AHLAK GELM 1 Ahlak nedir 2 Ahlak geliimi

AHLAK GELİŞİM

1. Ahlak nedir? 2. Ahlak gelişimi nedir?

Ahlak: Toplum içinde kişilerin benimsedikleri, uymak zorunda oldukları davranış biçimleri ve kurallardır. Ahlak Gelişimi: Ahlak gelişimi bireyin topluma uyumunu sağlamak için değerler sistemi oluşturma sürecidir.

GELİŞİM VE ÖĞRENME PİSKOLOJİSİ AHLAK GELİŞİMİ 1. Piaget’ in Ahlak Gelişim Kuramı a)Dışsal kurallara bağlılık dönemi (6 -12) yaş b)Özerklik Dönemi (12 ve üstü yaş) 2. Kohlberg’in Ahlaki Gelişim Kuramı a)Gelenek Öncesi Düzey 1)İtaat Ve Ceza Evresi 2)Saf Çıkarcı Evre b)Geleneksel Düzey 1)İyi Çocuk Eğilimi Evresi 2)Kanun Ve Düzen Evresi c)Gelenek Sonrası Düzey 1)Toplumsal Sözleşme Evresi 2)Evrensel Ahlak İlkeleri 3. KPSSS Sınavında Çıkmış Soru Örnekleri

1)Piagettin Ahlak Gelişim Kuramı Pİaget tarafından bilişsel gelişime paralel olarak ortaya çıktığı belirtilen ahlaki gelişim dönemi iki tanedir: Dışsal kurallara bağlılık dönemi ve özerklik dönemdir.

a)Dışsal kurallara bağlılık dönemi • Çocuk ahlaki yargılarda dışa bağımlıdır. • Çocuk kuralların değişmezliğine inanır. • Kurallara uymayanların hemen cezalandırılması gerektiğini düşünür. • Otoriteye kayıtsız uyma söz konusudur. • Davranışın gerisindeki neden dikkate alınmaz sonuca bakılır. • Davranışların temelinde ödüle ulaşmak veya cezadan kaçmak vardır.

b) Özerk Dönem (12 ve üstü yaş) • Çocukların ahlaki değerleri “görelilik” kazanır. • Çocuğun diger çocuklarla giderek artan ilişkileri ve kuralların değişebileceği düşüncesi gelişir. • Kural insanlar tarafından oluşturulur ve gerektiğinde değişebilir. • Davranışın nedenlerine yada niyete bakılır. • Davranışın iyi yada kötü olması niyete bağlıdır.

2. Kohlberg’in Ahlaki Gelişim Kuramı Kohlberg ahlaki gelişimi üç düzey ve her düzeyde ikişer dönem olmak üzere altı dönemden oluşan bir kuram önererek Piaget’nin görüşlerini genişletmiştir.

a. Gelenek Öncesi Düzey (4 -9 yaş) • Dokuz yaşından küçük çocukların çoğu bu düzeydedir. • Birçok ergen ve yetişkin suçluda bu düzeydedir. • Dışa bağımlı dönemdir. • Olayları sonuçlarına göre değerlendirir. • Cezadan kaçınır • Ben merkezci düşünme biçimi bu dönemin temel özelliğidir. Baskın olan kişilik bölümü id’dir.

1. İtaat ve Ceza Evresi • Birey kendisi içindir. • Otoriteye mutlak uyum sözkonusudur. • Olgu ve olayların sonuçlarına bakarak karar verir. • Kurallara inandığı için değil cezalandırılmamak için boyun eğer. • Kuvvetli olan kazanır düşüncesi vardır. • Başka bireylerin teercihleri dikkate alınmaz “BEN ÇİKOLATATI SEVİYORSAM HERKES ÇİKOLATAYI SEVER” düşüncesi görülür.

2. Saf Çıkarcı Evre • Yaşamdaki her şeyi bir karşılıklılık ilişkisi üstüne kurar. • Doğru ve yanlışı kendi çıkarına uygun olup olmadığına bakarak belirler. • İhtiyacı karşılayan veya ödül getiren davranışlar önemlidir. • Çıkarcılık egemendir. • “Benim için yap, ben de senin için yapayım”, “Göze göz, dişe diş”, “Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez” anlayışı hakimdir. • Kurallara ihtiyacı karşıladığı sürece uyulur.

b. Geleneksel Düzey (10 -15 yaş) • • • Geleneksel toplum değerleri benimsenir. Başka kişilerin, gurupların görüşleri ve gereksinimleri dikkate alınır. Davranışın toplum düzenine etkisi düşünülür. Otoritenin kuralları ve yargıları içselleştirilir ancak sorgulanmaz. Empatik düşünce gelişir. Baskın olan kişilik bölümü süper ego’dur.

1. İyi Çocuk Eğilimi Evresi • • • Ahlaki değer yargıları geliştirilirken, toplumsal ve kültürel beklentilerine uygun hareket edilir. Kurallara uymak söz konusudur. Başkalarının görüşü ve sosyal kabul önemlidir. Çevresinden onay almak ve taktir edilmek ister. Temel güdü grup tarafından kabul edilmektedir. “iyi çocuk anane babasının koyduğu kurallara uymalıdır”

2. Kanun ve Düzen Evresi • Ahlaki değer yargıları geliştirilirken, yazılı ve yazılı olmayan kurallara dayanır. • Temel güdü toplumsal düzeni korumaktır. • Kurallar varsa herkes uymak zorundadır. • Kanuna ve düzene uyma eğilimi baskındır. • Kanunlar , sosyal düzenin sürekliliğini sağladığı, bireylerin sosyal çıkarlarıyla çelişmediği sürece korunur.

C. Gelenek Sonrası Düzey • Ergenlikte veya yetişkinlikte ulaşılabilir yada hiçbir zaman ulaşılamaz. • Birey kendi seçtiği, üzerinde düşündüğü ahlak ilkelerine göre yargıda bulunur ve kişisel otorite oluşmuştur. • İnsan haklarının gözetlendiği ve evrensel değerlerin benimsendiği dönemdir. • Baskın olan kişilik bölümü ego’dur.

1. Toplumsal Sözleşme Evresi • İnsan toplumsal ve kültürel dokunun parçası olarak değerlidir. • Yasa, norm ve kurallar önemlidir ama insanın üstünde değildir. • Kurallar toplumun yararına değiştirilebilmelidir.

2. Evrensel Ahlak İlkeleri • Hiçbir ön koşul olmadan insan çok değerledir. • İnsan hakları ve evrensel değerler temel ülçüdür. • Hak, adalet, özgürlük kavramları çerçevesinde doğru ve yanlışları birey belirler.

3. KPSS Sınavında çıkmış soru örnekleri Soru: Savaş her koşulda yanlıştır ve amacı ne olursa olsun insanlara zarar verir. Bunun yerine iletişime dayalı, karşılıklı saygı içeren çözümler bulunmalıdır. Savaşla ilgili olarak bu yorumu yapan birey, Kohlberg’in ahlak gelişimi kuramına göre aşağıdaki evrelerin hangisinde olabilir? (KPSS 2001) a. İyi Çocuk b. Yasalara uyma c. Saf çıkarcı eğilim d. Evrensel ahlak ilkeleri e. Ceza ve itaat Cevap: D

Soru: Eğer birisi sizi dolandırmamışsa sizin onu dolandırmanız doğru olmaz Bu görüşü Kohlberg’in ahlak gelişimi kuramına göre hangi ahlak gelişimi eğiliminin bir göstergesidir? (KPSS 2005) a. Saf çıkarcı b. Evrensel ahlak gelişimi c. Kanun ve düzen d. İtaat ve ceza e. Kontrat ve yasaya uygunluk Cevap: A

Soru: Bireylere acil yardım sağlanırken cinsiyet, meslek, statü, yakınlık derecesi gibi özelliklere dikkat edilmeksizin önceliğin, yaşamı en çok tehlike altında olana verilmesi gerekir. Bu görüş Kohlberg’in ahlak gelişim kuramına göre aşağıdakilerin hangisi ile açıklanabilir? (KPSS 2005) a. İyi çocuk eğilimi b. Gelenek öncesi düzey c. Kanun ve düzen eğitimi d. Geleneksel düzey e. Gelenek sonrası düzey Cevap: E