8 czerwca 2015 Bratysawa Ksztacenie i uczenie si
8 czerwca 2015, Bratysława Kształcenie i uczenie się w miejscu pracy w Polsce Wojciech Stęchły Educational Research Institute
Polska Wybrane informacje ogólne: Populacja 38, 5 mln (2013) Ludność aktywna zawodowo 17, 4 mln; 56% (2013) Bezrobocie 15 -24 Bezrobocie 25 -74 9, 0% (2014) 23, 9% (2014) 7, 7% (2014) Oczekiwany okres życia zawodowego 32, 2 lata (2014) Źródła: Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (LFS), Główny Urząd Statystyczny, Eurostat
Źródło: Eurydice
Źródło: Raport Referencyjny (IBE, 2013) Ogólny schemat krajowego systemu kwalifikacji w Polsce
Kształcenie (się) zawodowe w Polsce • Oświata • Szkolnictwo wyższe • Rzemiosło • Uczenie się poza systemem edukacji i rzemiosłem • • • w przedsiębiorstwach w stowarzyszeniach, organizacjach pozarządowych w instytucjach publicznych (np. urzędy, policja, wojsko, …) samokształcenie …
Grupy wieku Odsetek uczniów i studentów w grupie wiekowej 16 -18 94, 2% 19 -24 54, 6% 25 -29 8, 2% 30 i więcej 1, 0% Źródło: GUS Uczniowie i studenci według wieku
Uczenie się dorosłych
Oświata i rzemiosło
Zmiany w systemie edukacji w Polsce n Od lat 90. zmiany mające na celu podniesienie jakości edukacji we wszystkich działach: wprowadzenie zewnętrznych egzaminów, reformy strukturalne, zmiany w edukacji i ścieżce zawodowej nauczycieli. n Wprowadzanie efektów uczenia się w – Edukacji ogólnej (2009) oraz – Edukacji wyższej (2011); n Tworzenie Polskiej Ramy Kwalifikacji oraz modernizacja krajowego systemu kwalifikacji (zob. Raport Referencyjny 2013) Źródło: Dębowski, Stęchły (IBE, 2014) Wprowadzane zmiany są częścią reformy nakierowanej na modernizację systemu edukacji oraz systemu kwalifikacji:
Zmiany w kształceniu zawodowym (2012) Cele: Wybrane zmiany: – Modyfikacja klasyfikacji zawodów i specjalności, wyodrębnienie kwalifikacji w zawodach – Modernizacja podstawy programowej kształcenia w zawodach, opisanie kwalifikacji przy pomocy efektów uczenia się – Zmiany w strukturze szkolnictwa zawodowego i wprowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych – Zmiany w organizacji egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe Źródło: Instytut Badań Edukacyjnych – Powiązanie szkolnictwa zawodowego z rynkiem pracy, uelastycznienie systemu potwierdzania kwalifikacji zawodowych – Zwiększenie atrakcyjności dostępności kształcenia zawodowego
Źródło: GUS System edukacji w Polsce
Źródło: Dębowski, Stęchły (IBE, 2014) Świadectwo ukończenia odpowiedniego typu szkoły (potwierdzenie poziomu wykształcenia ogólnego) Świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie Dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie (kwalifikacja złożona)
Świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie Efekty uczenia się wspólne dla wszystkich zawodów Efekty uczenia się wspólne dla grupy zawodów Efekty uczenia się właściwe dla kwalifikacji Related to: – workplace health and safety, – starting and operating business activities, – foreign language ability related to the occupation, In one of the following fields: – personal and social competencies, – administrative-service oriented, – organising the work of small teams (in upper – construction, secondary technical schools and post– electrical-electronics, secondary non-tertiary schools); – mechanics-mining-metallurgy, – agriculture-forestry with environmental protection, – tourism-gastronomy, – medical and social, – creative arts; Spójne zestawy efektów uczenia się pogrupowane według kryteriów zadań zawodowych, wyników (dzieło, usługa) lub etapów procesu pracy. Źródło: Dębowski, Stęchły (IBE, 2014) Kwalifikacje i zestawy efektów uczenia się
Rok szkoły zawodowców
Kilka liczb o kształceniu zawodowym • Zasadnicze szkoły zawodowe – 185, 6 tys. uczniów • Technika – 517, 7 tys. uczniów • Kwalifikacyjne kursy zawodowe – 24, 7 tys. słuchaczy • Rzemiosło – 75 tys. uczących się
Kształcenie zawodowe w rzemiośle 2013 2014 Zakłady szkolące uczniów 25 140 24 702 23 819 Uczniowie w rzemiośle 76 365 75 045 73 575 Świadectwa czeladnicze 33 332 32 890 29 457 Dyplomy mistrzowskie 3 783 3 400 3 496 • możliwość nauki i potwierdzania kwalifikacji zawodowych w 125 zawodach, w tym w 49 zawodach szkolnych • ok 90% młodocianych pracowników dokształca się teoretycznie w zasadniczych szkołach zawodowych Źródło: ZRP 2012 • zmniejsza się liczba zakładów szkolących i uczniów w rzemiośle
Kształcenie zawodowe w rzemiośle • Zdawalność egzaminów czeladniczych – 91, 5% w 2013 roku • W 2014 r. 30 szkół, których organem prowadzącym są izba rzemieślnicza lub cech. Łącznie kształci się w nich blisko 6 tysięcy uczniów • Wyniki badań obserwatoriów rynku pracy: • Spójność doświadczenia zawodowego z kierunkiem kształcenia 95, 5% (pozostali uczący się 63, 2%) [Lublin] • Dostępność pracy zgodnej z profilem kształcenia 45, 6% (absolwenci techników 31, 2%, studiów wyższych 6, 4%) [Lublin] • Wskaźnik zatrudnienia absolwentów rzemieślniczej nauki zawodu w firmie, w której się uczyli – 19 -27%, w „podobnej firmie w okolicy zamieszkania” – 16 -20%. [2009 -2013, N=2066] Źródło: ZRP • Wyniki badań Izby Rzemieślniczej i Przedsiębiorczości w Białymstoku:
Ile jest WBL w kształceniu zawodowym? • Ok. 100 tys. uczniów w systemie dualnym, z tego 73, 5 tys. w ramach izb rzemieślniczych • Minimalny udział kształcenia praktycznego w: • Zasadniczych szkołach zawodowych = 60% (970 h/3 lata) • Technikach = 50% (735 h/4 lata) • „Praktyczna nauka zawodu” może być organizowana u pracodawcy, ale również w placówkach kształcenia praktycznego, ustawicznego, jak również w warsztatach i pracowniach szkolnych.
Źródło: Stan szkolnictwa zawodowego w Polsce – Raport (2013), Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej Zajęcia praktyczne
Źródło: Stan szkolnictwa zawodowego w Polsce – Raport (2013), Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej Praktyki zawodowe
• Zajęcia praktyczne organizowane w: • szkole częściej realizowane są w takich obszarach, jak: chemiczny, ceramiczny i szklarski, turystyka i hotelarstwo, rolno-hodowlany, leśnictwo, rybactwo i inżynieria środowiska, medyczno-społeczny oraz ochrony i bezpieczeństwa. • u pracodawcy (lub w indywidualnym gospodarstwie rolnym) • częściej są to uczniowie z zasadniczych szkół zawodowych • z takich obszarów zawodowych jak: gastronomia i produkcja spożywcza, ekonomiczno-finansowo-biurowy, poligraficzno-drukarski i papierniczy oraz fryzjersko-kosmetyczny). • częściej na wsiach i w mniejszych miastach. Źródło: Stan szkolnictwa zawodowego w Polsce – Raport (2013), Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej W szkole czy u pracodawcy?
Triada jakości Efekty uczenia się Sprawdzanie efektów uczenia się (w kwalifikacji) Uczenie się
Szkolnictwo wyższe
Szkolnictwo wyższe w Polsce • 1, 5 mln studentów, 130 tys. słuchaczy studiów podyplomowych • Studenci na studiach • stacjonarnych 55% • niestacjonarnych 45% • 438 szkół wyższych (2013/2014), większość to wyższe szkoły zawodowe • Rozróżnienie na kierunki o profilu ogólnoakademickim i praktycznym (min. 3 miesiące praktyki studenckiej)
Źródło: Szkolnictwo Wyższe w Polsce 2013, MNi. SW Mediana liczby studentów wg. typów szkół wyższych
Źródło: Szkolnictwo Wyższe w Polsce 2013, MNi. SW Profile kształcenia na kierunkach studiów
WBL w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych • Na podstawie ankiety przeprowadzonej w 10 PWSZ (dr T. Saryusz-Wolski, dr D. Piotrowska, 2014) Czas trwania obowiązkowego stażu 50% medium-term internship (up to 10 weeks) long-term internship (more then 3 months)
Formy współpracy z pracodawcami 18% 35% 47% Internship agreement with employer Employer engagement in curriculum development Courses delivered at the company's premises Źródło: dr T. Saryusz-Wolski, dr D. Piotrowska, (PŁ, IBE 2014) WBL w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych
WBL w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych Number of academic staff vs. • Jaka jest liczba prowadzących/ współprowadzących przedmioty zatrudnionych w przemyśle professional staff SUAS Legnica SUAS Piła SUAS Włocławek SUAS Suwalki • Dwie uczelnie oferują studia dualne • programy studiów są identyczne z tradycyjnymi. Studenci realizują te same przedmioty/moduły. SUAS Elblag SUAS Skierniewice SUAS Nysa SUAS Konin 0 50 100 academic staff with professional background 150 Academic staff 200
Uczenie się poza systemem edukacji
Źródło: Raport Referencyjny (IBE, 2013) Ogólny schemat krajowego systemu kwalifikacji w Polsce
Główne elementy systemu Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji Zapewnianie jakości, walidacja, przenoszenie i akumulowanie osiągnięć Polska Rama Kwalifikacji Zintegrowany system kwalifikacji
Jakość kwalifikacji (nadanej osobie) A. Jakość kwalifikacji zdefiniowanej B. Jakość walidacji (z uwzględnieniem różnych ścieżek dojścia do kwalifikacji) - kwalifikacja „dobrze pomyślana”: adekwatna do potrzeb, aktualna, realna - kwalifikacja dobrze opisana - adekwatność procesu walidacji (do charakteru danej kwalifikacji) - kompletność procesu walidacji - skuteczność zapewniania jakości na każdym etapie procesu (ludzie, miejsca, sposoby działania, metody, narzędzia) Jakość uczenia się 33
System kwalifikacji, możliwości dla WBL n Projektowanie kwalifikacji przez podmioty prywatne, organizacje pozarządowe (np. stowarzyszenia, związki, fundacje) n Opisanie efektów uczenia się w kwalifikacjach: – z punktu widzenia uczącego się, a nie procesu kształcenia – z uwzględnieniem obszaru ich wykorzystania (np. miejsca pracy) n Możliwość kierunkowania uczenia się poza- i nieformalnego w oparciu opisy kwalifikacji i potwierdzania kompetencji uzyskiwanych np. w miejscu pracy
Dziękuję za uwagę! Projekt systemowy „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Instytut Badań Edukacyjnych Biuro Projektu Krajowych Ram Kwalifikacji ul. Górczewska 8, 01 -180 Warszawa tel. : (22) 241 71 70, e-mail: krkbiuro@ibe. edu. pl
- Slides: 35