7 KANJENJE MERA MONETARNE POLITIKE POJAM KANJENJA Mere

7. KAŠNJENJE MERA MONETARNE POLITIKE

POJAM KAŠNJENJA • Mere monetarne politike se predizimaju u cilju ponovnog uspostavljanja ravnoteže na tržištu novca • Pod kašnjenjem se podrazumeva ispoljavanje efekata mera monetarne politike sa vremenskim zaostatkom (neravnomerno) • Kašnjenje: – između prepoznavanja potrebe za akcijom i uvođenja mera – između akcije monetarne politike i njenih efekata na makroekonomske agregate – u konačnom ispoljavanju preduzetih mera • Vremenski okvir i kašnjenje u ispoljavanju mera monetarne politike zavise od fundamentalne stabilnosti ili nestabilnosti privrede, njene snage da pokrene sopstvene mehanizme uravnoteženja.

KOMPONENETE (VRSTE) KAŠNJENJA • Kašnjenje izvršenja (od prepoznavanja do akcije) - kašnjenje prepoznavanja - kašnjenje upravljanja • Operativno kašnjenje (od trenutka uvođenja instrumenata do ispoljavanja efekata na konačne ciljeve) -posredno kašnjenje (preduzete akcije-posredni ciljevi) -spoljašnje kašnjenje (∆ posredni ciljevi- ∆ finalni ciljevi) *kašnjenje odlučivanja (decision lag)

Proces donošenja odluka IO NBS 1. Analiza kretanja inflacije, Ocena karaktera MP, Projekcija inflacije 2. Srednjoročna projekcija inflacije 3. Definisanje i objavljivanje ciljane inflacije 4. Sednica IO NBS 5. Analiza odstupanja ostvarenja 6. Odluka o visini referentne kamate 7. Transparentnost i odgovornost 8. Saopštenje za javnost, Konferencije za štampu, Izveštaj o inflaciji

Kašnjenje monetarne i fiskalne politike

Problemi merenja dužine kašnjenja • Ako je kašnjenje vrlo dugo (2 -3 godine) expanzivna politika mož da ima teške posledice • Nestabilno i neprekidno kašnjenje – delovanje teško i neizvesno • • Unutrašnje kašnjenje 3 -6 meseci Spoljašnje 12 -18 meseci • Kod kratkoročnih kašnjenja efekti stabilizacione politike zavise od pouzdanosti predviđanja

Problemi merenja dužine kašnjenja • Monetarna politika može imati destabilizaciono dejstvo ako je kašnjenje efekata mp dugog i varijabilnog trajanja • M. Friedman: konstantna stopa monetarnog rasta prilagođena dugoročnom realnom ekonomskom rastu. • Na krivi poslovnog ciklusa mogu se uočiti tri faze kašnjenja: - Kašnjenje prepoznavanja potrebe za merama - Administrativno kašnjenje - Operativno kašnjenje

Problemi merenja dužine kašnjenja • MP mora da reaguje blagovremeno • M. Friedman: važnije je znati sprečiti monetarne promene koje doprinose nestabilnosti, nego kako da se koriste monetarne promene da bi se neutralisalo dejstvo drugih sila • Zemlje u tranziciji - glavni problem: nejednako (asimetrično) kašnjenje delovanja mera MP. – Manje kašnjenje ekspanzivne nego restriktivne MP.

Primer • Kako reaguje inflacija na promenu stope OR CB nadole (ekspanzivna MP): 1. proizvodnja, potrošnja i investicije reaguju maksimalno nakon godinu i po dana, kasnije vraćanje na početne pozicije oko 3 god. 2. inflacija-slično, maksimum nakon 2 godine 3. K’ padaju nakon (oko) godinu dana 4. realni profit, realne zarade i produktivnost rastu 5. količina novca u opticaju raste i to odmah

Empirijski nalazi kašnjenja • Gagan i Gandolfi – efekat kašnjenja mera MP na dohodke 6 -24 m • Tanner – uticaj na nivo proizvodnje: visoka varijabilnost dužine kašnjenja • Duduay – uticaj na nivo proizvodnje u Kanadi 18 -24 meseci • Friedman – efekti kašnjenja na količinu novca u opticaju i inflaciju • Batini i Nelson – potvrdili Friedmanove nalaze o kašnjenju na primeru SAD (24 m. ) i GB (13 m. )

Istraživanje u International Journal of Central Banking, Dec. 2013.

Rezime • Monetarna politika deluje na monetarne veličine i krajnje ciljeve, stabilnost, proizvodnju i zaposlenost, sa određenim vremenskim zaostatkom i neravnomerno. • Kašnjenje je različito za pojedine mere i segmente monetarnog sistema i neravnomerno tokom vremena. • Nastaje već od trenutka u kojem je potrebno izvršiti korekcije monetarne politike.

Rezime • Kašnjenja se klasifikuju na različite načine. • Uslovljena su: - kvalitetom informacija kojima raspolaže centralna banka o ekonomskim kretanjima, - stepenom nezavisnosti centrale banke, - kvalitetom procesa donošenja odluka, - monetarnim transmisionim mehanizmom, - razvijenošću finansijskog sistema, - fazom privrednog ciklusa u kojem je nacionalna privreda. • Postoji asimetrija, različito kašnjenje efekata mera ekspanzivnog i restriktivnog karaktera. • Savetuje se doslednost i stabilnost u vođenju monetarne politike.