Aile Hukuku20 Hafta 1 EVLENME Tanm Nianllarn evlilik

Aile Hukuku-20. Hafta 1

EVLENME: Tanımı: Nişanlıların evlilik birliğini meydana getirmelerini sağlayan hukuki işlemdir. Hukuki niteliği: aile hukuku sözleşmesidir. MK 142 f. 1 “Evlenme, tarafların olumlu sözlü cevaplarını verdikleri anda oluşur. ” (tarafların ortak irade açıklaması ile meydana gelir) 2

Evlenmenin Şartları 1 -Evlenecek kişilerin ayrı cinsiyetten olması 2 -Evlenme ehliyeti MK 124 “Erkek veya kadın onyedi yaşını doldurmadıkça evlenemez. (olağan evlenme yaşı) Ancak, hâkim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir. Olanak bulundukça karardan önce ana ve baba veya vasi dinlenir. (olağanüstü evlenme yaşı)” Tam ehliyetsizler evlenme ehliyetleri yok (MK 125) Tam ehliyetliler ve Sınırlı ehliyetliler evlenme ehliyetleri tam Sınırlı ehliyetsizler Kısıtlılar ile 17 yaşını doldurmuş küçükler yasal temsilcinin izni ile evlenebilir (MK 126, 127) 16 yaşını doldurmuş (ancak 17 yaşını doldurmamış)küçükler olağanüstü durumlarda hakim izni ile evlenebilir. Ø Ø Ø 3

• Ø Ø • Kısıtlılar ile 17 yaşını doldurmuş küçükler; Yasal temsilcinin izni olmadan evlenirse: Nisbi butlan (MK 153) Yasal temsilci haklı sebep olmaksızın izin vermezse: Hakimden evlenme izni alınabilir (MK 128) 16 yaşını doldurmuş (ancak 17 yaşını doldurmamış küçük) hakim izni almadan evlenirse: Nisbi butlan (MK 153’e kıyasen) 4

Evlenme Engelleri Kesin evlenme engelleri Evlilik mutlak butlan ile sakat olur Kesin olmayan evlenme engelleri Evlenmenin geçerliliğini etkilemez Kesin Evlenme Engelleri: 1 - Hısımlık 2 - Mevcut Evlilik 3 - Akıl Hastalığı Kesin Olmayan Evlenme Engelleri: 1 - Bekleme Süresi 2 - Bazı Bulaşıcı Hastalıklar 5

Kesin Evlenme Engelleri: 1 - Hısımlık: Üstsoy ile altsoy/kardeşler/amca, dayı, hala, teyze ile yeğen evlenemez (MK 129 b. 1)(Kan Hısımlığı) Eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu ve altsoyu evlenemez (MK 129 b. 2) (Kayın Hısımlığı) Evlat edinen ile evlatlık/bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi evlenemez (MK 129 b. 3) (Evlat edinmeden doğan hısımlık) 2 - Mevcut Evlilik: (MK 145 b. 1) 3 - Akıl Hastalığı: MK 133 “Akıl hastaları, evlenmelerinde tıbbî sakınca bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla anlaşılmadıkça evlenemezler. ” 6

Kesin Olmayan Evlenme Engelleri: 1 -Bekleme Süresi MK 132 f. 1 “Evlilik sona ermişse, kadın, evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün geçmedikçe evlenemez. ” 2 - Bazı Bulaşıcı Hastalıklar Umumi Hıfzısıhha Kanunu’na göre örn. frengi, belsoğukluğu, cüzzam evlenme engelidir. 7

Evlenmenin Şekil Şartları Ø Ø Ø Kadının veya erkeğin oturduğu yer evlendirme memurluğuna birlikte başvuru (MK 134 f. 1) Gerekli belgelerin evlendirme memurluğuna verilmesi (MK 136) Başvurunun evlendirme memurunca incelenmesi; evlenme için gerekli şartlar varsa “evlenmeye izin belgesi” verilmesi (MK 137, 139) Evlendirme memuru önünde ve iki tanık huzurunda tarafların bizzat bulunmalarıyla evlenme töreninin aleni olarak yapılması (MK 141) Evlendirme memurunun birbiriyle evlenmek isteyip istemediklerini sorması üzerine tarafların olumlu sözlü cevaplarını vermeleri (MK 142) 8

Şekil Şartlarına Uymamanın Sonuçları: Evlenecek kişiler iradelerini evlendirme memuru önünde aynı anda açıklamamışlarsa Evlenme YOK hükmünde Diğer şekil şartlarına uyulmamış olması Evlenmenin geçerliliğini etkilemez. Dini Evlenme: MK 143 “Aile cüzdanı gösterilmeden evlenmenin dinî töreni yapılamaz. Evlenmenin geçerli olması dinî törenin yapılmasına bağlı değildir. ” 9

Evlenmenin Hükümsüzlüğü: 1 -Evlenmenin Yokluğu: Evlenmenin kurucu unsurları bulunmuyorsa 1. 2. 3. evlenme YOK hükmündedir. Evlenmenin ayrı cinsten kişiler arasında yapılmamış olması Evlenmenin evlendirme memuru önünde yapılmamış olması İki tarafın evlendirme memuru önünde hazır olmamaları Yokluğun Sonuçları: Ø Ø Evlenme baştan itibaren ve kendiliğinden hükümsüzdür. Davada re’sen dikkate alınır. 10

2 - Evlenmenin Butlanı /Kanunun evlenmenin geçerli olması için aradığı unsurlarda eksiklik veya tarafların iradesinde sakatlık bulunduğu için geçersiz olarak kurulmuş evliliğin, sonradan mahkeme kararı ileriye etkili olarak ortadan kaldırılmasıdır. Türleri: Ø Mutlak Butlan Ø Nisbi Butlan 11

A-Mutlak Butlan Mutlak butlan sebepleri MK 145’te sınırlı olarak sayılmıştır: 1. Eşlerden birinin evlenme sırasında evli olması: MK 147 f. 3 “Evliyken yeniden evlenen bir kimsenin önceki evliliği mutlak butlan kararı verilmeden önce sona ermişse ve ikinci evlenmede diğer eş iyiniyetli ise, bu evlenmenin butlanına karar verilemez. ” 2. Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun bulunması: 3. Eşlerden birinde evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bulunması: 4. Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması: 12

B- Nisbi Butlan Nisbi butlan sebepleri MK 148 -151, 153’te sınırlı olarak sayılmıştır: 1. Ayırt etme gücünden geçici yoksunluk: MK 148 “Evlenme sırasında geçici bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun olan eş, evlenmenin iptalini dava edebilir. ” 2. Yasal temsilcinin izninin bulunmaması: MK 153 “Küçük veya kısıtlı, yasal temsilcisinin izni olmadan evlenirse, izni alınmayan yasal temsilci evlenmenin iptalini dava edebilir. Bu suretle evlenen kimse sonradan onsekiz yaşını doldurmak suretiyle ergin olur, kısıtlı olmaktan çıkar veya karı gebe kalırsa evlenmenin iptaline karar verilemez” 13

3. İrade Sakatlıkları Ø Evlenmeyi hiç istemediği veya evlendiği kişiyle evlenmeyi düşünmediği hâlde yanılarak evlenmişse Eşinde bulunmaması onunla birlikte yaşamayı kendisi için çekilmez bir duruma sokacak derecede önemli bir nitelikte yanılarak evlenmişse (MK 149) (HATA) Eşinin namus ve onuru hakkında eşi tarafından aldatılarak evlenmeye razı olmuşsa Kendisi veya altsoyunun sağlığı için ağır tehlike oluşturan bir hastalık gizlenmişse (MK 150) (HİLE) Kendisinin veya yakınlarından birinin hayatı, sağlığı veya namus ve onuruna yönelik pek yakın ve ağır bir tehlike ile korkutularak evlenmeye razı edilmişse (MK 151) (TEHDİT) kişi evlenmenin iptalini dava edebilir Ø Ø 14

Butlan Davasının Tarafları: Mutlak Butlan Davası: Davacı: Cumhuriyet savcısı/ İlgili herkes (MK 146) Davalı: Her iki eş Nisbi Butlan Davası Davacı: Ayırt etme gücünü kazanan eş/İradesi sakatlanan eş/Yasal temsilci (MK 148 vd. ) Davalı: Diğer eş (Yasal temsilci dava açarsa: her iki eş) 15

Butlan Davasında Süre Mutlak Butlan Davası: Her zaman açılabilir. Nisbi Butlan Davası: MK 152 “İptal davası açma hakkı, iptal sebebinin öğrenildiği veya korkunun etkisinin ortadan kalktığı tarihten başlayarak altı ay ve her hâlde evlenmenin üzerinden beş yıl geçmekle düşer. ” 16

Butlan Davasının Sonuçları 1. 2. 3. 4. 5. Evlenme, hâkimin kararına kadar geçerli bir evliliğin bütün sonuçlarını doğurur. (MK 156) Mahkemece butlanına karar verilen bir evlilikten doğan çocuklar, ana ve baba iyiniyetli olmasalar bile evlilik içinde doğmuş sayılırlar. (MK 157) Evlenmenin butlanına karar verilirse, evlenirken iyiniyetli bulunan eş bu evlenme ile kazanmış olduğu kişisel durumunu korur. (MK 158 f. 1) Eşler arasındaki mal rejiminin tasfiyesi, tazminat, nafaka ve soyadı hakkında boşanmaya ilişkin hükümler uygulanır. (MK 158 f. 2) Eşlerin bu sıfatla birbirlerine karşı olan yasal mirasçılıkları sona erer. 17

Geçerli Olarak Kurulan Evlenmelerin Sona Ermesi 1. 2. 3. 4. Ölüm Gaiplik Cinsiyet Değişikliği Boşanma 18