8 a FNN FZKA AGRD ZEYNALOVA LEYLA Atomlar

8 a FƏNN: FİZİKA ŞAGİRD: ZEYNALOVA LEYLA

Atomlar birləşib molekul əmələ gətirir. Bu prosesdə enerji ayrılır. Yanacağın tərkibində karbon var. Yanma prosesində karbon atomları oksigen atomları ilə birləşib karbon qazı molekulu əmələ gətirir və bu prosesdə enerji ayrılır.

Daxili İstilik Mexaniki ENERJİ Kimyəvi Atom Elektrik

Atom enerjisindən başqa bütün enerji növləri birbaşa günəşlə bağlıdır.

Enerjinin növləri. Mexaniki enerji. Enerji-materiyanın müxtəlif hərəkət növlərinin ümumi ölçüsüdür. Enerji materiyanın bütün hərəkət növlərinə xasdır və müxtəlif hərəkət növlərini vahid ölçüyə gətirməyə imkan verir. Materiyanın müxtəlif hərəkət növlərini kəmiyyətcə xarakterizə etmək üçün müxtəlif enerji növləri daxil edilir: mexaniki enerji, daxili enerji, kimyəvi enerji, istilik enerjisi, elektromaqnit enerji, nüvə enerjisi və s. Mexaniki enerji, mexaniki hərəkət və qarşılıqlı təsir enerjisidir. Təcrübələr göstərir ki, mexaniki işlə enerji arasında əlaqə mövcuddur. Cismin görə biləcəyi işin miqdarı onun onerji ehtiyyatından asılıdır. Yunanca enerji – iş, fəaliyyət deməkdir. Enerji skalyar fiziki kəmiyyətdir və BS-də o, mexaniki iş kimi, coulla (1 C) ifadə edilir.

n. Cisimlərin və ya eyni bir cisim hissələrinin qarşılıqlı təsiri və vəziyyəti ilə müəyyən olunan enerjiyə potensial enerji deyilir. Məsələn: Yer səthindən yuxarı qaldırılmış cisim potensial enerjiyə malikdir, çünkü o, Yerlə qarşılıqlı təsirdədir. Ona Yerin qravitasiya qüvvəsi təsir edir və cismin Yer səthindən olan məsafəsi dəyişdikdə qravitasiya qüvvəsi iş görür.

Şərti olaraq Yer səthindəki cismin potensial enerjisini sıfır qəbul edək. Bu səviyyə sıfır səviyyəsi adlanır. h hündürlüyündə olan m kütləli cismin potensial enerjisi, həmin cismin Yerə düşən zaman ağırlıq qüvvəsinin gördüyü işlə müəyyən edilir. Bizə məlumdur ki, iş qüvvəsinin modulu ilə qüvvə istiqamətində gedilən yolun hasilinə bərabərdir. A=Fah=mgh. Yerin qravitasiya sahəsindəki cismin potensial enerjisi onun kütləsi, sərbəstdüşmə təcili və Yer səthindən olan hündürlüyü hasilinə bərabərdir. Ep O Ep=mgh h Potensial enerjinin hündürlükdən asılılığı

Öz hərəkəti nəticəsində cismin və ya zərrəciyin malik olduğu enerjiyə kinetik enerji deyilir. Kütləsi və hərəkət sürəti böyük olan cismin kinetik enerjisi də böyükdür. Cismin kinetik enerjisi onun kütləsi ilə hərəkət sürətinin kvadratı hasilinin yarısına bərabərdir. Ek Ek=m. V 2 V