AIZ BOLUU ANATOMS CAVITAS ORIS Prof Dr Mehmet
AĞIZ BOŞLUĞU ANATOMİSİ (CAVITAS ORIS) Prof. Dr. Mehmet EMİRZEOĞLU 1
2
Amaç § Ağız boşluğu anatomisi Vestibulum oris Cavum oris proprium § Dişler § Dil § Tükrük bezleri 3
AĞIZ BOŞLUĞU Cavitas Oris Önde üst ve alt dudaklar, yanlarda yanaklar, üstte sert damak ve yumuşak damak, altta diaphragma oris ve arkada isthmus faucium ile sınırlı alandır. Önde rima oris ile dış ortama, Arkada isthmus faucium ile pharynx’e açılır. 4
Vestibulum Oris § Dudaklar, yanaklar, dişler, arcus dentalis maxillaris ve arcus dentalis mandibularis ile sınırlı dar bir alandır. § Rima oris ile dış ortama § Spatium (trigonum) retromolare ile cavitas oris ile bağlantılıdır. 5
Spatium retromolare, çenesi kilitlenen veya bilinci açık olmayan hastalarda suni beslenme sondası için kullanılır. 6
Vestibulum oris § Vestibulum oris’e, glandula parotidea, gll. buccalis ve gll. labiales’in tükrük salgıları açılır. § Gl. parotidea’nın salgısı üst 2. molar diş seviyesinde vestibulum oris’e açılır. 7
Cavitas Oris Propria Diş kemerleri, dişler ve dişetleri, ağız tabanı, damaklar ve yutak geçidi (isthmus faucium) ile sınırlanmış alandır. Dil bu boşlukta bulunur. Cavitas oris propria’ya; gl. submandibularis gl. sublingualis gll. palatinae açılır. 8
Cavitas oris propria § Üst duvarını önde sert damak (palatum durum), arkada yumuşak damak (palatum molle) oluşturur. § Alt duvarını diaphragma oris oluşturur. 9
Dudaklar (Labia oris) Ağız boşluğunu (cavitas oris) önden sınırlar. Dış yüzleri deri, iç yüzleri mukoza ile örtülüdür. M. orbicularis oris Bağ doku Yağ doku Glandulae labiales’ler yer alır. 10
Dudaklar İki dudak arası açıklık (rima oris) Commissura labiorum (angulus oris) Üst Dudağın Sınırları; Üst ortada: columella Yanlarda: sulcus nasolabialis Üst dudağın ortasındaki çukura philtrum adı verilir. Alt dudak; Altta: sulcus mentolabialis 11
Dudaklar Her iki dudağın ön orta kısmında kesici dişlerin arasına doğru uzanan plikalara frenulum adı verilir. 12
YANAK (BUCCA) Dışta deri, içte mukoza ile kaplıdır. M. buccinator, m. zygomaticus major ve minor, m. risorius, m. platysma, yağ dokusu ve glandulae buccales bulunur. 13
Modiolus anguli oris Comissura labiorum’ların (angulus oris) 1 -1, 2 cm dış tarafında bulunan sert, fibrotik yapıya modiolus anguli oris denir. Modiolus; yüz ve mimik kaslarının birlikte komplike hareketlerinde ağızın ve dudakların hareketlerine yardım eder. A. facialis, modiolus’un ortasında bulunan bir yarık veya fibröz kanaldan geçer. 14
Modiolus anguli oris § § § § § Oluşturan kaslar; M. orbicularis oris M. depressor anguli oris M. levator labii superior M. levator anguli oris M. buccinator M. risorius M. zygomaticus major M. platysma 15
YANAK (BUCCA) A. transversa faciei (ATS) A. buccalis (A. maxillaris) A. infraorbitalis (A. maxillaris) a. facialis’in dalları 16
Corpus adiposum bucca (Bichat’ın yağ kitlesi) 17
DAMAK (PALATUM) § Palatum durum § Palatum molle 18
DAMAK (PALATUM) § Palatum durum Processus palatinus ossis maxilla Lamina horizontalis ossis palatina 19
Yumuşak Damak(Palatum molle) Ağız boşluğunu pharynx’ten ayırır. Çizgili kaslar, damarlar, sinirler, lenfoid dokular, müköz bezler ve bunları saran mukozadan oluşur. Görevi; yutma ve emme sırasında kasların etkisiyle isthmus faucium’u açıp kapamaktır. Böylece nasopharynx ile oropharynx tamamen birbirinden ayrılır. 20
Yumuşak Damak(Palatum molle) § Kasları – M. tensor veli palatini – M. levator veli palatini – M. palatoglossus – M. palatopharyngeus – M. uvulae 21
Aponeurosis palatina Yumuşak damak kaslarının tutunma yeridir. Sert damağın periosteum’u iki yaprak şeklinde arkaya doğru uzanarak yumuşak damağın iskeletini oluşturur. 22
23
Aponeurosis palatina 24
Mukozasında gll. palatinae bulunur. a. palatina ascendens, a. nasopalatina n. nasopalatinus 25
Diaphragma oris M. mylohyoideus M. geniohyoideus M. digastricus’un venter anterior’u 26
Diaphragma oris 27
DİŞLER § Maxilla ve mandibula proc. alveolaris’lerdeki alveoli dentalis’lere yerleşik Süt dişleri: 5 …. . 20 (Dentes decidui) Kalıcı dişler: 8 …. . 32 (Dentes permanentes) 28
DİŞLER (dentes) § Kesici dişler – Dentes incisivi § Köpek dişi – Dens caninus § Küçük azı dişleri – Dentes premolares § Büyük azı dişleri – Dentes molares 29
Dentes Decidui Süt Dişleri § 6 -8 aylar ile 2 yaş arasında çıkarlar. § 6 -12 yaşları arasında dökülerek kalıcı dişlere yerlerini bırakırlar. § 2 -1 -2 – 2: incisiv – 1: canin – 2: molar § Toplam 20 30
DİŞLER - dentes § Cavitas dentis (pulparis) (Kron) – Pulpa dentis bulunur. (damar, sinir ve gevşek bağ dokusu içerir) Pulpa dentis’i saran tabakaya dentinum denir. § Corona dentis – Mine (enamelum) tabakası ile kaplı dışgörünen kısmı § Collum dentis Sharpey lifleri – Radix ve corona arasındaki dar bölüm § Radix dentis – Cementum ile kaplı, diş çukuruna gömülü kısmı 31
N. maxillaris nn. alveolares superiores, medius ve inferiores N. mandibularis n. alveolaris inferior 32
DİŞLER § Üst ve alt çene: A. maxillaris § A. alveolaris superior anterior ve posterior § A. alveolaris inferior 33
GINGIVA § Dişin boyun kısmına ve processus alveolaris’lerin periostuna tutunur. § Dişetinin üzerini örten mukoza bol damarlıdır 34
DİL - Lingua Vallecula epiglottica § Mukoza ile kaplıdır, § Çizgili kaslardan yapılmıştır, § Çok hareketlidir. § Sulcus terminalis § Foramen caecum (Ductus thyroglossus’un kalıntısısdır) § Vallecula epiglottica § Plica glossoepiglottica mediana § Plica glossoepiglottica lateralis epiglottis For. caecum 35
DİL - Lingua Radix lingua m. hyoglossus ile hyoid kemiğe, m. genioglossus ile mandibula’ya tutunur. Foramen caecum For. caecum Ductus tyroglossus’un artığıdır. 36
Dil papillaları Papilla vallatae (acı) Papilla fungiformis (tatlı, tuzlu) Papilla foliatae (ekşi) Papilla filiformis Papilla conica (papilla filiformis ve papilla conica mekanik etkiye sahiptir) 37
Frenulum linguae V. profundae linguae Caruncula sublingualis Plica sublingualis 38
DİLİN İNTRİNSİK KASLARI 4 2 1 1 2 3 (1)M. transversus linguae (2)M. longitudinalis superior (3)M. longitudinalis inferior (4)M. verticalis linguae 39
DİLİN İNTRİNSİK KASLARI FONKSİYONLARI M. longitudinalis superior: Dil ucunu yukarı kaldırır. M. longitudinalis inferior: Dil ucunu aşağı kıvırır. M. transversus lingua: Corpus lingua’yı kalınlaştırır. Dil ucunu sivriltir ve uzatır. M. verticalis lingua: Dili yassılaştırarak inceltir. 40
DİLİN EXTRİNSİK KASLARI M. genioglossus GÜVENLİK KASI M. hyoglossus M. styloglossus M. palatoglossus n. N. hypoglossus (CN 12) (m. palatoglossus hariç …. plexus pharyngeus) 41
M genioglossus: Dili öne ve aşağı çeker. Dilin ucunu ağız içinden dışarı çıkartır. Dilin arkaya ve geriye gitmesini engelleyerek solunum yollarının kapanmasını önlediğinden güvenlik kası olarak bilinir. Felcinde dil arkayarak orofarinks girişini kapatır ve boğulma tehlikesine yol açar. 42
Dil hareketleri § Dilin dışarı çıkarılması: m. genioglossus § Dilin arkaya çekilmesi: m. styloglossus ve m. hyoglossus’un birlikte çalışması § Dilin aşağı çekilmesi: m. hyoglossus ve m. genioglossus’ un birlikte çalışması § Dilin arka bölümünün arkaya ve yukarıya kaldırılması: m. styloglossus ve m. palatoglossus’ un birlikte çalışması 43
Dilin kanlanması a. lingualis Dil kökü • facialis’in dalları (r. tonsillaris, a, palatina ascendens) a. pharyngea 44 ascendens
Dilin innervasyonu 45
Dilin motor siniri n. hypoglossus’tur (m. palatoglossus hariç). n. hypoglossus 46
Dilin duyu innervasyonu § Dilin 2/3 ön kısmının (corpus) genel duyusu: n. lingualis § Dilin 2/3 ön kısmının tat duyusu: chorda tympani § Dilin 1/3 arka kısmının (radix lingua) genel ve tat duyusu: n. glossopharyngeus § Epiglottis çevresinden: n. vagus 47
Fauces (Boğaz) § Yumuşak damakla dil kökü arasında kalan ve ağız boşluğunu pharynx’e bağlayan geçite fauces denir. § Bu geçitin arcus palatoglossus ve arcus palatopharyngeus arasında kalan bölümüne isthmus faucium denir. 48
isthmus faucium Bu geçiti üstten palatum molle, altan radix lingua sınırlar. 49
Tonsilla palatina Arcus palatoglossus ile arcus palatopharyngeus arasında oluşan fossa tonsillaris’te yer alır. Klinikte a. facialis ile komşuluğu önemlidir. A. carotis interna 2 -2. 5 cm arka-dış tarafından geçer. 50
Arterleri Tonsilla palatina Esas arteri a. facialis’in dalları olan r. tonsillaris ve a. palatina ascendens’tir. Ayrıca a. dorsalis lingua (a. lingualis), a. pharyngea ascendens, a. palatina descendens (a. maxillaris) 51
Tonsilla palatina Venleri v. palatina externa v. lingualis Plexus venosus pharyngis v. facialis’ e dökülür. 52
Tonsilla palatina § Tonsillektomi çok kanamalı bir ameliyat olup, kanamanın sebebi r. tonsillaris’tir. § Tonsillit’te n. glossopharyngeus’un cavum tympani mukozasını innerve eden n. tympanicus sebebiyle ağrı orta kulaktada hissedilir (vuran ağrı) 53
TÜKRÜK BEZLERİ (Glandulae oris) Glandula parotidea Glandula sublingualis Glandula submandibularis 54
Glandula parotidea Meatus acusticus externus’un hemen altında, Ramus mandibula ile m. sternocleidomastoideus ve proc. mastoideus arasında (fossa retromandibularis) yer alır. § Tamamen seröz salgı yapar § Tükrük salgısının %30’unu üretir 55
Glandula parotidea İçinde bulunan oluşumlar A. carotis externa ve uç dalları; a. maxillaris ve a. temporalis superficialis, a. transversa faciei, a. auricularis posterior N. facialis ve dalları n. auriculotemporalis v. maxillaris+v. temporalis superficialis= v. retromandibularis Nodi lymphatici parotidei 56
Ductus parotideus (Stenon kanalı) 5 -6 cm uzunlukta M. masseter’in dış yüzünden geçer M. buccinator’u deler Üst 2. molar diş hizasında vestibulum oris’e açılır. 57
Glandula parotidea İnnervasyonu Nuc. salivatorius inferior n. glossopharyngeus n. tympanicus n. petrosus minor Ganglion oticum n. auriculotemporalis 58
Glandula submandibularis Ceviz büyüklüğünde, Trigonum submandibulare’de m. hyoglossus’un üzerinde yer alır Tükrük salgısının %60’ını üretir. Seromüköz salgı 59
Ductus submandibularis (Wharton kanalı) 5 cm uzunlukta m. mylohyoideus ile m. hyoglossus arasında seyreder Caruncula sublingualis’e açılır 60
Glandula sublingualis Ağız tabanında, m. mylohyoideus’un üstünde, fossa sublingualis’te yer alır. M. genioglossus ile bez arasında n. lingualis ve ganglion submandibulare bulunur. 61
Glandula sublingualis § Ductus sublingualis minores (Rivinus kanalları): 8 -20 adet küçük kanalcıktan oluşur. Plica sublingualis’e açılırlar. § Ductus sublingualis major (Bartholin kanalı): Caruncula sublingualis’e açılır. 62
Glandula submandibularis ve glandula sublingualis’in innervasyonu Nuc. salivatorius superior N. facialis Chorda tympani N. lingualis Gang. submandibulare 63
64
Glandulae salivariae minores Glandulae labiales Glandulae buccales Glandulae palatinae Glandulae linguales 65
66
- Slides: 66