Aile Hukuku21 Hafta 1 BOANMA Tanm Eler hayattayken

Aile Hukuku-21. Hafta 1

BOŞANMA: Tanımı: Eşler hayattayken, kanunda öngörülmüş bir sebebe dayanarak, eşlerden birinin açacağı dava sonucunda, geçerli olarak kurulmuş evlilik birliğinin hakim kararı ile sona erdirilmesidir. Boşanma Sebepleri: Özel sebepler: Zina/Hayata kast, pek kötü muamele ya da onur kırıcı davranış/Küçük düşürücü suç işleme veya haysiyetsiz hayat sürme/Terk/Akıl Hastalığı Genel sebepler: Evlilik birliğinin temelden sarsılması/Eşlerin boşanma konusunda anlaşmaları/Boşanma davasının reddinden sonra ortak hayatın kurulamaması 2

Özel Sebepler 1 - Zina Tanımı: Eşlerden birinin evlilik birliği devam ederken, karşı cinsten bir kişi ile isteyerek cinsel ilişkide bulunmasıdır. Ø Kusura dayalı, mutlak bir boşanma sebebi Ø Hak düşürücü süre Boşanma sebebini öğrenme + 6 ay Her halde: Zina eylemi + 5 yıl Affeden tarafın dava hakkı yoktur. (MK 161) 3

2 - Hayata kast, pek kötü muamele ya da onur kırıcı davranış Eşlerden her biri diğeri tarafından /hayatına kastedilmesi veya - kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir. (MK 162) Ø Ø Kusura dayalı, mutlak bir boşanma sebebi Hak düşürücü süre Boşanma sebebini öğrenme + 6 ay Her halde: Sebebin doğumu + 5 yıl Affeden tarafın dava hakkı yoktur. (MK 162) 4

3 - Küçük düşürücü suç işleme veya haysiyetsiz hayat sürme “Eşlerden biri /küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü onunla birlikte yaşaması diğer eşten beklenemezse, bu eş her zaman boşanma davası açabilir. ” (MK 163) Ø Ø Kusura dayalı, nisbi bir boşanma sebebi Hak düşürücü süre yok 5

4 - Terk Eşlerden biri, /evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hâkim tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş, boşanma davası açabilir. (Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır. ) (MK 164 f. 1) 6

Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hâkim yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi hâlinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz. (MK 164 f. 2) Terk + en az 4 ay İhtar + en az 2 ay Boşanma Davası Ø Ø Kusura dayalı, mutlak bir boşanma sebebi Hak düşürücü süre yok 7

5 - Akıl Hastalığı Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse, (hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla) bu eş boşanma davası açabilir. (MK 165) Ø Ø Kusura dayanmayan, nisbi bir boşanma sebebi Hak düşürücü süre yok 8

Boşanmanın Genel Sebepleri MK 166’da 3 tane genel sebep düzenlenmiştir: 1 - Evlilik birliğinin temelden sarsılması (MK 166 f. 1, f. 2) 2 - Eşlerin boşanma konusunda anlaşmaları (MK 166 f. 3) 3 - Boşanma davasının reddinden sonra ortak hayatın kurulamaması (MK 166 f. 4) 9

1 - Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması • Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir. (MK 166/1) • Davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır (Kural) İstisna: Bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir. (MK 166/2) • Kusura dayanmayan, nisbi bir boşanma sebebi 10

2 - Eşlerin Boşanma Konusunda Anlaşmaları • Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, /eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. (Faraziye) • Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. (Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. ) (MK 166/3) 11

3 - Ortak Hayatın Kurulamaması Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır (Faraziye) ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir. (MK 166 f. 4) 12

Davanın Konusu: “Boşanma davası açmaya hakkı olan eş, dilerse boşanma, dilerse ayrılık isteyebilir. ” (MK 167) Ø Ø Davacı ayrılık kararı talep ettiyse: hakim boşanmaya karar veremez. Davacı boşanma talep ettiyse: hakim ortak hayatın yeniden kurulması olasılığı bulunduğu takdirde ayrılığa karar verebilir. (MK 170) Davanın Tarafları: Ø Eşlerdir. Ø Boşanma davası açma hakkı kişiye sıkıya bağlı bir haktır; mirasçılara geçmez 13

Geçici Önlemler Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle Ø eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine (örn. Ortak konuttan kim ayrılacak, tedbir nafakası verilecek mi? ) Ø ve çocukların bakım ve korunmasına (örn. hangi eşin yanında kalacağı, iştirak nafakası) ilişkin geçici önlemleri re'sen alır. (MK 169) 14

Ayrılık Kararı • • Ayrılığa bir yıldan üç yıla kadar bir süre için karar verilebilir. (Bu süre ayrılık kararının kesinleşmesiyle işlemeye başlar. ) (MK 171) Ayrılık süresince, evlilik birliği devam eder, sadece ortak hayat bu süre içinde tatil edilmiş olur. Hakim ayrılık süresince çocuğun velayetin hangi eşe verileceğini, diğer eşin ödeyeceği iştirak nafakasını re’sen düzenler (MK 182) Ayrılık süresi bitiminde ortak hayat yeniden kurulmamışsa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir. (MK 172) 15

Boşanma Kararı Boşanma kararının kesinleşmesiyle evlilik birliği sona erer. Boşanmanın Eşler Bakımından Sonuçları: 1. Boşanan eşler artık yeniden evlenebilirler 2. Mal rejimi tasfiye edilir (MK 179) 3. Kadın, evlenme ile kazandığı kişisel durumunu korur; ancak evlenmeden önceki soyadını yeniden alır (MK 173) 4. Eş sıfatıyla birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar (boşanmadan önceki ÖBT’larla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça, kaybederler. ) (MK 181) 5. Karı kocanın birbirinden olan alacakları için duran zamanaşımı yeniden işlemeye başlar. (BK) 16

Boşanmanın Çocuklar Yönünden Sonuçları: Hakim bu sonuçları re’sen düzenler 1 - Velayet: Ø Ø Boşanma sonucunda velayet ana ya da babadan birine verilir. (MK 182) Yeni olgular (örn, ana veya babanın başkasıyla evlenmesi ya da ölmesi) zorunlu kılarsa hakim bu kararında değişiklik yapabilir. (MK 183) 17

2 - Çocukla Kişisel İlişki Kurulması: Ø Ø Ana ve babadan her biri, velâyeti altında bulunmayan veya kendisine bırakılmayan çocuk ile uygun kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkına sahiptir. (MK 323) Olağanüstü hâller mevcutsa, çocuğun menfaatine uygun düştüğü ölçüde çocuk ile kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkı diğer kişilere, özellikle hısımlarına da tanınabilir. (MK 325) 3 - Çocuğa İştirak Nafakası Bağlanması: Ø Ø Bakım masrafları velayet kendisine verilen ana ya da babaya aittir. Velayet kendisine bırakılmayan eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır. (MK 182 f. 2) 18

Boşanmanın Mali Sonuçları: Hakimin bu sonuçlara hükmedebilmesi için ilgilinin talebi gerekir. 1 - Maddi Tazminat: Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. (MK 174 f. 1) Toptan veya irat biçiminde ödenir. 19

2 - Manevi Tazminat: Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir. (MK 174 f. 2) Toptan ödenir. 3 - Yoksulluk Nafakası: Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, (kusuru daha ağır olmamak koşuluyla) geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz. (MK 175) Toptan veya irat biçiminde ödenir. 20

Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir. (MK 176 f. 4) İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka, /alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın /evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, -yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır. (MK 176 f. 3) 21

Zamanaşımı: Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. (MK 178) 22