ABC transitie en transformatie van de Zorg voor

ABC transitie en transformatie van de Zorg voor Jeugd Dag van de zorgcoördinator 21 november 2013 Chaja Deen c. deen@nji. nl www. kennisnetjeugd. nl

Opzet • Informatie – Beleidscontext – Waarom de transitie(s) – Wat moet er anders – welke keuzes moeten gemaakt worden • Verbinding van de “jeugdhulp” met de ontwikkelingen passend onderwijs • Vragen 2

4 transities/decentralisaties: • Wet participatie (nieuwe benaderingen van re-integratie, was Wet Werken naar Vermogen) • Begeleiding en dagbesteding AWBZ (WMO) • Zorg voor jeugd • Passend onderwijs (4 D’s) 3

2. Verschillende financieringsstromen belemmeren integrale aanpak. 4

1 e lijn 0 e lijn Huidige jeugdstelsel (vereenvoudigd) Zie ook: www. nji. nl Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen BSO School Sport Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s GGD Signalering opgroei- en opvoedproblemen Thuisz (S)MW CB Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning BJZ 2 e lijn Indicatie voor specialistische hulp / maatregel J&O-hulp Jeugd-GGZ Jeugd. Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG Nazorg? Speciaal onderwijs (Cluster IV) 5

6

0 e lijn Waarom de stelselwijziging? Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen 1. Weinig aandacht Aanbod van algemene engewone selectieve opgroeien/opvoeden preventieve programma’s 2. Eerste lijn ontbreekt 1 e lijn Signalering opgroei- en opvoedproblemen 3. Systeem verwijst veel door Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning 4. Enorme groei gespecialiseerde zorg: * 2 e lijn o Jeugd- & opvoedhulp gemiddeld ± 7, 4% per jaar o Jeugd GGZ ± 12, 5% per jaar Indicatie voor specialistische hulp / maatregel o Cluster 4 onderwijs ± 17, 5% per jaar 5. Versnippering Jeugd-GGZ Vrijwilligein deelsectoren Zorg voor Jeugd. Speciaal (AWBZ J&O-hulp: Bescherming Jeugd-LVG onderpgb (ambulant, (AWBZ & wijs zorgverz. ) dag/nacht, … etc) Reclassering (Cluster IV) * Gemeten over 2004 -2007. Conservatieve schattingen. Cijfers t/m 2007. Bronnen: SCP 2009 ; pleegzorg) De Graaf e. a. 2005, CVZ & Prismant 2004; Rouvoet 2007, 2008; www. cijfers. minocw. nl, 2009 7

2 e lijn 1 e lijn 0 e lijn Wat gaat er gebeuren? Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen 1. Jeugdzorg naar (transitie) Aanbod van algemene engemeente selectieve preventieve programma’s Niet voldoende. Signalering. Daarom opgroei- enook: opvoedproblemen 2. Inhoudelijke zorgvernieuwing (transformatie) Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning Niet voldoende. Daarom ook: Indicatie voor specialistische hulp / maatregel 3. Verbinding jeugdzorg en (passend) onderwijs Jeugd-GGZ Vrijwillige Zorg voor Jeugd. Speciaal (AWBZ pgb zorgverz. ) J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Bescherming & Reclassering Jeugd-LVG (AWBZ … etc) onderwijs (Cluster IV) 8

0 e lijn Wat moet u gaan doen? Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s 1. Versterken pedagogische basis 1 e lijn Signalering opgroei- en opvoedproblemen 2. Samenhangende zorgstructuur Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning 2 e lijn 3. Vullen met kwaliteit Indicatie voor specialistische hulp / maatregel 4. Maak het simpeler voor jeugdigen en opvoeders Jeugd-GGZ Vrijwillige Zorg voor Jeugd. Speciaal (AWBZ pgb zorgverz. ) J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Bescherming & Reclassering Jeugd-LVG (AWBZ … etc) onderwijs (Cluster IV) 9

Een sterke pedagogische basis (1) Veel problemen zijn normaal gedrag • 0 -6 jaar: Angst, ongehoorzaam, druk, driftig • 6 -12 jaar: Kattenkwaad, regelovertreding, rituelen • 12 -16 jaar: Risicovol gedrag, autoriteiten uitdagen Normaal (beroeps)-opvoedersgedrag leidt het in goede banen 10

Een sterke pedagogische basis (1) Veel problemen zijn normaal gedrag Tip 1. Visie gemeente/school: • 0 -6 jaar: Angst, ongehoorzaam, druk, driftig • 6 -12 jaar: Kattenkwaad, regelovertreding, rituelen opvang, belangrijkste • 12 -16 jaar: Gezin, Risicovol gedrag, school autoriteiten uitdagen opvoedmilieu’s. Normaal opvoedersgedrag leidtversterking het in goede banen Dus organiseer • Veel ouders doen dat van nature pedagogisch klimaat, bijv. via • Velen kijken het af van anderenn zijn opgeleid - Triple P - Inzet expertise Jeugdzorg / SO - SWPBS - (Alert 4 You) 11

2. Samenhangende zorgstructuur Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) in eigen omgeving (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bron: Yperen, T. A. van (2007). Schakelen. Utrecht: NJi 12

2. Samenhangende zorgstructuur Tip 2. Maak met elkaar dit soort Pedagogischarrangementen klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Voor i. i. g. top 10 problemen/vragen. Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Met ambitie: Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) • Versterking opvoeding, ontwikkeling en in eigen omgeving ondersteuning (‘resistentie’) • 10% minder speciale zorg Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bron: Yperen, T. A. van (2007). Schakelen. Utrecht: NJi 13

2. Samenhangende zorgstructuur Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Wat nu zo is Ondersteun gezin (bv Opvoeden Zo) e/o klas (bv. Taakspel) in eigen omgeving (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bron: Yperen, T. A. van (2007). Schakelen. Utrecht: NJi 14

2. Samenhangende zorgstructuur Versterkt pedagogisch klimaat gezin, klas, Buurt (info, advies) Nazorg Moet zo worden Problemen/opvoedvragen goed signaleren Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) in eigen omgeving (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bron: Yperen, T. A. van (2007). Schakelen. Utrecht: NJi 15

3. Vullen met kwaliteit Tip 3. Selecteer kwaliteit Niet alle ondersteuning en zorgop is goed. • Goede instrumenten & en methoden. Zie: • Gebruik goede instrumenten methoden - Databank (zie bijv. Databank. Effectieve. Jeugdinterventies) (www. nji. nl) - Dossier onderwijs en zorg • Up-to-date scholing ondersteuners/hulpverleners - Richtlijn opvoedondersteuning • Check of (beroeps) opvoeder er voldoende aan heeft 16

3. Vullen met kwaliteit Niet alle ondersteuning en zorg is goed. • Aan elkaar plakken bestaand aanbod help niet • Alleen maar ‘de zorg gaat naar voren’ werkt niet • Wat is er nodig om opgroeien, opvoeden en ontwikkelen in samenhang te versterken; transformatie in verbindingen onderwijs-jeugdhulp 17

4. De jeugdige en opvoeder als partner De rol van jeugdigen en opvoeders: * - Niet praten over, maar met jeugdigen - De opvoeder (en/of jeugdige) als regisseur *Bron: Van Yperen & Van Woudenberg (2011). Werk in Uitvoering. Utrecht: NJi / ministerie van VWS 18

4. De jeugdige en ouder als partner De rol van Tip jeugdigen en opvoeders: 4. Maak het simpeler, zodat opvoeders/jeugdigen grip - Niet praten over, maar met jeugdigen houden - Informant: wat loopt niet goed, wat wel? Wat is nodig? • Zo min mogelijk smoelen - De opvoeder • (en/of lid zorgteam Zo minjeugdige) mogelijkaltijd doelen - De opvoeder (en/of jeugdige) als regisseur Alsof het uzelf betreft! - Zo min mogelijk doelen (wat zijn de 5 belangrijkste? ) - Zo min mogelijk smoelen *Bron: Van Yperen & Van Woudenberg (2011). Werk in Uitvoering. Utrecht: NJi / ministerie van VWS 19

0 e lijn Conclusie Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s 1. Versterk pedagogische basis 1 e lijn Signalering opgroei- en opvoedproblemen 2. Samenhangende zorgstructuur Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning 3. Vul met kwaliteit, ga meten Indicatie voor specialistische hulp / maatregel 2 e lijn 4. Simpeler: minder smoelen en doelen Jeugd-GGZ (AWBZ pgb zorgverz. ) Vrijwillige J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Jeugd. Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG (AWBZ … etc) Speciaal onderwijs (Cluster IV) 20

Jeugdhulp: Alle vormen van hulp en ondersteuning aan jeugdigen die per 2015 over gaan naar gemeenten: • Jeugdgezondheidszorg, • Leerplicht-RMC, • Maatschappelijk werk, • Nu nog provinciaal gefinancierde jeugdhulp, jeugd-ggz, • Jeugdhulp gefinancierd vanuit de AWBZ, en jeugdbescherming/ jeugdreclassering. 21

Welke vraagstukken voor gemeenten? Transitie: Waar gaat het om? (-15%, continuïteit van zorg) 0. Gemeenten aan het stuur • Bestuurlijk • Financieel • (Inhoudelijk? ? ) 1. Van aanbod-/systeemgericht naar vraag-/mensgericht 2. Verschuiving van zwaar naar licht (versterking 1 e lijn) 3. Eenvoudiger organisaties/structuren, ruimte professional 4. Verbinding met onderwijs binnen OOGO’s 22

Scenario’s inrichting nieuwe stelsel: A. Positionering jeugdgezondheidszorg (jgz) in/en Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Doet jgz alleen basistaken? • Consultatiebureau • Contactmomenten schoolleeftijd • … etc. Of gaat ze het hele CJG doen? • Contactpunt opgroei- en opvoedvragen 0 -23 • Licht ambulante hulp • … etc (blijft het CJG bestaan en in welke vorm? ) Hoe expertise te verbinden met voorschools-PO-VO-MBO 23

Scenario’s inrichting nieuwe stelsel: B. Verhouding CJG – WMO Wijkteam – 1 e lijnshulp B 1. Alles in een Wijkteam 0 -100 jaar B 2. CJG 0 -23, Wijkteam 16 -100 jaar B 3. CJG 0 -4 jaar; Wijkteam 4 -100 jaar B 4. jeugd- en gezinsteams -wijkteams 0 -100 Hoe de wijkteams te verbinden met de ondersteuningsstructuur binnen PO-VO-MBO? 24

Scenario’s inrichting nieuwe stelsel: C. Positionering toegang niet-vrij toegankelijke zorg C 1. Eén centraal punt T C 2. Paar kanalen (CJG – JB/JR – Artsen) T C 3. Netwerk bevoegde verwijzers T T C 4. Mengvorm T T T T • Hoe verhouden de multidisciplinaire overleggen in en om onderwijs (met ouders) zich tot de toegang? • Hebben we voldoende onderwijs-zorgarrangementen? 25

Scenario’s inrichting nieuwe stelsel: D. Knippen D 1. Niet-vrij toegankelijk = regionale aanbieder D 2. Geen scherpe knip Versterkt preventieve insteek ook de professionals in het onderwijs? 26

Scenario’s inrichting nieuwe stelsel: E. Regionale samenwerking in bekostiging E 1. Woonplaatsbeginsel E 2. Solidariteitsbeginsel E 3. Verdeelbeginsel Wordt de zorg in en om het VO en MBO bekostigd in de gemeente waar de school staat? 27

Krijgen/houden we jeugdhulp en school effectief verbonden? • Kansen: – Samenhang in opvoeden, opgroeien en ontwikkelen wordt afgestemd in de OOGO’s – In samenhang versterken van basis in opgroeien, opvoeden en ontwikkelen is effectief en efficiënt 28

Risico’s: • Veel veranderopgaven in het “eigen” domein • Veranderende sleutelspelers • “we richten alles opnieuw in” • Onvoldoende zicht bij gemeenten op onderwijs-ondersteuningsstructuur, en op verschillen tussen PO, VO en MBO • Onvoldoende zicht bij schoolbesturen op hoe de basisondersteuning door ketenpartners versterkt kan worden 29

Wat kunt U doen: • Ag(end)eren – Route integrale ondersteunings-jeugdhulp toewijzing – Effectieve onderwijs-zorgarrangementen – Versterken multidisciplinaire netwerken 30

Meer info: http: //www. vpo-handreiking. nl 31