AKOESTIEK EN BOUWFYSICA LAWAAIBEHEERSING MILIEUTECHNOLOGIE BRANDVEILIGHEID Laagfrequent geluid

AKOESTIEK EN BOUWFYSICA LAWAAIBEHEERSING MILIEUTECHNOLOGIE BRANDVEILIGHEID Laagfrequent geluid en het horen van een bromtoon Vereniging leefmilieu – 23 november 2012 Edwin Buikema auteur ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - DÜSSELDORF - BONN - BERLIJN - PARIJS - LYON - LONDEN - LEUVEN INGENIEUZE ADVISEURS

Inhoud presentatie l Het horen van een bromtoon l Wat is laagfrequent geluid? l Onderzoeken naar laagfrequent geluid l Wat kan je zelf doen? 2

Het horen van een bromtoon Bron: belangenvereniging hooggevoelig voor lfg “““ ‘Hinder’ Het onbegrip, is dan…. . Alsof ookhet niet ‘kastje je het voor goede muur’ eenwoord grote gebeuren, speaker als het ‘u heeft om in een blootstelling tinnitus’, het aan LFg gaat. eindeloze ‘Hinder’ disco traject betekent staat enen vaak je dat lichaam hetresultaat vervelend voelt vibreren. ‘we is, weten maar. En dat het dat jeook ermee niet, kunt leven. punt’ Metis. LFg voor kun getroffenen je niet leven, 24 een uur het per extra tast dag… belasting alles aan, dielichaam ze gezien en hun geest. Daarmee uitputting is heten laagfrequent wanhoop geweld, kunnen geen dragen. hinder. “ niet ““ 3

Het horen van een bromtoon WHO: Laagfrequent geluid kan rustmomenten en slaap verstoren, zelfs bij lage geluidniveaus laagfrequent geluid kan aanzienlijk nadelige effecten hebben op de gezondheid het bewijs ten aanzien van laagfrequent geluid is voldoende sterk om directe aanleiding tot bezorgdheid te rechtvaardigen 4

Het horen van een bromtoon “The Hum” From Wikipedia, the free encyclopedia The Hum is a generic name for a series of phenomena involving a persistent and invasive lowfrequency humming noise not audible to all people. Hums have been reported in various geographical locations. In some cases a source has been located. ”…”. The Hum is most often described as sounding somewhat like a distant idling diesel engine. Typically, the Hum is difficult to detect with microphones, and its source and nature are hard to localize. 5

Het horen van een bromtoon “The Taos Hum” “The Kokomo Hum” 6

Het horen van een bromtoon “The Taos Hum” 7

Het horen van een bromtoon “The kokomo Hum” 8

Het horen van een bromtoon 9 juni 2011 9

Het horen van een bromtoon Onderzoeken in buitenland 10

Het horen van een bromtoon Onderzoeken in buitenland 11

Het horen van een bromtoon The Hum in Nederland 12

Het horen van een bromtoon Oorzaak: “ akoestische” bron 13

Het horen van een bromtoon Oorzaak: “ akoestische” bron Polderbaan -Start B 747 14

Het horen van een bromtoon Samenvattend Mogelijke oorzaken: 1) Laagfrequent geluid / infrageluid 2) Lichamelijke aandoening (bijv. tinnitus) 3) Externe, niet akoestische bron? 15

Wat is laagfrequent geluid? “Hoorbare” gebied 20 Hz 20. 000 Hz 80/100 Hz 160 Hz Duitsland Denemarken 200 Hz Zweden 100 Hz NSG - Nederland 160 Hz VROM - Nederland 16

Wat is laagfrequent geluid? 15 d. B Individuele laagfrequente gehoordrempel - Frost (1987) 17

Wat is laagfrequent geluid? Gelijke luidheidscontouren - (Moller (1984) 18

Wat is laagfrequent geluid? 16 x zo luid 10 d. B 2 x zo luid Gelijke luidheidscontouren - (Moller (1984) 19

Wat is laagfrequent geluid? 90 d. B Rekenvoorbeeld Klik op de speaker om het geluid te horen Passage 5 m 60 d. B 30 d. B 5 meter 0 d. B 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000 Hz 20

Wat is laagfrequent geluid? 90 d. B Klik op de speaker om het geluid te horen Rekenvoorbeeld Passage 1000 m -HF 60 d. B 30 d. B 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000 Hz 1000 meter 21

Wat is laagfrequent geluid? 90 d. B Klik op de speaker om het geluid te horen Rekenvoorbeeld 60 d. B Passage binnen extra LF-2 30 d. B 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000 Hz 1000 meter 22

Wat is laagfrequent geluid? Staande golven 23

Wat is laagfrequent geluid? Staande golven 24

Wat is laagfrequent geluid? Binnen versus buiten metingen A 321 -231 buitengeluidniveau woning - 61, 2 d. B(A) 77, 1 d. B(LIN) binnengeluidniveau slaapkamer (1) - 37, 1 d. B(A) 62, 8 d. B(LIN) binnengeluidniveau slaapkamer (2) - 38, 3 d. B(A) 58, 8 d. B(LIN) re 2. 10 -5 Pa 80 d. B 70 70 60 60 geluiddrukniveau 80 d. B MD 11 buitengeluidniveau woning - 60, 9 d. B(A) 80, 6 d. B(LIN) binnengeluidniveau zolderkamer (1) - 49, 5 d. B(A) 68, 4 d. B(LIN) binnengeluidniveau zolderkamer (2) - 50, 0 d. B(A) 68, 8 d. B(LIN) 50 50 40 40 30 30 20 16 31, 5 63 125 250 500 frequentie 1 k 2 k 4 k 8 k Hz re 2. 10 -5 Pa 20 16 31, 5 63 125 250 500 frequentie 1 k 2 k 4 k 8 k Hz 25

Wat is laagfrequent geluid? • Grote verschillen individuele gehoordrempel mogelijk / snel hinder bij overschrijding gehoordrempel • door geluidisolatie woning en o. a. luchtabsorptie wordt geluid binnen vanzelf laagfrequent van karakter • laagfrequent geluid kan worden versterkt door afmetingen ruimte (staande golven) • binnen de woning kunnen door gevelisolatie en afmetingen van de ruimte specifieke frequenties maatgevend worden die niet op basis van alleen het buitenspectrum kunnen worden voorspeld 26

Onderzoek naar lfg Enkele belangrijke aspecten 1) Beoordelingssystematiek voor lfg 2) Meten van gehoor-gevoeligheid lfg 3) Meten van lfg in woningen 27

Onderzoek naar lfg Beoordeling laagfrequent geluid in Europa - Duitsland - Denemarken - Zweden - Polen -? - Nederland ? 28

Onderzoek naar lfg In Nederland geen Wettelijk kader ten aanzien van laagfrequent geluid, wel enkele richtlijnen Nederland - NSG - VROM - DIN norm 29

Onderzoek naar lfg Uitspraak Raad van State - laagfrequent geluid (lfg) vorm van objectiveerbare hinder - bevoegd gezag mag (moet? ) lfg-grenswaarden opleggen - bevoegd gezag heeft keuzevrijheid in beoordelingssystematiek 30

Onderzoek naar lfg Hoe werkt een beoordeling volgens een “standaard” beoordelingssystematiek 31

Onderzoek naar lfg Verschillende referentie curven lfg in Europa 32

Onderzoek naar lfg 15 d. B Individuele laagfrequente gehoordrempel - Frost (1987) 33

Onderzoek naar lfg Klassieke gehoortest heeft ondergrens bij 125 Hz 34

Onderzoek naar lfg Christian S. Pedersen - Aalborg University Denemarken - toereikend voor frequenties van 2 - 350 Hz - achtergrondgeluid per tertsband meer dan 10 d. B lager dan “normale” gehoordrempel 35

Onderzoek naar lfg Staande golven 36

Onderzoek naar lfg Meetposities 37

Onderzoek naar lfg Christian S. Pedersen - Aalborg University Denemarken 38

Onderzoek naar lfg Aandachtspunten 1) Welke beoordelingssystematiek wordt gebruikt? 2) Gehoor-gevoeligheid lfg kan niet worden bepaald met een “gewone”gehoortest 3) Meetlocaties in woningen belangrijk voor de beoordeling met referentiecurven 39

Het horen van een bromtoon Wat kan je zelf doen? l schakel hoofdschakelaar elektriciteit uit in de eigen woning l schakel hoofdschakelaar elektriciteit uit in de buurwoning l in een appartementencomplex; probeer medewerking te krijgen van eigenaar / woningstichting, schakel in overleg centrale installaties aan/uit. Met andere woorden: Probeer te achterhalen of de bromtoon wordt veroorzaakt door een technische installatie in / nabij jouw eigen woning 40

Het horen van een bromtoon Wat kan je zelf doen? • vraag bij buren na of ze ook hinder ondervinden, samen sta je sterker • hoor je de bromtoon ook bij je buren, bij familie en/of op vakantie? Zo ja, dan is het in ieder geval geen lokale bron. Als je de bromtoon overal hoort is dit mogelijk een indicatie dat het een lichamelijke aandoening is; • vraag aan de gemeente of zij iets voor je kunnen betekenen. Laat eventueel geluidmetingen uitvoeren. Met andere woorden: Probeer te achterhalen of anderen ook de bromtoon horen. Probeer te achterhalen of het een lichamelijke aandoening is. 41

Het horen van een bromtoon Wat kan je zelf doen? • Probeer het geluid te maskeren (met een ventilator of iets dergelijks) • Woning beter isoleren? Nee, tenzij er gedegen onderzoek naar is gedaan 42

Subsectie lfg van de VVM slachtoffers handvat bieden ? behandelaar klachten handvat bieden mogelijke veroorzakers handvat bieden 43

Sub-sectie Laagfrequent geluid 44