8 MAKROEKONOMSKI PODACI Tema 15 a KAKO SE

Tema 15 a KAKO SE MERI DOHODAK ZEMLJE Copyright © 2004 South-Western Mankju gl.

KAKO SE MERI DOHODAK ZEMLJE • Mikroekonomija proučava kako odlučuju pojedinačna domaćinstva i preduzeća

KAKO SE MERI DOHODAK ZEMLJE • Makroekonomisti odgovaraju na pitanja poput: • Zašto je

DOHODAK I IZDACI PRIVREDE • Kada procenjujemo da li je jedna privreda u dobrom

DOHODAK I IZDACI PRIVREDE • U privredi u celini dohoci moraju biti jednaki izdacima

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA Bruto domaći proizvod (BDP) meri ukupne dohotke i ukupne izdatke

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA • Jednakost dohodaka i izdataka može se ilustrovati dijagramom kružnog

SLIKA 1 Dijagram kružnog toka Prihod (= BDP) Prodata dobra i uluge Izdaci (=

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA Bruto domaći proizvod (BDP) je tržišna vrednost svih finalnih dobara

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA • , , BDP je tržišna vrednost. . . ”

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA • , , . . . proizvedenih. . . ”

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA • , , . . . u određenom vremenskom periodu.

Ostale mere vrednosti dohotka • Bruto nacionalni proizvod = ukupni dohodak koji su ostvarili

KOMPONENTE BDP • BDP uključuje sve proizvode koji su proizvedeni u ekonomiji i prodati

KOMPONENTE BDP • Šta nije obuhvaćeno BDP-om? • Iz BDP-a je isključena većina proizvoda

KOMPONENTE BDP • BDP (Y) je suma: • • potrošnje (C), investicija (I), državnih

KOMPONENTE BDP Potrošnja (C): • Izdaci domaćinstava na dobra i usluge s izuzetkom kupovine

KOMPONENTE BDP Državni izdaci (G): • Izdaci za dobra i usluge lokalnih vlasti, vlasti

TABELA 1 SAD: BDP i njegove komponente (2001. ) Ukupno (u mld. $) Po

BDP i njegove komponente (SAD, 2001) Investicije 16% Državni izdaci 18% Neto Izvoz -3

REALNI NASUPROT NOMINALNOM BDP-u • Nominalni BDP je vrednost proizvodnje dobara i usluga po

REALNI NASUPROT NOMINALNOM BDP-u • Potpuno tačan opis ekonomije zahteva da se nominalni BDP

TABELA 2 Realni i nominalni BDP Cene i količine Godina Cena Kobasica (u €)

TABELA 2 Realni i nominalni BDP Godina Računanje nominalnog BDP 2001. (1 € po

TABELA 2 Godina Realni i nominalni BDP Računanje realnog BDP (bazna godina 2001. )

BDP deflator • BDP deflator je mera nivoa cena koja se računa kao odnos

BDP deflator • BDP Deflator računa se na sledeći način: Nominalni BDP Deflator =

BDP deflator • Pretvaranje Nominalnog BDP u Realni BDP vrši se na sledeći način:

TABELA 2 Realni i nominalni BDP Godina Računanje BDP deflatora 2001. (200 € /

Slika 2 Realni BDP u SAD Mld $ iz 1996 $10, 000 9, 000

BDP I EKONOMSKO BLAGOSTANJE • BDP je najbolja pojedinačna mera ekonomskog blagostanja u društvu

BDP I EKONOMSKO BLAGOSTANJE • Viši BDP po glavi stanovnika pokazuje viši životni standard

BDP I EKONOMSKO BLAGOSTANJE • Neke stvari koje doprinose dobrom životu izostavljene su iz

TABELA 3 Zemlja BDP, očekivani životni vek i pismenost Realni BDP po glavi stanovnika

REZIME • Pošto u svakoj transakciji postoje kupac i prodavac, ukupni izdaci u privredi

REZIME • BDP je tržišna vrednost svih finalnih dobara i usluga proizvedenih u jednoj

REZIME • Nominalni BDP meri vrednost proizvodnje dobara i usluga u ekonomiji na osnovu

REZIME • BDP predstavlja dobro merilo ekonomskog blagostnja jer ljudi preferiraju veći u odnosu

Slides: 39

Download presentation

8 MAKROEKONOMSKI PODACI

KAKO SE MERI DOHODAK ZEMLJE • Mikroekonomija proučava kako odlučuju pojedinačna domaćinstva i preduzeća i kako međusobno deluju na tržištima • Makroekonomija proučava pojave na nivou cele ekonomije • Njen cilj je da objasni ekonomske promene koje istovremeno pogađaju domaćinstva, preduzeća i tržišta Copyright © 2004 South-Western

KAKO SE MERI DOHODAK ZEMLJE • Makroekonomisti odgovaraju na pitanja poput: • Zašto je u nekim zemljama prosečni dohodak visok, a u nekima nizak? • Zašto cene u pojedinim periodima brzo rastu, a drugima su stabilne? • Zašto se proizvodnja i zaposlenost u nekim godinama povećavaju, a u drugima smanjuju? Copyright © 2004 South-Western

DOHODAK I IZDACI PRIVREDE • Kada procenjujemo da li je jedna privreda u dobrom ili lošem stanju, logično je da pogledamo ukupni dohodak koji svi ljudi zarađuju u nekoj privredi. Copyright © 2004 South-Western

DOHODAK I IZDACI PRIVREDE • U privredi u celini dohoci moraju biti jednaki izdacima zbog toga što. . . • . . . u svakoj transakciji postoje: kupac i prodavac: • . . . svaki dinar izdatka nekog kupca predstavlja dinar dohotka za nekog prodavca. Copyright © 2004 South-Western

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA Bruto domaći proizvod (BDP) meri ukupne dohotke i ukupne izdatke privrede On predstavlja tržišnu vrednost svih finalnih dobara i usluga proizvedenih u nekoj zemlji u datom periodu vremena. Copyright © 2004 South-Western

SLIKA 1 Dijagram kružnog toka Prihod (= BDP) Prodata dobra i uluge Izdaci (= BDP) TRŽIŠTA DOBARA I USLUGA - Preduzeća prodaju - Domaćinstva kupuju PREDUZEĆA Proizvode i prodaju dobra i usluge Unajmljuju i koriste faktore proizvodnje Kupljena dobra i uluge DOMAĆINSTVA Kupuju i troše dobra i usluge Poseduju i prodaju faktore proizvodnje Rad, zemlja, kapital Faktori proizvodnje TRŽIŠTA FAKTORA - Domaćinstva prodaju - Preduzeća kupuju Najamnine, rente i profiti (= BDP) Dohoci (= BDP) Inpti/autputi Novac

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA Bruto domaći proizvod (BDP) je tržišna vrednost svih finalnih dobara i usluga proizvedenih u jednoj zemlji u određenom vremenskom periodu. Copyright © 2004 South-Western

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA • , , BDP je tržišna vrednost. . . ” • Proizvod se vrednuje po tržišnim cenama • , , . . . svih finalnih. . . ” • On beleži samo vrednosti finalnih dobara, ne i međuproizvoda (vrednost se računa samo jednom) • , , . . . dobara i usluga. . . ” • U BDP su uključena i materijalna dobra (hrana, odeća, automobili) i nematerijalna dobra, odnosno usluge (šišanje, hemijsko čišćenje odeće, posete lekaru). Copyright © 2004 South-Western

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA • , , . . . proizvedenih. . . ” • U BDP su uključena dobra i usluge koji se proizvode u tekućem periodu. U njega nisu uključene transakcije koje obuhvataju dobra proizvedena u prošlosti • , , . . . u jednoj zemlji. . . ” • BDP predstavlja vrednost proizvodnje unutar granica jedne zemlje Copyright © 2004 South-Western

MERENJE BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA • , , . . . u određenom vremenskom periodu. ” • BDP predstavlja vrednost proizvodnje koja se odvija u određenom intervalu vremena. Taj interval obično je jedna godina ili kvartal (tri meseca). • Sezonske korekcije Copyright © 2004 South-Western

Ostale mere vrednosti dohotka • Bruto nacionalni proizvod = ukupni dohodak koji su ostvarili državljani jedne zemlje • Obuhvata dohotke naših građana ostvarene u inostranstvu ali ne i dohotke stranaca u nas • Neto nacionalni proizvod = BNP – amortizacija • Nacionalni dohodak = NNP – indirektni porezi (npr. porez na promet) Copyright © 2004 South-Western

KOMPONENTE BDP • Šta nije obuhvaćeno BDP-om? • Iz BDP-a je isključena većina proizvoda koji se proizvode i potroše kod kuće i koji nikada ne izađu na tržište • Primer: spremanje kuće • BDP ne uključuje proizvode koji su proizvedeni i prodati ilegalno Copyright © 2004 South-Western

KOMPONENTE BDP Potrošnja (C): • Izdaci domaćinstava na dobra i usluge s izuzetkom kupovine novog stambenog prostora Investicije (I): • Izdaci na proizvodnu opremu, zalihe i građevinske objekte, uključujući i kupovinu novog stambenog prostora Copyright © 2004 South-Western

KOMPONENTE BDP Državni izdaci (G): • Izdaci za dobra i usluge lokalnih vlasti, vlasti federalnih jedinica i federalne vlade • Ne uključuje transferna plaćanja pošto se ona ne vrše u zamenu za neko dobro ili uslugu iz tekuće proizvodnje Neto izvoz (NX): • Izvoz minus uvoz. Copyright © 2004 South-Western

TABELA 1 SAD: BDP i njegove komponente (2001. ) Ukupno (u mld. $) Po glavi (u $) % od ukupnog broja Bruto domaći proizvod, Y 10. 082 35. 375 100% Potrošnja, C 6. 987 24. 516 69 Investicije, I 1. 586 5. 565 16 Državni izdaci, G 1. 858 6. 519 18 Neto izvoz, NX -349 -1. 225 -3 Copyright© 2004 South-Western

REALNI NASUPROT NOMINALNOM BDP-u • Nominalni BDP je vrednost proizvodnje dobara i usluga po tekućim cenama • Realni BDP pokazuje vrednost proizvodnje dobara i usluga po stalnim cenama Copyright © 2004 South-Western

TABELA 2 Realni i nominalni BDP Cene i količine Godina Cena Kobasica (u €) Količina kobasica Cena Pljeskavica (u €) Količina pljeskavica 2001. 1 100 2 50 2002. 2 150 3 100 2003. 3 200 4 150 Copyright© 2004 South-Western

TABELA 2 Realni i nominalni BDP Godina Računanje nominalnog BDP 2001. (1 € po kobasici X 100 kobasica) + (2 € po pljeskavici X 50 pljeskavica) = 200 € 2002. (2 € po kobasici X 150 kobasica) + (3 € po pljeskavici X 100 pljeskavica) = 600 € 2003. (3 € po kobasici X 200 kobasica) + (4 € po pljeskavici X 150 pljeskavica) = 1. 200 € TEKUĆE CENE Copyright© 2004 South-Western

TABELA 2 Godina Realni i nominalni BDP Računanje realnog BDP (bazna godina 2001. ) 2001. (1 € po kobasici X 100 kobasica) + (2 € po pljeskavici X 50 pljeskavica) = 200 € 2002. (1 € po kobasici X 150 kobasica) + (2 € po pljeskavici X 100 pljeskavica) = 350 € 2003. (1 € po kobasici X 200 kobasica) + (2 € po pljeskavici X 150 pljeskavica) = 500 € STALNE CENE (iz 2001. ) Copyright© 2004 South-Western

BDP deflator • BDP deflator je mera nivoa cena koja se računa kao odnos nominalnog BDP-a i realnog BDP-a puta 100 tj. (BDPn/BDPr)x 100 • On nam pokazuje rast nominalnog BDP-a nastao usled porasta cena dobara i usluga, a ne usled porasta proizvedenih količina. Copyright © 2004 South-Western

BDP deflator • Pretvaranje Nominalnog BDP u Realni BDP vrši se na sledeći način: Nominalni BDP 20 XX Realni BDP 20 XX = x 100 BDP Deflator 20 XX Primer: 2003. god. 1200€ : 240 = 5 5 x 100 = 500€ Copyright © 2004 South-Western

BDP I EKONOMSKO BLAGOSTANJE • BDP je najbolja pojedinačna mera ekonomskog blagostanja u društvu • BDP po glavi stanovnika pokazuje nam dohotke i izdatke prosečne osobe u privredi. Copyright © 2004 South-Western

BDP I EKONOMSKO BLAGOSTANJE • Neke stvari koje doprinose dobrom životu izostavljene su iz BDP-a. • Vrednost dokolice. • Kvalitet životne sredine • Vrednost gotovo svih aktivnosti koje se odvijaju van tržišta kao što je vrednost vremena koje roditelji provode sa svojom decom ili pak vrednost volonterskog rada. Copyright © 2004 South-Western

TABELA 3 Zemlja BDP, očekivani životni vek i pismenost Realni BDP po glavi stanovnika (1999) Očekivani životni vek 31. 872 dolara 77 godina Japan 24. 898 81 99 Nemačka 23. 742 78 99 Meksiko 8. 297 72 91 Rusija 8. 297 66 99 Brazil 7. 037 67 85 Kina 3. 617 70 83 Indonezija 2. 857 66 86 Indija 2. 248 63 56 Pakistan 1. 834 60 45 Bangladeš 1. 483 59 41 853 52 63 SAD Nigerija Pismenost odrasle populacije 99% Ko pobeđuje na olimpijskim igrama? Copyright© 2004 South-Western

REZIME • Pošto u svakoj transakciji postoje kupac i prodavac, ukupni izdaci u privredi moraju biti jednaki ukupnim dohocima u toj privredi. • Bruto domaći proizvod (BDP) meri ukupne izdatke neke privrede za novoproizvedena dobra i usluge i ukupne dohotke koji se ostvaruju od proizvodnje tih dobara i usluga. Copyright © 2004 South-Western

REZIME • BDP je tržišna vrednost svih finalnih dobara i usluga proizvedenih u jednoj zemlji u određenom vremenskom periodu. • BDP se sastoji od četiri komponente izdataka: potrošnje, investicija, državnih izdataka i neto izvoza Copyright © 2004 South-Western

REZIME • Nominalni BDP meri vrednost proizvodnje dobara i usluga u ekonomiji na osnovu tekućih cena. • Realni BDP meri vrednost proizvodnje dobara i usluga u ekonomiji na osnovu konstantnih cena iz bazne godine. • BDP deflator – koji predstavlja odnos nominalnog i realnog BDP-a – meri nivo cena u ekonomiji. Copyright © 2004 South-Western

REZIME • BDP predstavlja dobro merilo ekonomskog blagostnja jer ljudi preferiraju veći u odnosu na manji dohodak. • On nije savršeno merilo blagostanja. Na primer, BDP ne obuhvata vrednost dokolice niti vrednost čiste životne sredine. Copyright © 2004 South-Western