Aan de slag met de governance van netwerkzorg

  • Slides: 21
Download presentation
Aan de slag met de governance van netwerkzorg © Vilans 2020

Aan de slag met de governance van netwerkzorg © Vilans 2020

Doel: Deze presentatie is te gebruiken als je aan de slag gaat met de

Doel: Deze presentatie is te gebruiken als je aan de slag gaat met de governance in een zorgnetwerk. Het is een samenvatting van deze publicatie, en geeft praktische handvatten. De publicatie kan je benutten voor verdieping. Verdere uitleg over het gebruik van deze presentatie staat in de notitiepagina van deze slide. Indeling: De presentatie begint met een overzicht van facetten die belangrijk zijn voor het inrichten en verder doorontwikkelen van de governance van zorgnetwerken. Denk hierbij aan: 1) doel van het netwerk, 2) afstemming tussen mensen op verschillende netwerkniveaus, 3) de rol van waarden in de netwerksamenwerking. Tijdens de afstemming en samenwerking in een netwerk kunnen verschillende dilemma’s opspelen. We zoomen in op mogelijke dilemma’s per netwerkniveau en daarna op de inrichting van governance thema’s. Hierbij geven we tips. We sluiten af met drie evaluatievragen en het belang van blijven leren en reflecteren. Belangrijke tips: Maak het niet te groot, ga met elkaar aan de slag en ondervind samen hoe het loopt. Blijf leren en reflecteren. Maak het concreet en behapbaar met elkaar. 2

Netwerkzorg of zorgnetwerk? De termen netwerkzorg en zorgnetwerken worden vaak door elkaar gebruikt. Wat

Netwerkzorg of zorgnetwerk? De termen netwerkzorg en zorgnetwerken worden vaak door elkaar gebruikt. Wat verstaan we er precies onder? Wij zien netwerkzorg als de benadering waarbij zorg en ondersteuning in samenhang worden georganiseerd rond een individuele persoon of groep personen, waarbij grenzen tussen organisaties of domeinen geen beperking meer vormen. Netwerkzorg draait om een soepel samenspel tussen alle betrokkenen in iemands zorgproces, zowel professionals mensen uit het sociale netwerk. Met zorgnetwerken doelen we op de organisatievorm waarmee aanbieders tot netwerkzorg proberen te komen. In een zorgnetwerk stemmen drie of meer organisaties hun inzet op elkaar af. Zorgnetwerken worden georganiseerd rond een specifieke aandoening - zoals CVA of diabetes - maar kunnen ook gericht zijn op het bedienen van een wijk, stad of regio. Kortom, zorgnetwerken zijn de organisatievorm die netwerkzorg rond individuele personen of groepen met dezelfde kenmerken mogelijk maken. 3

[Vul zelf in] [Vul zelf in]

[Vul zelf in] [Vul zelf in]

Startpunt: Waar beginnen we? Met elkaar samenwerken in een zorgnetwerk is een meerjarig proces.

Startpunt: Waar beginnen we? Met elkaar samenwerken in een zorgnetwerk is een meerjarig proces. Een netwerk heeft verschillende ontwikkelingsfasen en dat vraagt om verschillende acties in de tijd. Het vraagt om een gedeelde visie en bevlogenheid. Ga met elkaar aan de slag, maak het concreet en behapbaar. Het helpt om samen keuzes te maken over wanneer jullie met welk thema aan de slag gaan. Gaan jullie vanuit governance thema’s naar dilemma’s kijken? Of hoe de afstemming per netwerkniveau verloopt? Of gaan jullie reflecteren op elkaars waarden, rollen, belangen, en verantwoordelijkheden? Helpende vragen om een thema te kiezen zijn: 1. Welk van de thema’s is het meest urgent in jullie netwerk? 2. Op welk thema zit het meeste energie? 3. Voor welk thema is weinig tot geen aandacht? 4. Welk van bovenstaande vragen weegt het zwaarste (urgentie/energie/weinig aandacht/behulpzaam) om een keuze te maken? Reflectie vragen: Hoe hebben we een keuze gemaakt? Wat gaf de doorslag? Wat heeft het jullie geleerd (proces en inhoud)? 6

Waarden spelen, meestal impliciet, een belangrijke rol bij de governance in zorgnetwerken. Waarden zijn

Waarden spelen, meestal impliciet, een belangrijke rol bij de governance in zorgnetwerken. Waarden zijn de overtuigingen die we belangrijk vinden. Ondanks dat ze niet altijd direct zichtbaar zijn, kunnen waarden bepalend zijn in het gedrag van netwerkpartners en de keuzes die ze maken. Governance-dilemma’s kunnen voortkomen uit concurrerende waarden waartussen partijen een balans moeten vinden. Bij een governance-dilemma moeten netwerkpartners soms kiezen tussen twee zaken die ze beide belangrijk vinden. Zonneveld, N et al. (2020) 7

Dilemma’s per netwerkniveau 8

Dilemma’s per netwerkniveau 8

Dilemma’s binnen een subgroep DILEMMA 1: inclusief versus efficiënt Hoe houd je iedereen aangehaakt

Dilemma’s binnen een subgroep DILEMMA 1: inclusief versus efficiënt Hoe houd je iedereen aangehaakt zonder daadkracht te verliezen? DILEMMA 2: open afstemmen versus nieuwe kaders Hoe geef je samen richting aan je netwerk? DILEMMA 3: gelijkwaardigheid versus diversiteit Hoe trek je samen op ondanks uiteenlopende (machts)posities, belangen en perspectieven? 9

Dilemma’s tussen subgroepen DILEMMA 1: gezamenlijkheid versus organiseerbaarheid In welke mate splits je je

Dilemma’s tussen subgroepen DILEMMA 1: gezamenlijkheid versus organiseerbaarheid In welke mate splits je je netwerk op in subgroepen? DILEMMA 2: verbinding borgen versus wendbaar blijven Hoe zorg je voor afstemming tussen subgroepen? DILEMMA 3: sturen in het netwerk versus sturen vanuit het netwerk Wat is de rol van een bestuurlijke subgroep? 10

Dilemma’s tussen netwerk en individuele partners DILEMMA 1: autonome netwerkpartners versus integrale netwerkorganisatie Hoe

Dilemma’s tussen netwerk en individuele partners DILEMMA 1: autonome netwerkpartners versus integrale netwerkorganisatie Hoe formeel richt je het netwerk in? DILEMMA 2: handelingsruimte versus draagvlak Hoe organiseer je voldoende mandaat zonder voor de troepen uit te lopen? DILEMMA 3: interne efficiëntie versus extern meebewegen Hoe voorkom je dat netwerkdeelname tot versnipperde organisaties leidt? 11

Dilemma’s tussen netwerk en lokale initiatieven DILEMMA 1: generalistisch versus specialistisch Hoe verbind je

Dilemma’s tussen netwerk en lokale initiatieven DILEMMA 1: generalistisch versus specialistisch Hoe verbind je thema’s zonder diepgang te verliezen? DILEMMA 2: eigenheid versus uniformiteit Is het stroomlijnen van werkwijzen tussen netwerken wenselijk? DILEMMA 3: stabiliseren versus uitbreiden Eerst de boel op orde of toch al nieuwe partijen aanhaken? 12

Governance inrichting 13

Governance inrichting 13

Leiderschap heeft in netwerkverband een betekenis van mensen meenemen, dat je aandacht hebt voor

Leiderschap heeft in netwerkverband een betekenis van mensen meenemen, dat je aandacht hebt voor elkaar belevingswereld, belangen en beperkingen. Soft skills zijn daarbij onmisbaar. Leiderschap vraagt om ondersteuning en ruimte creëren. Houd focus op waar het netwerk voor staat. TIPS VOOR LEIDERSCHAP: 1. Blijf doorlopend oog houden voor de verschillende waarden, belangen en uitgangspunten binnen het netwerk én verbind deze steeds opnieuw aan de gezamenlijke maatschappelijke opgave. 2. Faciliteer informele leiders – de zogenoemde kartrekkers en aanjagers: zijn essentieel om voortgang te boeken. 3. Voorkom eenrichtingsverkeer: een verbindende en faciliterende leiderschapsstijl is cruciaal (in het netwerk én de eigen organisatie). 14

Financiering van het netwerk is van belang. Het is niet altijd het startpunt van

Financiering van het netwerk is van belang. Het is niet altijd het startpunt van de opbouw van het netwerk. Er zijn verschillende verdeelmodellen die je kunt benutten (zie deze, deze en deze Vilans-publicaties voor meer info). Je kan het gesprek op verschillende manieren organiseren om vanuit vertrouwen met elkaar te werken. Vaak is er meer mogelijk dan vooraf gedacht. TIPS VOOR FINANCIERING: 1. Vind elkaar eerst op de zorginhoud en de gezamenlijke maatschappelijke opgave. 2. Onderzoek wat je wel, en wat je juist niet met elkaar hoeft te regelen m. b. t. financiering. 3. Bij ongelijke verdeling van kosten en opbrengsten: ontwikkel een verdeelmodel dat voor alle partijen aantrekkelijk en werkbaar is. 15

Verantwoording in netwerken is nog een zoektocht omdat organisaties zelf moeten verantwoorden maar eigenlijk

Verantwoording in netwerken is nog een zoektocht omdat organisaties zelf moeten verantwoorden maar eigenlijk ook nog als netwerk zonder dat je dingen dubbel wil doen. Daarbij is het van belang te realiseren aan wie je wat verantwoordt. TIPS VOOR VERANTWOORDING: 1. Stem af waarover je als netwerk verantwoordt en waarover partnerorganisaties zelf verantwoorden. 2. Focus niet alleen op de inzet en resultaten van afzonderlijke partnerorganisaties, maar bekijk vooral hoe je gezamenlijk kan verbeteren. 3. Ervaringsverhalen van de eindgebruikers zelf kunnen het fundament zijn van een meer integrale, persoonsgerichte manier van verantwoorden. 16

Toezicht De beweging naar netwerkzorg vraagt om nieuwe vormen van toezicht. We zien verschillende

Toezicht De beweging naar netwerkzorg vraagt om nieuwe vormen van toezicht. We zien verschillende vormen, bijvoorbeeld een regionale Rv. T waar meerdere netwerken onder vallen. Of een kleine commissie waar Rv. T-leden van verschillende organisaties deel van uitmaken. Dit is nog work in progress. TIPS VOOR TOEZICHT: 1. Erken als toezichthouder dat zorg steeds vaker in netwerken wordt georganiseerd en dat de activiteiten waarop toezicht wordt gehouden vaak organisatiegrenzen overstijgen. 2. Zoek als toezichthouder naar slimme manieren voor verbinding en afstemming met toezichthouders van partnerorganisaties waarmee intensief wordt samengewerkt. 3. Laat je als toezichthouder uitdagen om steeds nadrukkelijker oog te hebben voor het maatschappelijk belang van grens overstijgend samenwerken. 17

Blijven reflecteren, leren en evalueren 18

Blijven reflecteren, leren en evalueren 18

DUURZAAM BORGEN VAN DEZE WERKWIJZE Continuee r deze nieuwe werkwijze Probeer 1 x uit

DUURZAAM BORGEN VAN DEZE WERKWIJZE Continuee r deze nieuwe werkwijze Probeer 1 x uit met elkaar Borg in het werkproce s Reflecteer op de ervaring Reflectie en verbeteren Wat levert het op? 19

Blijven evalueren Het is belangrijk om in en uit te zoomen in een netwerk.

Blijven evalueren Het is belangrijk om in en uit te zoomen in een netwerk. En elkaar de ruimte geven en gunnen om te reflecteren op uitdagingen in het netwerk. Stel hierbij vragen als: Waar liggen kansen om de cliënt nog beter te bedienen? Moeten we partijen nog op een andere manier betrekken? Vragen ter evaluatie: 1. Liggen de governance dilemma’s voldoende op tafel om daadwerkelijk netwerkzorg te realiseren? 2. Kun je de vier netwerkniveaus langslopen en vaststellen welke dilemma’s het meest prangend zijn? 3. Waar ben je het meest trots op wat jullie al bereikt hebben? 20

Succes met het doorontwikkelen van jullie zorgnetwerk! Laat ons vooral weten wat jullie ervaringen

Succes met het doorontwikkelen van jullie zorgnetwerk! Laat ons vooral weten wat jullie ervaringen zijn met deze presentatie en bijbehorende publicatie. Auteurs: Ludo Glimmerveen Nick Zonneveld Jessica Michgelsen Monique Spierenburg Sandra Dahmen Elize van Wijk Mirella Minkman © Vilans 2020