8 BLM DRENAJ 1 2 Drenajn Tanm Tanm

8. BÖLÜM DRENAJ 1

2

Drenajın Tanımı Tanım : Tarım alanlarında, havadar bir kök bölgesi ve tarımsal faaliyetler için yeteri kadar kuru toprak yüzeyi oluşturmak için, kaynağı ne olursa olsun kök bölgesindeki fazla suyun araziden uzaklaştırılmasına drenaj denir. Uygun drenaj sistemi, yetişme mevsimi boyunca bitki gelişmesine zarar verebilecek toprağın üzerindeki ya da içindeki fazla suyun uzaklaştırılmasını sağlayacak, uygun kök gelişme ortamı ile toprakların kolayca işlenmesini mümkün kılacak ve toprakta optimum nem miktarının bulunmasına olanak sağlayacak sistemdir.

DRENAJIN YARARLARI • Bitki kök bölgesinde hava-nem dengesi sağlanır • Mikroorganizma faaliyetleri artar, daha fazla organik materyal parçalanarak bitkinin alabileceği forma dönüşür • İyi bir kök gelişmesi sağlanır • Toprağın yapısı düzelir ve toprak işleme kolaylaşır 4

• Bitki desenlerinde çeşitlilik sağlanır • Arazinin değeri yükselir • Tarım arazisi potansiyeline sahip ıslak ve batak araziler ıslah edilerek tarıma açılır • Toprakta tuz birikmesi önlenir • Arazideki yapı ve tesisler korunur • Çevrede yaşayanların sağlık koşulları iyileştirilir. 5

Yeniden özetlenecek olursa Drenajın Yararları 1 -Toprakta yeterli hava akımı sağlanır ve ortamda fazlalaşan oksijen sayesinde bitki köklerinin solunumu kolaylaşır. 2 -Suyun boşaldığı toprak gözenekleri hava ile dolduğundan ıslak topraklara nazaran toprağın daha çabuk ısınması sağlanır. 3 -Bitki kök sistemi kolay gelişeceğinden kökler daha derinlere iner ve bitkiler kurak periyotlarda bile yeterli suyu bulabilirler. 4 -Tarım alanlarında toprak daha çabuk kuruduğu, daha çabuk tava geldiği için daha erken işleme olanağı vardır. 5 -Toprağın yapısı düzeldiği için toprak işleme kolaylaşır. 6 -Tarım arazilerinde arazi kıymeti yükselir. 7 -Toprakta tuz birikmesi önlenir. 8 -Arazide mevcut yapılar, yollar ve diğer tesisler korunur. 9 -Çevrede yaşayan toplumun sağlık koşulları iyileştirilir.

Şekilde yüksek tabansuyu koşullarında drenajlı ve drenajsız bir toprakta nem profili ile bitki kök gelişmesi şematik olarak görülmektedir. 7

DRENAJ SORUNUNUN ORTAYA ÇIKMA NEDENLERİ • Aşırı sulama suyu uygulama • Sulama suyunun iletilmesi, dağıtılması ve uygulanmasında derine sızma ve yüzey akışı • Tarım alanına dışarıdan ve toprak altından gelen sular • Artezyenik sular • Aşırı yağış ve taşkın suları 8

DRENAJ SORUNLARI • Tarım alanlarının çukur yerlerinde suyun uzun süre göllenmesi • Toprak yüzeyinde tuz birikmesi • Bitkilerde kök çürüklüğü, aşırı toprak neminin neden olduğu hastalıklar • Sivrisinek üremesi • Suyu seven ve mücadelesi güç olan yabancı otların gelişmesi • Ekim ve hasatın gecikmesi • Bitki gelişmesinin olumsuz yönde etkilenmesi 9

Drenajın sorununun belirlenmesi Drenaj sorunları aşağıda sıralanan arazi gözlemleri ile belirlenebilir. 1. Tarım alanlarının çukur yerlerinde uzun süre su göllenmesi, 2. Tarım alanlarının yüzeyinde tuz lekelerinin birikmesi, 3. Bitkilerde yaprak yanması ve kök çürüklüğünün görülmesi, 4. Tarım alanlarında fazla sivrisinek üremesi, 5. Suyu seven digitoria, Echinochloa, Typha Scripus (su kamışı) gibi yabancı otların gelişmesi, 6. Ekim ve hasat zamanlarının gecikmesi ve tarım makinalarının toprak yüzeyinde derin iz bırakması, 7. Zaman zaman toprak yüzeyinde ıslaklık görülmesi, 8. Toprak içinde yeterli hava sağlanmadığından ürünlerde verim düşüklüğü görülmesi, 9. Toprak nemi ile ilişkili olan bitki hastalıklarının artması.

DRENAJ YÖNTEMLERİ YÜZEY DRENAJI TOPRAK ALTI DRENAJI 11

DRENAJ YÖNTEMLERİ YÜZEY DRENAJI TOPRAK ALTI DRENAJI Mol Drenajı • Yüzey drenajında arazi yüzeyindeki ve üst toprak profilindeki fazla sular, toprak altı drenajında ise toprak altındaki fazla sular uzaklaştırılır • Toprak altı drenaj sistemleri, taban suyunu düşürmek amacıyla kurulur. 12