ADAKEN ANADOLU LSES REHBERLK SERVS Stres ve Stresle

ÇAĞDAŞKEN ANADOLU LİSESİ REHBERLİK SERVİSİ Stres ve Stresle Başa Stre Çıkma Yolları Y

STRES NEDİR? • Stres organizmanın bedensel ve ruhsal sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanması ile ortaya çıkan bir durumdur.

Stresin Organizmada Etkileri • Alarm aşaması –Savaş- kaç tepkisi • Direnme aşaması • Tükenme aşaması

Stres Çeşitleri • İyi Stres • Kötü Stres

Stres olumlu olabilir mi? • Stres, genellikle olumsuz ve zararlı anlamda ele alınıp konuşulmaktadır. Halbuki bu zorlanmaların insanlığı ve insanı, yenileri aratmak, çalışmak, yaratmak konusunda harekete geçirdiği bilinmektedir.

Stres olumlu olabilir mi? • Öğrenmek için stres gereklidir. Böylece olaylarla ilgili ayrıntılar unutulmaz. • Gerçekte sağlıklılığın korunması için belirli bir düzeyi aşmayan stres vericilere ihtiyaç vardır. Ancak bu düzeyin kişiden kişiye büyük değişiklik gösterdiğini unutmamak gerekir.

İYİ STRES ETKİLİLİK İYİ STRES Düşük Orta STRES Yüksek

Strese Sokan Faktörler Evlilik, Boşanma, Hamilelik, doğum yapma, Sevilen birinin ölümü, Sağlık problemleri, İşten çıkarılma, yeni bir işe başlama, farklı bir şehir ya da ülkeye taşınma • Bununla birlikte, hipertiroid, aşırı hareketsizlik ve kötü beslenme gibi unsurların da strese sebep olan faktörler arasında bulunduğu belirtiliyor • • •

Strese Sokan Faktörler • Çevresel faktörler v Mikroplar Çevre kirliliği Aşırı kalabalık Gürültü Değişen yaşam koşulları Bazı iş türleri

Stresin Belirtileri • • Fiziksel belirtiler Duygusal belirtiler Zihinsel belirtiler Sosyal belirtiler

Fiziksel Belirtiler • • • Baş ağrısı, Düzensiz uyku, Sırt ağrıları, Çene kasılması veya diş gıcırdatma, Kabızlık, ishal ve kolit, döküntü, Kas ağrıları, hazımsızlık ve ülser, Yüksek tansiyon veya kalp krizi, Aşırı terleme, iştahta değişiklik, Yorgunluk veya enerji kaybı, Kazalarda artış.

Duygusal Belirtiler • Kaygı veya endişe, • Depresyon veya çabuk ağlama, • Ruhsal durumun hızlı ve sürekli değişmesi, asabilik, gerginlik, özgüven azalması veya güvensizlik hissi, • Aşırı hassasiyet veya kolay kırılabilirlik, öfke patlamaları, • Saldırganlık veya düşmanlık duygusal olarak tükendiğini hissetme

Zihinsel Belirtiler • Konsantrasyon, karar vermede güçlük, unutkanlık, zihin karışıklığı, • Hafızada zayıflık, aşırı derecede hayal kurma, • Tek bir fikir veya düşünceyle meşgul olma, • Mizah anlayışı kaybı, • Düşük verimlilik, İş kalitesinde düşüş, hatalarda artış, • Muhakemede zayıflama.

Sosyal Belirtiler • İnsanlara karşı güvensizlik, başkalarını suçlamak, • Randevulara gitmemek veya çok kısa zaman kala iptal etmek, • İnsanlarda hata bulmaya çalışmak ve sözle rencide etmek, haddinden fazla savunmacı tutum, • Bir çok kişiye birden küs olmak, konuşmamak.

Kişilik ve Strese Eğilim q. A tipi kişilik

Kişilik ve Strese Eğilim • A tipi kişilik özellikleri • "A-tipi" davranışlar tipik olarak, sürekli zamanla yarışan, başarı yönelimli insanlarda görülür. Bu kişiler hızlı çalışırlar ve hızlı konuşurlar. Aynı anda birkaç işi birden yapmaya çalışırlar. Sabırsız ve öfkelidirler. Beklemeye tahammülleri olmadığından konuşanın sözünü kesmeye eğilimlidirler. Konuşmanın gidişatını denetlemeye çalışırlar. "Atip"leri, "miktar" (para, başarı ve sorumluluk) kavramını başarılarının göstergesi olarak kullanırlar ve nitelikten çok niceliğe önem verirler (Mueser ve ark. 1987, Bluen ve ark. 1990). Aşırı düzeyde rekabetçidirler (Keenan ve Mc. Bain 1979, Po

Kişilik ve Strese Eğilim • B tipi kişilik Katı kurallardan arınmış ve esnektirler. Zamanı sorun etmezler, rahat ve sabırlıdırlar. Başar konusunda aşırı hırslı değildirler. Kolay kolay sinirlenmez ve tedirgin olmazlar. Yaptıkları işten zevk almayı bilirler. İşleriyle ilgili rahatlıkları onlara suçluluk duygusu vermez, sakin ve düzenli çalışırlar. B tipi birey, A tipi bireyin tersine kolay yaşayan bir tiptir. Oldukça açık ve rahattırlar. Zamanla pek ilgilenmezler. Başarı onlara pek fazla bir şey vermez. Başkaları ile yarışa girmezler. Konuşmaları bile daha rahat ve sakin bir tondadır. B tipi birey, kendisinden ve çevresinden emin bir tiptir (Pehlivan, 2000).

A tipi kişilik özellikleri • • • Sürekli hareket eder Hızlı yürür. Hızlı yer. Hızlı konuşur. Sabırsızdır. İki şeyi aynı anda yapar. Başarıyı, miktarı ile ölçer. Rekabeti sever. Zaman baskısını hisseder. B tipi kişilik özellikleri • • • Zaman ile ilgilenmez. Sabırlıdır Eğlenmek için oyun oynar. Suçluluk duymadan dinlenir. Acelesi yoktur. İşi bitirmek için zaman saplantısı yoktur.

Yaşanılan strese göre kişilik tipleri • A tipi davranış sergileyen kişiler, sürekli olarak zamanla ya da insanlarla yarış halinde oldukları için onların “savaş-kaç” tepkisi tekrar gündemdedir. Bu da bedende belli hormonlarının sürekli salgılanması ve bunun sonucu olarak kanda kolesterol ve yağın artması demektir. Aynı kişilik özellikleri devam ettikçe kandaki bu maddelerin atılması da güçleşmektedir. Bu da kalbe kan taşıyan damarların zarar görmesine neden olur.

Yaşanılan strese göre kişilik tipleri • B tipi davranış gösteren kişiler sağlığını stresle bozmadan mücadele eder.

Stresle Başa Çıkma Yolları

Stresle Başa Çıkma Yolları • Fiziksel egzersizler • Düzenli yapılan egzersizler kas gerginliğini azaltmakta etkilidir. Kişinin kendisini daha iyi hissetmesini sağlar.

FİZİKSEL EGZERSİZİN YARARLARI • • • Kas gevşemesi Zihinsel gevşeme Yapılan işte etkinliğin artması Enerjide artış Duygusal boşalma ve rahatlık Daha iyi uyku Kendine güven artışı Endişelerde azalma Daha iyi sağlık Bel ve sırt ağrılarından korunma Kalp hastalığı riskinin azalması

Stresle Başa Çıkma Yolları • Tatil: Kısa molalar (ya da uzun tatiller) vermek, stresin tepeye yükseldiği zamanlarda vücudumuzun dinlenmesine yardımcı olur

Stresle Başa Çıkma Yolları • Hobiler: İlginizi ve enerjinizi yoğunlaştıracağınız bir alan bulmak, stresin etkilerini oldukça azaltacaktır.

Stresle Başa Çıkma Yolları • Danışmanlık: Bir danışmanla konuşmak, strese sebep olan problemlerin belirlenmesine ve stres yaratan negatif uyaran örüntülerinin kırılmasına yardımcı olacaktır

Stresle Başa Çıkma Yolları • Gevşeme Egzersizleri: Stresle baş etme grupları ve gevşeme egzersizleri, stresle başa çıkmada etkili olacaktır § YOGA § DUA § MEDİTASYON

Stresle Başa Çıkma Yolları • Zaman yönetiminin amacı, zamanı gereksinim ve istekleri karşılaşabilecek biçimde kontrol altında tutabilmektir. Zaman yönetiminde amaç saptamak amaca ulaşmak için planlama yapmak, planı uygulamaya hemen başlamak, bitiş zamanını saptamak ve son olarak amaca ulaşana kadar çalışmaya devam etmek gerekir. Zaman baskısının yarattığı stresle başa çıkma da, zamanı iyi yönetmek en iyi yoldur.

• Stres hayatımızın bir parçası ondan kaçış yok

• Bunun için? ? • Fiziksel dayanıklılığın arttırılması

Öneriler… • Sabahları mutlaka kahvaltı edin ve doğru beslenin

Öneriler… • Daha çok sebze salata yemeye çalışın

Öneriler…. • Yeterince ve düzenli uyuyun

Öneriler…. • Bolca su için. Susuzluk gergin ve sinirli yapar, konsantrasyonu azaltır.

Öneriler…. • Gülmeye zaman ayırın. Mizah kan basıncını düşürüp endorfin hormonunun açığa çıkmasını sağlar. Endorfinler beyine etki ederek kişinin kendisini mutlu hissetmesini sağlar. Gülmek ayrıca dolaşımı düzenler, kalbi, sinir ve bağışıklık sistemini güçlendirir

Öneriler… • Sizi üzen tv dizilerinden uzak durun.

Öneriler…. • Yapamam değil, denerim deyin

Öneriler…. • AyağIn. Iz. I yorgan. Iza göre uzat. In : • Gelirinizin üzerinde bir yaşam tarzı benimsemek, hastalanmanıza neden olabilir.

Öneriler… • Toplumsal destek: Toplumsal destek terimi, bireyin başka bireylerle veya gruplarla var olan iletişimini anlatır. Birçok araştırma göstermiştir ki, yalnız yaşayan ya da diğer insanlar veya kümeler tarafından benimsenmeyen kişiler, stresle ilgili süregelen hastalıklara karşı daha duyarlıdır. Toplumsal yalıtılmışlık bir erken ölüm nedenidir. Stresle başa çıkmada güvenilen, sevilen, açık iletişim kurulabilen insanların desteği, bireyleri rahatlatarak, stresin olumsuz etkilerinin azaltılmasında büyük yardım sağlamaktadır.

• Yaşlı üniversite hocası ziyaretçilerine kahve ikram etmek üzere mutfağa gitmiş ve değişik boy, renk ve kalitede bir çok fincanın bulunduğu bir tepsiyle geri dönmüş. Kimi porselen, kimi seramik, kimi cam, kimi plastik olan fincanları ve kahve termosunu masaya koyup kahvelerini oradan almalarını söylemiş. Tüm eski öğrenciler kahvelerini alıp koltuklarına döndüğünde hocaları onlara şunu söylemiş:

• "Farkına vardınız mı bilmem, zarif görünümlü, güzel, pahalı fincanların hepsi alındı, masada yalnızca ucuz ve basit görünümlü fincanlar kaldı. Elbette ki kendiniz için en güzelini istemek ve onu almak çok normal, ama işte bu demin bahsettiğiniz problemlerinizin ve stresin nedeni. Hepinizin istediği fincan değil, kahve iken, bilinçli olarak her biriniz, birbirinizin aldığı fincanları gözleyerek daha iyi olan fincanları almaya uğraştınız. Yaşam kahveyse, iş, para ve mevki fincandır.

Öneriler…. Yerine göre, uygun bir dille, uygun bir zamanda duygularınızı, (sevinçlerinizi, korkularınızı, üzüntülerinizi vb. ), düşüncelerinizi paylaşın, Dinle ve Dinlen….

Öneriler…. • FARKLI açıdan bakın Size stres veren duruma başka bir açıdan bakmaya çalışın. Gerçekten bu kadar kötü mü? Soruna başka türlü bakmanın bir yolu yok mu? Stres yaratan durumdan kaçınamıyorsanız, hazırlıklı yaklaşın, stresi önlemek için adımlar atın.

Öneriler… • Başkalar. Ina yard. Imc. I olun Gönüllü olun. Yalnızlık duygusu endişelerinizi artırır. Başkalarına yardımcı olmak, başarı duygusu ve kendine saygıyı aşılar. Ayrıca başkalarının dertlerini görünce kendinizinkilerin ne kadar da önemsiz olduğunu anlayabilirsiniz. ışte size bir fayda daha; fedakârlık yapmak daha uzun yaşamanızı sağlayabilir. Michigan Üniversitesi’nde Ann Arbor tarafından yapılan 10 yıllık bir çalışmada hiç gönüllü iş yapmayan erkeklerde ölüm oranının, haftada en az bir kez gönüllü iş yapan erkeklere göre iki kat daha fazla olduğu saptanmıştır

Öneriler… • Hay. Ir” deyİn Bazen sınırlarınızı çizmek zorunda kalabilirsiniz. Aşırı stres altında olan insanlar genellikle kendilerini ifade edemezler ve her şeyi yutarak, “Bunu yapmak istemiyorum” veya “Yardıma ihtiyacım var” demek yerine bütün işleri kendi başlarına halletmeye çalışırlar! Böylece kaldırabileceklerinden çok daha fazlasını yüklenirler. Stresle mücadeleye “iş yükünüzü azaltarak” başlayın.

• Profesör öğrencilerine “stres yönetimi” konusunda ders veriyordu. Su dolu bir bardağı kaldırıp öğrencilere sordu: ”sizce bu su dolu bardağın ağırlığı ne kadardır? ” • Cevaplar 200 ile 400 gr arasında değişti. Bunun üzerine profesör : gerçek ağırlık farketmez. Fakat durum bardağı elinizde ne kadar süreyle tuttuğunuza göre değişir. Eğer 1 dakikalığına tutarsam problem yok, eğer 1 saatliğine tutarsam sağ kolumda bir ağrı oluşacak. eğer 1 günlüğüne tutarsam ambulans çağırmak zorunda kalırsınız. Aslında ağırlık aynıdır ama ne kadar uzun süre tutarsanız ağırlık o kadar fazla gelir. Eğer sıkıntıları her zaman taşırsak er ya da geç taşıyamaz duruma geliriz. Yükler gittikçe artarak daha ağır hale gelmeye başlar. Yapmanız gereken bardağı yere bırakıp bir süre dinlenmek ve daha sonra tutup tekrar kaldırmaktır. Yükümüzü bırakmalı tazelenip dinlendikten sonra tekrar yolumuza devam etmeliyiz. İşten eve döndüğünüzde yükünüzü dışarıda bırakın nasıl olsa yarın tekrar yükleneceksiniz. ”

GÖSTERDİĞİNİZ SORUMLULUK BİLİNCİNDEN DOLAYI TEŞEKKÜR EDERİZ…. ÇAĞDAŞKEN ANADOLU LİSESİ REHBERLİK SERVİSİ