Ad Tamlamalar 1Belirtili sim Tamlamas 2Belirtisiz sim Tamlamas

Ad Tamlamaları – – – – 1)Belirtili İsim Tamlaması 2)Belirtisiz İsim Tamlaması 3)Zincirleme Ad Tamlaması 4)Takısız İsim Tamlaması 5)Karma Tamlamalar a)Karma Ad Tamlaması b)Karma Sıfat Tamlaması

1)Belirtili İsim Tamlaması *Hem tamlayanın hem tamlananın ek aldığı tamlamalardır: – “Ve biz burada biz, birbirimizin dilini anlayabiliyorduk. ” – “Işısın diye bilimin aydınlığı alnında/ Başladı Ferhad’ın külüngü dağları inletmeye”

*Not: Belirtili isim tamlamalarında araya sözcük girebilir. Tamlayan ya da tamlanandan biri sıfat tamlaması olabilir. (Bu durumda karma tamlamalardan söz edilir)

• Bir gece sonra imamın küçük oğlu onu kahveden çağırdı. ” “Kimsesiz gecelerin düşsel avuntularına

Not: Devrik cümlelerde ve şiir dilinde tamlayan ve tamlanan yer değiştirebilir. “Çekilmez bir bencillikleri vardır onların” § “Türkülerin yanıktır yüzü Not: Adıllar(zamirler) tamlayan ve tamlanan olabilirler: benim kardeşim / onun üstü/ arkadaşların bazıları hanginizin şakası/ Kendi dertlerinden konuşuyordu.

• Not: Eylemsiler tamlama kurar: “Gülüşünün yersizliğini anlamıyordu • Cihanın bilmediğini bilir. ”

Not: Kimi kullanımlarda tamlayan ve tamlanan düşebilir § § § § : (onun )Çocukluğu yokluk içinde geçmişti. Benim (yüzüm) mi Allah’ım bu çizgili yüz “Dağların arasından sizin köy(ünüz)e doğru yürüyorduk. Mektubunu gözlerimiz dolarak okuduk. Not: Tamlayanı düşmüş bir ad tamlaması var mıdır diye sorulmadıkça yukarıdaki cümlelerde bir ad tamlaması yoktur. § Not: Adın çıkma durumu “-den/-dan” tamlayan ekinin yerine kullanılır: “Aşağıdakilerden hangisi…

2)Belirtisiz İsim Tamlaması: n n Sadece tamlananın ek aldığı tamlamalardır. Belirtisiz isim tamlamaları tamlayan “genel” bir kavramı karşılar. Belirtili tamlamada iyelik bağlantısı vardır; bunda yoktur: Ne ozanlık kusurlarını, esin yoksunluğunu, ne başarı ömürsüzlüğünü, ne bugün ders kitaplarında bile gülünç kaçan deyişlerini anacağım. ”

Not: Belirtisiz isim tamlarında tamlayan ve tamlanan arasında bağ sıkı olduğundan araya sözcük giremez; yalnız san öbeklerinde tamlanan sıfat olabilir: emniyet genel müdürü, makine yüksek mühendisi

Not: Belirtisiz isim tamlaması birçok anlam ilgisi kurar: ders kitabı, araba vapuru; insan sevgisi, dost davranışı; yazı başlığı, ağaç dalı; keçi inadı, aşk ateşi; ayrılık acısı, başarma sevinci; ayva reçeli, bulgur pilavı; Amasya elması, Isparta halısı; okul müdürü, ordu komutanlığı, Bayındırlık Bakanlığı, Anayasa Mahkemesi; Antalya Ovası, Düziçi-Osmaniye yolu; ev içi, masa örtüsü; makine halısı, el örgüsü; Nedim Divanı, Naima Tarihi, çorba tası, konferans salonu; oyun düşkünü, para canlısı

Not • Ad tamlamasının bir sıfat tarafından nitelenebilmesi için o ad tamlamasının b’siz ad tamlaması olması gerekir: • Eski balıkçı barınağında tek başına yaşıyordu. *Eski Osmaniye valisi

3)Zincirleme İsim Tamlaması Bu tamlamada isim tamlaması ve en az üç tane isim(adıl da olabilir) olacaktır. • “Sokak çocuklarının// yalnızlığı, • Türkiye’nin/ eğitim sorunu, • “Ayak parmaklarının uçlarında kan damlaları pıhtılaşmıştı. ” • “Okul müdürünün odasına girdim. ” • “Bizim evin duvarı yıkıldı. ”

4)Takısız İsim Tamlaması: § ismin ek almadan oluşturdukları tamlamadır. § Takısız ad tamlaması dediğimiz söz öbeğinin tamlayanı niteleme(sıfat)görevi yaptığı için, gerçekte sıfat tamlaması olduğu görülür: § * demir kapı: Aslında “demirden yapılmış kapı” § şeklinde söyleyince niteliği belirgin olarak ortaya çıkar. § *taştan duvar: taştan yapılmış duvar

Not • Takısız isim tamlamasını kabul eden görüşe göre; neden yapıldığını bildiriyorsa(hammaddesini) takısız isim tamlaması; neye benzediğini gösteriyorsa sıfat tamlaması olarak kabul edilmektedir: • *yün eldiven, taş yapı, toprak dam, cam kavunuz, gümüş para… • *taş yürek, altın kız, çelik bilek, aslan asker…

5)Karma Ad Tamlaması: • a)Sıfat, ad tamlamasının bir ögesini belirtiyor, niteliyorsa karma tamlamadan söz edilir: güzel kızın saçları(tamlayanı sıfat olan b’li ad tam. ) * kadıncağızın /acılı günleri(tamlanan sıfat tam. olan b’li ad tam. ) * yoksul çocukların /ümitsiz bekleyişi “Ve her şehidin ardında gözyaşı dökülüyordu. ” • “Hücrelerde varoluşun uykusuz telaşı

Karma Sıfat Tamlaması: Sıfat, ad tamlamasının bütünün belirtiyorsa, niteliyorsa karma sıfat tamlamasından söz edilir. Karma sıfat tamlamasında , tamlanan , yalnızca belirtisiz ad tamlaması olabilir: l sağlam/yazı makinesi l “Bağırmasıyla tembel bir/ ilkokul öğrencisine döndüm” * koca /çınar ağacı l “Adam sıvalı /gömlek kollarını indirdi. ” l