7 ci sinif Azrbaycan tarixi Mvzu Monqollar Azrbaycanda

7 -ci sinif Azərbaycan tarixi ü Mövzu: Monqollar Azərbaycanda .

• Motivasiya-problemin qoyulmasi 3 dəqiqə. • Tədqiqatın aparılması - 15 dəqiqə • Məlumatın mübadiləsi və müzakirəsi - 10 dəqiqə • Nəticənin çıxarılması və ümumiləşdirmə - 5 dəqiqə • Yaradıcı tətbiqetmə-6 dəqiqə • Ev tapşırıqı - 1 dəqiqə • Qiymətləndirmə -5 dəqiqə

Alt standartlar: 1. 1. 2. Tarixi zaman və hadisələr arasında əlaqələrə dair müxtəlif sxem və cədvəllər tərtib edir. 2. 1. 2. Dövrə aid xəritə və xəritə-sxemlərdəki müxtəlif tarixi hadisə proses və təzahürlərə dair məlumatları izah edir. Təlim forması: Kollektiv iş. Qruplarla iş İnteqrasiya: Ü-t. 1. 1. 3. . Təlim üsulu: müzakirə. Venn diaqramı Ü-t. 2. 1. 2. Coğ. 3. 1. 2.

Resurslar: Dərslik, slayt-təqdimat, İş vərəqələri, Sənədlər. Xəritələr.

q Motivasiya Ø Slayd vasitəsilə rebus təqdim olunur. Dərsin adı şagirdlər tərəfindən elan olunur.

QARMON

QOL

Qarmon Qol monqol

Tədqiqat sualı: XIII əsrin I yarısında Azərbaycandakı ağır ictimai-siyasi vəziyyətinin səbəbləri nə idi?

v. Azərbaycan XIII əsrin I yarısında • Bu zaman Azərbaycanda vahid dövlət yox idi. Şirvanşahlar, Ata bəylər və Ağsunqurilər dövlətləri vardı.

Tədqiqatin aparılması:

Qruplar Çingiz xan Cəbə və Sabutay Cəlaləddin Cormağon

Qrup 1 Mətni oxuyaraq yanlış fikirlərin altından xətt çəkin.

1206 -cı ildə Cormağun noyon tərəfindən Mərkəzi Asiyada yaradılmış Monqol dövləti ilk vaxtlardan hərbi yürüşlərə başladı. 1222 -ci ildə monqol ordusu Cəbə və Sabutayın başçılığı ilə Azərbaycana doğru irəlilədi və Təbrizə çatdı. Şəhərin möhkəm qala divarları ilə əhatə olunduğunu görən monqollar danışığa girməyə üstünlük verdilər. Zəifləmiş Şirvanşahlar dövləti Təbrizi müdafiə etməkdə çətinlik çəkirdi. Şirvanşah Özbək monqollara xərac verməklə Təbrizi xilas etməyə çalışdı. Muğanda qışlamağı qərara alan monqollar Şirvanşahların və Atabəylərin onlara qarşı birləşdiyini bilib Şirvana hücum etdilər. Şirvanşahı məğlub edən monqollar Təbriz üzərinə yenidən hücuma keçdilər. Şəhər xərac verərək təhlükədən xilas edildi. 1222 -ci ilin əvvəlində Marağaya hücum edən düşmən şəhəri talan etdi. Ərdəbili tutandan sonra onlar üçüncü dəfə Təbrizə gəldilər. Atabəy Özbək Naxçıvana qaçdı. Şəhər hakimi Şəmsədin Tuğrayi Təbrizin müdafiəsini möhkəmləndirdi. Ordusunun çox zərər çəkməsini istəməyən monqol sərkərdəsi yenə də xərac alaraq Təbrizi tərk etdi. Beyləqan və Şamaxı şəhərləri də güclü müqavimət göstərdi. Lakin 1223 -ci ildə monqollar Şamaxını ələ keçirib şimala üz tutdular və Dərbəndi tutub Azərbaycanı tərk etdilər. 1231 -ci ildə monqollar yenidən Çingiz xanın başçılığı ilə yenidən Azərbaycana hücum etdilər və Təbrizin tutulması ilə Azərbaycanın işğalını başa çatdırdılar.

Qrup 2 XIII əsrdə Azərbaycanın məruz qaldığı yadelli basqınlarını verilmiş sxem əsasında təsvir edin.

XIII əsrin I yarısında Azərbaycan hücumlarına məruz qaldı:

Qrup 3 Kontur xəritədən istifadə edərək Azərbaycana edilən monqol yürüşlərinin istiqamətlərini xəritə üzərində oxlarla qeyd edin.

Qrup 4 Səlcuq işğalları ilə monqol işğallarını Venn diaqramı əsasında müqayisə edin.

Venn diaqramı Fərq Səlcuq işğalları Fərq Oxşar Monqol işğalları

Açar sözlər: yarlıq Xarəzmşah Cəlaləddin Çingiz xan Monqollar Qaraqorum Usta Bəndər Cəbə və Sabutay Cormağun noyon

Məlumatın mübadiləsi və müzakirəsi: Hər bir qrup öz işini təqdim edirlər. Təqdimat müzakirə şəklində aparılır.

Monqollara aid silahlar

Nəticə və ümumiləşdirmə +/- oyunu əsasında şagirdlər verilən sualları cavablandırırlar. Müəllim şagirdlərə aşağıdakı yönəldici suallarla müraciət edir: ü Monqol işğalları ərəfəsində Azərbaycanda vəziyyət necə idi? ü Monqolların Azərbaycana birinci yürüşünün kəşfiyyat xarakterli olmasını necə izah edərdin? ü Monqolların birinci yürüşünün Azərbaycan üçün nəticələri nə oldu? ü Xarəzmşah Cəlaləddinin Azərbaycanda hökmranlığı dövründə ölkəmizdə ictimai-iqtisadi vəziyyət necə idi? ü Usta Bəndər üsyanı haqqında hansı fikirləri söyləyə bilərsiniz? ü Monqolların ölkəmizə ikinci yürüşünün məqsədi nə idi? ü Monqolların ikinci yürüşü zamanı Azərbaycanda vəziyyət necə idi? Bu proseslərin sonunda tədqiqat sualına cavab tapılır.

1231 -ci ildə Gəncədə Xarəzmşah Cəlaləddinə qarşı Usta Bəndərin başçılıq etdiyi üsyan oldu. Xarəzmşah Cəlaləddin Usta Bəndər

XIII əsrin I yarısında Azərbycan hücumlarına məruz qaldı: 1220 -1222 -ci illər Cəbə və Sabutay 1225 -1231 -ci illər Xarəzmşah Cəlaləddin 1231 -1239 -cu illər Cormağun noyon

Yaradıcı tətbiqetmə Şagirdlər müasir dövrdə ölkəmizə edilən erməni basqınları ilə monqol işğallarını müqayisə edirlər.

Ev tapşırığı “Monqollar Azərbaycanda” adlı esse yazmaq.

QIYMƏTLƏNDIRMƏ MEYARLARI • Tədqiqataparma • İzahetmə I Monqol yürüşlərinə aid sxem çəkməkdə çətinlik çəkir. I Monqol yürüşlərini xəritəsxemə əsasən izah etməkdə çətinlik çəkir. II IV Sxem tərtib edərkən Azərbaycana edilən Sxemi asanlıqla suallardan istifadə edir. yadelli basqınları ilə tərtib edir. bağlı sxem tərtib edərkən səhvlər edir. II İşğallarla bağlı izahetməni müəllimin köməyilə edir, səhvlərə yol verir. III Xəritə-sxem əsasında izah edir, bəzi səhvlər edir. IV Azərbaycana edilmiş monqol və xarəzmşahın yürüşlərini xəritəsxemlərə əsasən ətraflı izah edir.

Hazırladı: Şəmkir rayonu S. Vurğun adına Təzəkənd tam orta məktəbin tarix müəllimi Süleymanov Davud Elman oğlu davudsuleymanov 80@gmail. com