisyon EVET Short Position Açık Pozisyon HAYIR bsenver@superonline. com www. bseducation. net Kur Düşecekse HAYIR EVET 86

(Piyasa Riski) KUR RİSKİ • Döviz kurlarındaki dalgalanma, short veya long pozisyonu tercih eden bankalara ciddi kur farkı zararı yükleyebilir. • TL faizi > Kur artışı+döviz maliyeti (getirisi) ise short (açık) pozisyon olmalı • TL faizi < Kur artışı+döviz maliyeti (getirisi) ise long (uzun) pozisyon olmalı bsenver@superonline. com www. bseducation. net 87

(Piyasa Riski) Kur Riski Oranı • Kur Riski Oranı= (Döviz Varlıkları+Vadeli Döviz Alacakları) / (Döviz Yükümlülükleri + Vadeli Döviz Borçları) • Net Döviz Pozisyonu = Pay ile payda arasındaki farktır. bsenver@superonline. com www. bseducation. net 88

KUR RİSKİ VE YÖNETSEL SINIRLAMALAR • Gecelik pozisyon limiti • Kontrat limiti • Toplam pozisyon limiti • Sözleşme toplamı limiti • Muhabir banka riski limiti • Zararı sınırlama (stop loss)limiti bsenver@superonline. com www. bseducation. net 89

(Piyasa Riski) KUR RİSKİNDEN KORUNMA • Forward • Futures • Options • Swap bsenver@superonline. com www. bseducation. net 90

Likidite Riski 3 FTT LR • Fonlama Riski. . . F • Tahsilat Riski. . . T • Tazmin Riski. . . . T bsenver@superonline. com www. bseducation. net 91

Likidite Riskleri 3 FTT LR • Fonlama Riski Mevduatın yenilenmeme veya beklenmedik çekilişinin yaratacağı likidite riski • Tahsilat Riski Kredilerin vadelerinde tahsil edilmemesinin yaratacağı likidite riski • Tazmin Riski Gayrinakti kredilerin beklenmedik tazminlerinin yaratacağı likidite riski bsenver@superonline. com www. bseducation. net 92

Karlılık LİKİDİTE RİSKİ Nakit Akışı Aktifler Büyüme bsenver@superonline. com www. bseducation. net 93

LİKİDİTE RİSKİ • Pasiften gelebilecek çekilişleri ve aktiften gelebilecek kredi • taleplerini karşıma gücüdür. Zorunlu Karşılık ve Disponibilite oranları ile bankaların likit olmaları yasal olarak sağlanmaya çalışılır. • STOK YAKLAŞIMI, tecrübelere dayalı olarak rasyolar incelenir. Nakit • • giriş çıkışları dikkate alınmaz. Yalnızca banka kaynaklarının yeterli olup olmadığı incelenir. AKIŞ YAKLAŞIMI, nakit giriş çıkışını dikkate alarak bulundurulması gereken likit rezervleri belirler. Bir ay öncesine göre gelecekteki giriş çıkışı belirleyen grafik oluşturulur. LİKİDİTE FARKI YAKLAŞIMI, belirli bir dönemde vadesi dolan aktifler ile yükümlülükler arasındaki fark bulunur. Sonuca göre likidite stratejisi oluşturulur. Vade analizi veya yaşlandırma analizi, bu yaklaşımı analiz yapılabilir hale getirir. bsenver@superonline. com www. bseducation. net 94

Vade Analizi Nakit Girdi/Çıktı Analizi ------Gün------- Aktif Pasif - + bsenver@superonline. com www. bseducation. net - + 95

Bir Hafta 7 -30 Gün 31 -90 Gün 91 -360 Gün 1 Yıl Üstü TOPLAM AKTİF Hazır Değerler 100 0 0 100 MKC 200 50 80 110 460 900 1400 260 370 510 2900 D. Aktifler 0 0 200 TOPLAM 1700 310 440 480 1170 4100 Vadesiz Mev. 850 150 0 1000 İnterbank 550 150 0 700 Vadeli Mev. 100 200 450 150 300 1200 Alınan Kredi. 300 100 0 400 D. Pasifler 0 0 100 Özsermaye 0 0 700 TOPLAM 1800 600 450 1100 4100 GAP (FDA-FDP) -100 -290 -10 330 70 KÜM. GAP -100 -390 -400 -70 0 FDA / FDP 94. 4 51. 7 97. 8 320 106. 4 FAİZ MARJI FAİZ Krediler PASİF bsenver@superonline. com FAİZ www. bseducation. net 96

KREDİ RİSKİ (Piyasa Riski) K • Verilen kredilerin vadesinde anapara ve faiz • • • tahsilatlarının eksiksiz olarak yapılamama riskidir. Kredilerden yeterli verimi alamama riskidir. Kredi riskinin azaltılması için yeterli çeşitlendirme (konsantrasyona dikkat!) en önemli koşuldur. Ancak bunun yanısıra kredi analizlerinin doğru biçimde yapılması da gerekir. Bankalarda kredi riskini azaltmak için çeşitli yasal sınırlamalar getirilmiştir. bsenver@superonline. com www. bseducation. net 97

KREDİ KONUSUNDAKİ YASAL SINIRLAMALAR Neler Kredidir? • Nakdi Krediler (NK) • Teminat Mektupları, • • • Sınırlamalar • Bir gerçek veya tüzel kişiye kefaletler, aval, ciro ve kabuller gibi Gayri Nakdi Krediler (GNK) Satın alınan tahvil ve benzeri Sermaye Piyasası araçları Tevdiatta bulunmak suretiyle vereceği ödünçler Varlıkların vadeli satışından doğan alacaklar Vadesi geçmiş NK ve GNK’in nakde tahvil olan bedelleri Ortaklık payları kredi sayılır. • • doğrudan veya dolaylı olarak özkaynakların % 25’inden fazla kredi verilemez. Bir gerçek veya tüzel kişiye doğrudan veya dolaylı olarak banka özkaynaklarının % 10’undan fazla bir oranda verilen krediler büyük kredilerdir ve bunun toplamı (aval ve kefaletler hariç) özkaynakların 8 katını geçemez. Kredi sınırı hesabında GNK’in dikkate alınma oranını Kurul belirler (eskiden bu oran % 25 idi) bsenver@superonline. com www. bseducation. net 98

KREDİ KARŞILIKLARI (Yasal Düzenlemeler) • 1. Grup: Standart Nitelikli • • • Krediler 2. Grup: Yakın izlemedeki Krediler 3. Grup: Tahsil İmkanı Sınırlı Krediler 4. Grup: Tahsili Şüpheli Krediler 5. Grup: Zarar Niteliğindeki Krediler Son üç grup Donuk Alacaklardır. • Genel Kredi Karşılıkları: 1. ve 2. Grup Kredi üzerinden % 0. 5, GNK toplamı üzerinden % 01 oranında ayrılır. • Özel Karşılıklar: 3. Grup için % 20, 4. Grup için % 50 ve 5. Grup için % 100 karşılık ayrılır. bsenver@superonline. com www. bseducation. net 99

O OPERASYONEL RİSK Yasal Doğal Afet Düzenlemeler OPERASYONEL RİSK Kontrol Mekanizmaları Sistem problemleri Sahtekarlık bsenver@superonline. com www. bseducation. net 100

(Piyasa Riski) Operasyon Riski O • Teknoloji Riski • Muhasebe ve Raporlama Riski • Hırsızlık Riski • Suistimal Risk • Yanlış/Eksik İşlem Riski • Yasa ve Mevzuat Riski • Yeni Ürün/Yeni Hizmet Riski bsenver@superonline. com www. bseducation. net 101

SÜRE (DURATION) NASIL HESAPLANIR? • Vade ile süre farkı • Süre (D) = (Gelecekteki Nakit Akımlarının Bugünkü Değeri x Elde Edildiği Dönem) / Gelecekteki Nakit akımlarının Bugünkü Değeri • Duration GAP = Aktifin Süresi – (Yükümlülüklerin Süresi / T. Pasif) bsenver@superonline. com www. bseducation. net 102

Duration Analizi bsenver@superonline. com www. bseducation. net 103

Aktif Pasif Yönetimi Aktifler Pasifler Aktif Yönetimi Pasif Yönetimi bsenver@superonline. com www. bseducation. net 104