ADA PSKOLOJK DANIMA KURAMLARI BLSEL TERAP GR Bilisel

ÇAĞDAŞ PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI

BİLİŞSEL TERAPİ

GİRİŞ Bilişsel Terapinin Gelişimi ve Öncülleri • Kuramsal düzeyde öncelikli olarak psikolojide fenomenolojik yaklaşım, yapısal kuram ve derinlik psikolojisi ile bilişsel kuram olmak üzere üç kaynaktan etkilenmiştir. • Beck ’in çalışması ile eşzamanlı olarak Albert Ellis’inde hastaların düşünce ve inançları üzerine odaklı olan benzer bir çalışması vardır. • Çağdaş davranışçıların yaptıkları çok sayıda çalışma Bilişsel terapinin gelişimini etkilemiştir. • Bilişsel terapiyi geliştiren Beck’ tir.

Bilişsel Terapinin İlkeleri 1. Bilişsel terapi, duygusal bozuklukların bilişsel modeline dayalıdır. 2. Kısa ve süre açısından sınırlıdır. 3. Gerekli bir koşul olarak sağlıklı bir terapötik ilişkiye dayanmaktadır. 4. Terapist ve danışan arasındaki işbirliğine dayalı bir çabadır. 5. Esas olarak Sokratik yöntemi kullanır. 6. Yapılandırılmış ve yönlendiricidir. 7. Sorun odaklıdır. 8. Eğitim modeline dayanmaktadır.

9. Kuram ve teknikleri tümevarımsal dayanmaktadır. 10. Ev ödevleri merkezi bir rol oynar. modele Bozukluğun bilişsel modeli, bilişlerin insanların duygusal sorunlarının merkezinde bir rol oynadığını vurgulamaktadır.

TEMEL FELSEFE • Bilişsel terapide vurgulanan felsefi görüş, insanın inançlarını ve davranışlarını kontrol etme kapasitesine sahip olduğu ve bireylerin duygularının ve davranışlarının bireylerin dünyayı bilişsel olarak yapılandırma biçimine göre belirlendiğidir.

İNSANIN DOĞASI Kuram, bir organizmanın hayatta kalabilmek için bilgiyi uyumlu bir şekilde işlemeye ihtiyaç duyduğu anlayışa dayanmaktadır. Beck, bilişin rolü üzerinde odaklanmaktadır. insanların duygu ve davranış biçimlerinin , deneyimlerini algılama ve yapılandırma biçimlerine göre belirlendiğini vurgulanmaktadır. Beck’in bilişler üzerinde 3 varsayımı bulunmaktadır bunlar; 1. Bireylerin içsel iletişimlerine iç gözlem yoluyla erişebilir. 2. İnançların son derece kişisel anlamları vardır. 3. Bu yorumlar yalnızca terapist tarafından değil, bireyler tarafından da keşfedilebilir.

Bilişsel terapistler insanın bir takım farklı faktörlerden etkilenen deneyimlerini yapılandırma ve mantıklı hale getirmek için içsel bir çerçeve geliştirdiklerine inanmaktadır.

TEMEL KAVRAMLAR • • Otomatik Düşünceler Ara inançlar ve kurallar Temel inançlar Bilişsel Çarpıtmalar Bilişsel Üçlü İşbirlikçi Ampirizm Sokratik Diyalog Yönlendirilmiş Keşif

KİŞİLİK GELİŞİMİ • Beck in kişilik ve psikoterapi kuramı şu özellikleri içerir ; 1. Yaşam sürecinde bireyler çeşitli belirli yaşam olaylarına veya durumlarına maruz kalırlar ve bunlardan bazıları otomatik ve uyumlu olmayan düşünceleri tetikler. 2. Uyumlu olmayan düşünceler hatalı, çok dar, çok geniş, çok aşırı veya tamamen yanlış olarak nitelendirdiler. 3. Bireylerin uyumlu olmayan düşünceleri genellikle derinlerde bulunan temel inançlardan kaynaklanmaktadır. 4. Bireyler genellikle bu temel inançları çocukluk döneminde kazanırlar. 5. Bu otomatik düşünceler, temel inançlar ve bunlara bağlantılı duygusal rahatsızlıklar bu terapi yoluyla değiştirilebilir.

• Birey, bir duruma tepki vermesi gerektiğini fark ettiğinde bilişsel, duyuşsal , güdüsel ve davranışsal bir dizi şema harekete geçer. • Bu şemalar bireyin kişilik özellikleri düşünme süreçleri üzerinde önemli bir etkisi bulunmaktadır. • Bilişsel terapi, kişiliğin bireyin biyolojik ve sosyal olarak etkilendiği bilişsel organizasyonu ve yapısını yansıttığını düşünür.

PSİKOLOJİK SAĞLIK VE İŞLEVSİZLİK • Bilişsel terapi, psikopatolojili bir hastanın düşüncesinde ortaya çıkan bozukluklardan türediği şeklinde kavramsallaştırmaktadır. Örneğin , depresyondaki hastalar genel olarak kendilerini, diğerleri ve gelecek hakkında, gerçekte olduğundan çok daha olumsuz düşüncelere sahiptir. • Otomatik düşünceler, temel varsayımlar, bilişsel çarpıtmalar ve düşünce üzerindeki ruh halinin etkisi, birçok bozuklukta gözlenen kendini gerçekleştiren döngüsünün sahnesini oluşturmak üzere birleştirmektedir. İşlevsel olmayan otomatik düşünceler, kişinin davranışlarını ve ruh hallerini etkiler.

BİLİŞSEL ÇARPITMALAR • • Keyfi Çıkarsama Seçici Soyutlama Aşırı Genelleme Büyütme Ve Küçültme Kişiselleştirme İkili Düşünme Olumluyu Yok Saymak Zihin Okumak

• • • Geleceği Okumak Felaketleştirme Azımsama Duygusal Çıkarsama Dayatmalar

TERAPÖTİK SÜREÇ • Terapistler, uyumsuz ve geçerli olmayan inançları tanımlama , sorgulama ve bunlara eşlik eden davranış bozukluğunu değiştirmek için bilişsel terapiden yararlanır. • İlk amaçlardan biri terapi süreci iki taraf için de anlaşılır olmasıdır. • Sorunlar hakkında anlayış geliştirmek için ilk adım değerlendirmektir. • Terapist sistematik bir değerlendirme ile başlar. • Yavaş yavaş terapinin gelişmesini beklemez aksine kavramlaştırmayı hızlı bir şekilde başlar.

• Terapist etkin ve yönlendirici bir rol alır. • Danışanın belirli bir duruma verdiği bilişsel tepkinin içeriğine dikkatini verir daha sonra danışan, düşüncenin içeriğini bir olgu olmaktan çok yani durumu gerçek bir önerme olarak değil de bir hipotez olarak görmesi için teşvik eder. (uzaklaşma) • İlk olarak danışanın yakın geçmişteki rahatsız edici olaylar hakkında endişeler azalır. • İkinci olarak , kişi için şaşırtıcı gelen duygusal tepkiler daha anlaşılır bir hale gelir. • Üçüncü olarak, bilişsel terapi yöntemlerinin başarıyla uygulaması ile ilgili yaşantıdan sonra, danışan günlük zorluklarla karşıya kalırken onları kullanmaya başlar.

TERAPÖTİK ATMOSFER GENEİ BAKIŞ 1. Yapılandırılmış bir yapıya sahiptir. 2. Sorunları bulmak için bir iş birliği söz konusudur. 3. Terapist terapide odağı daraltır ve danışanla işbirliği içinde devam eden oturumlar için bir gündem geliştirmeye başlar. 4. Bir önceki ödevin değerlendirmesi ve sonraki haftanın ödevini tartışmak.

TERAPÖTİK AMAÇLAR • Yanlış ve işlevsel olmayan, çoğu zaman da uyumsuz olan düşüncelerini değiştirmelerine yardımcı olmak. • Danışanlar becerilerini öğrendikten sonra yaşamlarına etkin bir şekilde uygulamak. • Terapist danışanların sorunlar ile baş etmelerini sağlar. • Danışan kendinin gelişmesidir. terapisti olacak düzeye

• Terapide bu amaçlara ulaşmak için; Danışanın akılcı ve uyumlu olmayan düşüncelerine erişmesi, • Danışanların daha uyumlu daha akılcı düşünceye yönlendirmesi, • Danışanların hayatlarında bu yeni geliştirdikleri becerileri uygularken desteklenmesi gerekmektedir. Danışanın, amaçları net ve ulaşılabilir hale getirilmelidir.

DANIŞAN DANIŞMAN ROLLERI VE İLİŞKİSİ • • İlk hedef danışanla yakın ilişki kurmak. Danışan ile danışman arasında işbirliği çok önemli Bir eğitimdir aslında ancak ders gibi yapmamalı Empati , saygı, saydamlık çerçevesinde olmalı Terapide danışanı etkin dinlemeye önem verirler Danışanın sorumluluk alması önemli Terapistler danışanlardan dikkatini akılcı bir yaklaşımla, şimdi ve burada etkin sorun çözme üzerine odaklanmalarını talep eder.

Terapist seanslardaki tavrı ile hastaya sorunların etkin ve akılcı bir yol çözmesi konusunda örnek olur.

TERAPİNİN AŞAMALARI 1. Terapiye uygunluk 2. Danışanın değerlendirmesi 3. Kavramlaştırma ve formülasyon 4. Kavramsallaştırmayı danışanla paylaşmak 5. Danışanın sorunu hakkında psiko-eğitim 6. Bilişsel terapinin mantığını öğrenmek için psiko-eğitim

BİR BİLİŞSEL TERAPİ OTURUMUN SÜRECİ • İlk oturumun biçimi • İkinci ve daha sonraki oturumların biçimi • Terapinin sonlandırması

BİLİŞSEL TERAPİ SÜRECİNDE YAPILMASI GEREKENLER • Otomatik düşüncelerin belirlenmesi • Otomatik düşüncelerin değerlendirilmesi • Otomatik düşüncelerin sorgulanması • Bilişsel kendini izleme • Duyguların belirlenmesi

TERAPOTİK TEKNİKLER 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. kendine özgü anlamı kavraya bilme yeniden yükleme çarpıtmaları etiketleme felaketleştirmeden vazgeçme ya hep ya hiç düşüncesi ile baş etme avantaj ve dezavantajları listeleme bilişsel prova mutlaklarla mücadele