8 Det politiske systemet i Noreg Maktfordeling I

8 Det politiske systemet i Noreg

Maktfordeling I Noreg har vi ei tredeling av makta: - Stortinget er den lovgivande makta. - Regjeringa er den utøvande makta. - Domstolane er den dømmande makta.

Politiske parti Eit politisk parti er ein organisasjon som består av ei gruppe menneske med felles politiske synspunkt. Det politiske systemet vårt føreset at det finst politiske parti.

Politiske parti Vi stemmer på parti ved val. Representantar frå partia blir valde til Stortinget, fylkestinga, kommunestyra og Sametinget.

Politiske parti Partia byggjer politikken sin på ideologiar. Ein ideologi er eit tankesystem eller ein idé som seier korleis samfunnet skal styrast, og kva verdiar ein meiner er viktige for samfunnet.

Stortinget er den norske nasjonalforsamlinga og skal ta avgjerder på vegner av folket. Stortinget er den lovgivande makta. I tillegg har Stortinget løyvande makt.

Oppgåvene til Stortinget Å vedta lover. Å vedta statsbudsjettet, det vil seie å fastsetje inntekter (skattar og avgifter) og utgifter (løyve pengar). Å kontrollere regjeringa og statsadministrasjonen.

Parlamentarismen Stortinget er parlamentet vårt (parlament er det same som nasjonalforsamling). Det partiet eller dei partia som får flest stemmer, skipar regjering.

Parlamentarismen Regjeringa står ansvarleg overfor Stortinget. - Regjeringa kan ikkje få gjennomført ein politikk som ikkje har støtte av eit fleirtal av stortingsrepresentantane. Parlamentarismen blei innført i 1884. - Innføringa førte til at kongen og regjeringa mista makt, og at Stortinget fekk meir makt.

Regjeringa Regjeringa skal sørgje for at det Stortinget vedtek, blir gjennomført. Regjeringa er altså den utøvande makta i Noreg. Regjeringa består av statsrådane eller ministrane. Sjefen for regjeringa er statsministeren.

Oppgåvene til regjeringa Å dra opp hovudlinjene for politikken, komme med forslag til saker som skal opp i Stortinget og førebu desse sakene. Å sørgje for at det Stortinget har vedteke, blir gjennomført.

Oppgåvene til regjeringa Å lage utfyllande reglar og forskrifter til dei lovene som Stortinget vedtek. Å leie utanrikspolitikken. Å ha ansvar for drift av bedrifter som staten eig.

Lokaldemokratiet Idé: i ein del saker er det dei som står nærmast situasjonen, som bør avgjere. Du skal ha meir å seie i saker som angår deg, fordi du bur akkurat der du bur. Lokaldemokratiet i Noreg er organisert i fylkeskommunar og kommunar.

Fylkeskommunen Noreg er delt inn i 19 fylkeskommunar. Vi vel representantar til Fylkestinget. Ved sida av Fylkestinget er det også ein fylkesadministrasjon under leiing av fylkesrådmannen.

Oppgåvene til fylkeskommunane Ansvar for dei vidaregåande skolane i fylket. Ansvar for samferdsel. Næringsutvikling og kultur- og miljøsaker.

Kommunen Oppgåvene til kommunen omfattar: Grunnskolar Barnehagar Sjukeheimar Heimetenester Vatn og kloakk Kommunale vegar Ungdomsarbeid Bibliotek Kulturaktivitetar

Inntektene til kommunen: Skatt og avgifter. Pengar frå Stortinget.

Styring av kommunen Dei som styrer kommunen, er valde inn i kommunestyret eller bystyret. Ordføraren er den øvste leiaren i ein kommune. Ordføraren leier kommunestyremøta og representerer kommunen utetter. Kommunestyret er det øvste styringsorganet i kommunen og avgjer alle større saker.

Styring av kommunen Formannskapet (minst fem kommunestyrerepresentantar) førebur saker til kommunestyret og kan gjere vedtak i saker. Kommunestyret kan opprette faste utval og råd, for eksempel helse- og sosialutval og undervisningsutval.

Styring av kommunen Oslo og Bergen har valt ein parlamentarisk styringsmodell i kommunen. Bystyret vel eit byråd som står ansvarleg overfor bystyret. Byrådet blir ei slags «regjering» i kommunen. Byrådet må ha tillit frå eit fleirtal av representantane i bystyret.

Sametinget

Sametinget er det folkevalde organet til samefolket i Noreg. Målet for Sametinget er å sikre ei rettferdig behandling av samane.

Sametinget I 1987 kom samelova, som sikrar samefolket status som urfolk, med dei rettane som følgjer med. Den samiske befolkninga i Noreg har mellom anna rett til å bli hørt i saker som er viktige for samane.

Sametinget har rett til å uttale seg i alle saker som gjeld den samiske befolkninga. Fråsegnene frå Sametinget skal vektleggjast, jamvel om Sametinget ikkje har avgjerdsmakt.

Sametinget Det blir halde val til Sametinget kvart fjerde år. Sametinget vel ein leiar som har tittelen Sametingspresident.