AB yelik srecinde KOBler Avrupa Birlii yelik srecinde
AB üyelik sürecinde KOBİler Avrupa Birliği üyelik sürecinde KOBİler TEPAV|EPRI
AB üyelik sürecinde KOBİler 2 İçerik 1. AB’deki ve TR’deki KOBİ tanımı 2. AB KOBİ Politikasının Hukuki Temeli 3. TR Ekonomisinde KOBİlerin Yeri 4. KOBİlerin Temel Sorunları 5. TR’deki KOBİlerin Vizyonu 6. KOBİlerin yararlanabileceği destek programları 7. AB’deki Politik ve Yasal Düzenlemeler _KOBİ
AB üyelik sürecinde KOBİler 3 AB’nin KOBİ tanımı AB’nin 1 Ocak 2005’te yürürlüğe giren KOBİ tanımı çalışan kişi sayısı, yıllık ciroları veya bilanço büyüklüğü ve bağımsızlık kriterlerinden oluşan ölçüleri kapsamaktadır. KOBİ tanımı Çalışan Sayısı Yıllık Ciro Bilanço Mikro Ölçekli İşletme 10’dan az € 2 milyon a kadar Küçük Ölçekli 50’den az İşletme € 10 milyon a kadar Orta Ölçekli İşletme € 50 milyon a kadar € 43 milyon a kadar 250’den az Bağımsız işletmeler; sermayesinin ya da hisse senetlerinin %25 veya daha fazlası bir işletme tarafından üstlenilmemiş olan veya sermayesi küçük ve orta büyüklükteki işletme tanımı dışındaki işletmelerden meydana gelmemiş olan işletmelerdir.
AB üyelik sürecinde KOBİler Türkiye’deki KOBİ tanımı Çalışan Sayısı Yıllık Hasılat veya Bilanço toplamı Mikro Ölçekli İşletme 10’dan az 1 milyon YTLye kadar Küçük Ölçekli 50’den az İşletme 5 milyon YTLye kadar Orta Ölçekli İşletme 25 milyon YTLye kadar 250’den az Kaynak: 18. 11. 2005 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren KOBİ tanımı, nitelikleri ve sınıflandırılması hakkında yönetmelik 4
AB üyelik sürecinde KOBİler n Ekonomiye dinamizm ve rekabetçi bir boyut n n n kazandırır Piyasa mekanizmasının etkinliğini artırır İstihdam yaratılmasını sağlar Sürdürülebilir kalkınmayı sağlar Bölgesel sosyo-ekonomik dengesizlikleri gidermede rol oynar Kalkınmayı tabana yayma gibi önemli fonksiyonları ile Türk ekonomisinin de temel dinamiğini oluştururlar. 5
AB üyelik sürecinde KOBİler 6 AB KOBİ Politikasının Hukuki Çerçevesi I n 1983 ilk “KOBİ Eylem Planı” è Amaç: KOBİlerin iş ortamının iyileştirilmesi n AB’nin KOBİ politikasının yasal dayanağını è 1991 - Maastricht Anlaşması’nın 157. maddesi Ø “Birlik ve üye ülkeler, Topluluk sanayinin rekabet gücü kazanması için gerekli şartların var olmasını sağlayacaklardır. ” (IKV, 2003) n 1994 - Entegre Programı (Integrated Programme, 1994) è KOBİlerin gelişmesine yönelik AB’nin tutumunu gösteren ilk resmi rapor n 1995 - Madrid Avrupa Doruğu (Madrid Summit, 1995) è KOBİ Politikası Belgesi
AB üyelik sürecinde KOBİler 7 AB KOBİ Politikasının Hukuki Çerçevesi II n IRC: Yenilikçilik Aktarım Merkezleri -1995 (IRC – Innovation Relay Centre) teknolojik işbirliği è KOBİlerin Avrupa’ya açılma imkanı è Teknoloji ithal-ihraç etme sürecinde destek n AB’nin Entegre Programı -1996 (1997 -2000 dönemi) è III. Çok Yıllık Program’da (1997 -2000) KOBİ projelerine katılım: • BRE, Europartenariat, Entreprise, Euro-Infocenters, BC-NET v KOBİ’leri destekleme ve geliştirmeye yönelik teknoloji politikaları ülkemizde uygulanacak politikalara temel teşkil etmesi açısından önemlidir EUROMANAGEMENT (AR-GE Denetimleri) , VALUE (KOBİ İhaleleri), SPRINT(Yenilikçi Uygulamalar ve Teknoloji Transferi), MINT (Yeni Teknolojilerin Entegrasyonunun Yönetimi), TII (Teknolojik Yenilik Bilgi Birimi), CRAFT (Teknoloji Araştırmalarında İşbirliği) , BRITE-EURAM, TELEMATIQUE (uzaktan çalışma ve hizmet sağlama), RACE (ileri iletişim sistemi) ve ESPRIT , (yazılım teknolojileri, bilgi teknolojisi aksamı ve alt sistemleri ile multimedya teknolojiler)
AB üyelik sürecinde KOBİler AB KOBİ Politikasının Hukuki Çerçevesi III n BEST (İş Ortamını Basitleştirme Görev Gücü) èAB'nin 1997'de oluşturduğu BEST: èişletmelerdeki mevzuatın & düzenlemelerin basitleştirilmesi, èyinelemelerin ortadan kaldırılması, èbelgelerin sayısının azaltılmasını amaçlar. n Cardiff Zirvesi, 1998 è Endüstriyel politikalarda işbirliği: • KOBİlere meslek eğitimi, ortak girişimciliğin teşvik edilmesi è Mali teşviklerin serbest bırakılması 8
AB üyelik sürecinde KOBİler 9 AB KOBİ Politikasının Hukuki Çerçevesi IV n Feira Avrupa Konseyi – Santa Maria Küçük İşletmeler için “Avrupa Şartı” – 2000 è İşletmelerin iş hayatına daha kolay ve ucuz yollarla giriş çalışmaları è Pazara Erişim Programları è Eğitim ve Danışmanlık Programları è KOBİ Bilgilendirme Programı è Çevre Programı è İşletmeler arası “Sınır Ötesi İşbirliği” Programları è Finansman Programları è Teknolojiye Erişim ve Teknoloji Transferi Programları è Bilimsel ve Teknik Araştırma ile Teknolojik Geliştirme Programları
AB üyelik sürecinde KOBİler 10 AB KOBİ Politikasının Hukuki Çerçevesi V n Lisbon Stratejisi, 2000 (2000 -2010) èAMAÇ: Bilgiye dayanan, rekabetçi ve dinamik bir Avrupa pazarının uluslararası rekabet gücünü artırmak v. Ar-Ge ve Yenilikçilik v. Bilgi ve eğitim v. Ekonomik reform v. Sosyal bütünleşme vÇevre vİstihdam n Maribor Zirvesi, 2002 *2002 yılında AB’ne aday bütün ülkeler tarafından da “Avrupa Şartı” kabul edilmiştir.
AB üyelik sürecinde KOBİler TR’de KOBİler n Türkiye’de toplam işletmelerin %98 -99 unu KOBİler KOBİ oluşturmaktadır. n KOBİler 2000 yılı itibari ile: èToplam istihdamın %76. 7 sini; èSermaye yatırımının %38 ini; èKatma değerin %26. 5 ini meydana getirmekteler. (OECD 2004, SMEs in Turkey Issues and Policies) q Mikro düzeydeki işletmeler (çalışan sayısı <10) q. TR işletmelerin % 95, istihdamın % 34, üretimin ise % 7. 8 ini karşılıyor. (OECD, 2004) 11
AB üyelik sürecinde KOBİler 12 Sektörlere göre Türkiye’deki KOBİler Kaynak: DİE 2002 Türkiye’deki KOBİlerin sektörel dağılımındaki ağırlık ticaret, imalat sanayi, ulaştırma, otel & lokanta olarak sıralanmaktadır.
AB üyelik sürecinde KOBİler AB’de KOBİler n Toplam KOBİ: 20. 5 milyon (AB 15 + AEA 3+İsviçre) (European Commission 2002, SMEs in Focus) n KOBİlerin toplam istihdama oranı: 2/3 (122 milyon kişi) o Mikro düzeydeki işletmeler (çalışan sayısı <10): % 93 o Küçük ölçekli işletmeler (çalışan sayısı 10 -40): %6 o Orta ölçekli işletmeler (50 -249): %1 o Büyük işletmeler (>250): %0. 2 13
AB üyelik sürecinde KOBİler 14 KOBİlerin temel sorunları n Finansal kaynaklara erişim güçlüğü è Mali araçlar/Banka kredisi kullanımı/Öz sermaye finansmanı n n v v v Yetersiz teknik bilgi & düşük düzeyde teknoloji Kalifiye yönetici ve nitelikli işgücü yetersizliği İdari düzenlemeler Altyapı Çözümüne yönelik prensipler: Girişimciliğin önplana çıkarılması Şirketler için bürokratik düzenlemelerin basitleştirilmesi ve yenilenmesi böylece yenilik, yaratıcılık ve girişimciliğin geliştirilmesinin sağlanması İşletmeler, özellikle KOBİ’ler için mali şartların iyileştirilmesi İşletmelerin AB destek hizmetleri, programları ve bilgi ağlarına daha kolay erişimlerinin sağlanması. Bu hizmetler arasındaki koordinasyonun sağlanması Şirketlerin sürdürülebilir rekabet gücüne sahip olması için inovasyona açık ve yenilikçi olması, yüksek katma değerli mal üretimine yönelmesi
AB üyelik sürecinde KOBİler 15 KOBİlerin İhracatını Etkileyen Düzenlemeler n “Yeni Yaklaşım Direktifi” (1985) CE işareti èinsan sağlığı, can & mal güvenliği, hayvan, bitki yaşam & sağlığı, çevre ve tüketicilerin korunması asgari güvenlik koşullarına sahip ürün èTR 1996 GB ile AB üyesi ülkelerle tam rekabete girdi n ISO 14000 Çevre èürünlerin çevre dostu standartlarda ambalajlanması, tüketiciye yönelik bilgi sunulması n ISO 9000 Kalite Standartları è“ürün sorumluluğu yönergesi”
AB üyelik sürecinde KOBİler 16 Basel Kriterleri n BIS (Bank of International Settlements) èBasel Komitesi (1974) n BASEL I Standartları (1988) èBankaların krizlere karşı dayanıklılığını artırma kriterleri èYeterlilik rasyosu: Banka Sermayelerinin; riskli aktiflere oranı %8’den az olamayacağı kuralı n BASEL II Standartları (2007’de hayata geçirilecek) èRisk odaklı sermaye yönetimi èRisk odaklı kredi fiyatlaması (KOBİlerin kullanabilecekleri kredileri miktarını ve fiyatını etkileyecektir) èRiskin ölçümü iki ana unsura dayanmaktadır: • kredi kullananın (firmanın) risk seviyesi • kredi işleminin risk seviyesi
AB üyelik sürecinde KOBİler 17 Basel II etkileri: (Yeni Sermaye Yeterliliği Uzlaşısı) n Basel I: n BASEL II’nin Etkileri: n KOBİler ipotek veya kefalet n Kurumsallaşmasını karşılığı kredi kullanıyorlar n Basel II (>2007): n KOBİler “Risk Değerlendirme Kuruluş”larının firmalara verdiği değerlendirme dereceleri esas alınarak finansal araçlara ulaşabilecekler. tamamlayamamış; n Profosyonel yönetime geçememiş; n Çağdaş yönetim uygulamalarından habersiz çok sayıda KOBİ’nin Basel. II kriterlerine uyum aşamasında piyasadan silinecektir.
AB üyelik sürecinde KOBİler 18 Türkiye’deki KOBİlerin Vizyonu n Finansal araçlara kolay erişebilen; n Uluslararası kalite standartlarında; n Nitelikli işgücü ile modern teknoloji kullanarak n n üretim yapabilen; Ar-Ge çalışmalarına kaynak ayırabilen; Avrupa standartlarında proje üretebilen ve uygulayabilen; İç ve dış piyasalarda sürdürülebilir rekabet gücüne haiz; Kurumsal ve sosyal sorumluluğa sahip bir yapı oluşturmak.
AB üyelik sürecinde KOBİler 19 KOBİlerin teknoloji ve yenilikçilik kapasitelerinin geliştirilmesi* Sürdürülebilir Rekabet n Yenilikçilik Aktarım Merkezi -1995 (IRC – Innovation Relay Centre) teknolojik işbirliği èKOBİlerin Avrupa’ya açılma imkanı èTeknoloji ithal-ihraç etme sürecinde destek n Avrupa Bilgi Merkezleri Ağı (European Info Center Network) 1987 è Amaç: KOBİ’lerin AB’ye ilişkin bilgilere erişimini kolaylaştırmak n İşletmeler ve Girişimcilik için Çok Yıllı Program n 6. çerçeve programı (2002 – 2006) n 7. çerçeve programı -----------------------------n Önümüzdeki dönem: Rekabet edebilirlik ve yenilikçilik çerçeve programı
AB üyelik sürecinde KOBİler 20 KOBİlerin yararlanabileceği destek programları I n Girişimcilik ve Nitelikli personel eğitimi èSocrates (2000 -2006) èLeonardo da Vinci (2000 -2006) èE-learning (uzaktan eğitim) (2004 -2006) èAvrupa Mesleki Eğitim Geliştirme Merkezi (CEDEFOB) (>1975) èAvrupa Mesleki Eğitim Vakfı (mesleki eğitim ve istihdam sistemlerinin geliştirilmesine yönelik projeler) q 2007 -2013 “Bütünleştirilmiş Program” q Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig q Yatay program (politika geliştirme, dil, bilgi, teknoloji) q Jean Monnet (eğitimde Avrupa’nın bütünleşmesi, Avp. STKları) q Tempus Plus Programı (yaşam boyu eğitim)
AB üyelik sürecinde KOBİler 21 KOBİlerin yararlanabileceği destek programları II n Yatırım ve Mali Araçlar AYB Grubu: Kobilere orta ve èAvrupa Yatırım Bankası uzun vadeli kredi, risk sermayesi, èAvrupa Yatırım Fonu teminat desteği èAvrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası (>1991) • AMAÇ: Merkez ve Doğu Avrupa ülkelerinin, eski SSCB ülkerinin, Batı Balkan ülkelerinin demokratik bir sistem ve pazar ekonomisine geçişini kolaylaştırmak • Özel sektör ve ticari ortaklara mali destek
AB üyelik sürecinde KOBİler 22 KOBİlerin yararlanabileceği destek programları III n Teknoloji ve yenilikçilik kapasitesinin geliştirilmesi è 6. Çerçeve Programı (2002 -2006) € 17, 5 milyon • STREP (yeni tekn. ) IP (sanayi tekn. ) No. E (bilim) Tematik projeler • CA (eşgüdüm eylemeleri, ağ oluşturma) SSA (özel destek, seminer) è 7. Çerçeve Programı è Dijital İçerik Programı (2005 -2008) € 149 milyon • Sanayide dijital kültürü geliştirmek, işletmelerin rekabet gücünü artırmak è Yenilikçilik Aktarım Merkezleri (IRC) • KOBİlere Avp. pazarına açılma imkanı, teknoloji ithal/ihraç destek è Yenilikçi Bölgeler Ağı (IRE) è EUREKA (Endüstriyel ar-ge ağı: bilgi teknolojisi, tıp, bioteknoloji, çevre, lazer, robot bilim, ulaşım) n AMAÇ: Avrupa’nın rekabet gücünün artırılması
AB üyelik sürecinde KOBİler 23 KOBİlerin yararlanabileceği destek programları IV n Enerji ve Ulaştırma Politikalarında KOBİler èAvrupa için Akıllı Enerji Programı (2003 -2006) € 215 M • Save, Alterner, Steer, Coopener • enerji alanından sürdürülebilir kalkınma, güvenli enerji arzı, rekabet edilebilirlik ve çevrenin korunması èMarco Polo Programı (2003 -2010) € 740 M • Nakliyenin karayolundan diğer alanlara kaydırılması èe. TEN (2000 -2006) € 42 M yıllık bütçe • telekomünikasyon ağının yaygınlaştırılması • E-devlet, E-sağlık, E-katılım, E-öğrenim, E-Ticaret (KOBİ), Güvenlik
AB üyelik sürecinde KOBİler 24 KOBİlerin yararlanabileceği destek programları V n Çevre Politikası ve KOBİler v 6. Çevre Eylem Planı (2001 -2010) öncelikleri: vİklim değişikliği v. Doğa ve bio-çeşitlilik vÇevre, sağlık ve doğal kaynaklar v. Atıklar èLife III & Life + (2000 -2006) € 957 M • • • Sürdürülebilir kentsel kalkınma, kirliliğin azaltılması Su yönetimi Eko. Faaliyetlerin çevresel etkilerinin azaltılması Atık yönetimi Ürünlerin çevresel etkilerinin azaltılması
AB üyelik sürecinde KOBİler 25 Genel Değerlendirme n Türkiye’de KOBİ politikaları ve gelişiminden sorumlu kuruluş; KOSGEB’dir. n KOSGEB’in sunduğu hizmetler: è Danışmanlık (3000 işletme), è Eğitim (5800 işletme), è Yurtdışı ihracat geliştirme desteği, è İş geliştirme desteği, è AR-GE desteği, è Teknoloji geliştirme desteği (140 işletme), è CE işaretlemesine ilişkin test ve analiz desteği (6800 işletme) è finansal destek n Türkiye’de KOBİ’lere sağlanan destek hizmetler son derece sınırlıdır. (DEİK, AB’nin KOBİ Politikası ve Türkiye'deki Uygulamalar, 2002)
AB üyelik sürecinde KOBİler 26 KOBİleri doğrudan ilgilendiren AB müktesebat başlıkları: n Malların Serbest Dolaşımı n n n n (ör: CE işareti) Kamu İhaleleri Şirketler Hukuku Fikri Mülkiyet Hukuku Rekabet Politikası Mali Hizmetler Bilgi Toplumu ve Medya Tarım ve Kırsal Kalkınma Gıda Güvenliği, Hayvan ve Bitki Sağlığı n Enerji n Vergilendirme n Sosyal Politika ve İstihdam n Girişimcilik ve Sanayi n n Politikası Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu Eğitim & Kültür Çevre Tüketicilerin Korunması ve Sağlık
- Slides: 26
