7 BLM Eksik Rekabet PiyasalarI Monopol Monopson ve

7. BÖLÜM Eksik Rekabet Piyasaları-I Monopol, Monopson ve İki Yanlı Tekel

Amaçlarımız l Eksik rekabet ve hasılat eğrileri l Monopolcü piyasa ve maksimum kar l Fiyat farklılaştırması Anahtar kavramlar: Monopol, Fiyat Farklılaştırması, Firma Dengesi, Monopson, İki Yanlı Tekel © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 2

Tam Rekabet Piyasaları (Tekrar) Piyasa P D P S Firma LMC P 0 Q 0 © 2005 Pearson Education, Inc. Q Chapter 3 LRAC D = MR = P q 0 Q 3

Monopol (Monopoly) l Monopol 1. 2. 3. 4. Bir satıcı- çok alıcı (One seller - many buyers) Bir ürün [One product (no good substitutes)] Giriş Engeli (Barriers to entry) Fiyat Yapıcı (Price Maker) © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 4

Monopol Piyasada Firma Gelirleri l Düopol veya oligopol piyasalar çoğu zaman anlaşarak monopol piyasa gibi davranırlar. © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 5

Toplam Gelir (Total Revenue) © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 6

Ortalama Gelir (Average Revenue) © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 7

Marjinal Gelir (Marjinal Revenue) © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 8

Ortalama ve Marjinal Gelir © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 9

Average and Marginal Revenue $ per unit of output 7 6 5 AR (Talep) 4 3 2 1 0 MR 1 © 2005 Pearson Education, Inc. 2 3 4 Chapter 3 5 6 7 Output 10

Monopol l Analiz 1. 2. 3. Satış artıkça fiyat düşecektir MR < P Tam rekabetle karşılaştırdığımızda Satış arttıkça fiyat değişmez l MR = P l © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 11

Monopolist Çıktı Miktarı Karar Süreci 1. Karı maksimize edecek çıktı düzeyi MR = MC 1. Maliyet fonksiyonu da aynı, © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 12

Monopolde Firma Dengesi © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 13

Monopolde Firma Dengesi © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 14

Monopolde Firma Dengesi © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 15

Monopolist’s Output Decision $ per unit of output MC Pa P 0 AC Pb Kaybedilen Kar D = AR MR Qa © 2005 Pearson Education, Inc. Q 0 Chapter 3 Qb Kaybedilen Kar Quantity 16

Monopolist’s Output Decision l Çıktı seviyesi MR=MC’nin altında iken gelirdeki azalış, maliyetteki azalıştan büyüktür (MR > MC) l Çıktı seviyesi MR=MC’nin üstünde iken maliyetteki artış, gelirdeki azalıştan büyüktür (MR < MC) © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 17

Monopolist’s Output Decision l At output levels below MR = MC, the decrease in revenue is greater than the decrease in cost (MR > MC) l At output levels above MR = MC, the increase in cost is greater than the decrease in revenue (MR < MC) © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 18

Monopol: Bir örnek © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 19

Monopol: Bir örnek © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 20

Kar Maksimizasyonuna Örnek C TL r' 400 R Kar maksimum olduğu zaman rr’ ve cc’nin eğimi eşittir: MR=MC 300 c’ 200 r Kar 150 100 50 0 c 5 © 2005 Pearson Education, Inc. 10 15 Chapter 3 20 Miktar 21

Kar Maksimizasyonuna Örnek TL/Q 40 Kar = (P - AC) x Q = ($30 - $15)(10) = $150 MC P=30 AC Profit 20 AR AC=15 10 MR 0 5 © 2005 Pearson Education, Inc. 10 15 Chapter 3 20 Miktar 22

Monopson l Bir piyasada çok büyük sayıda satıcı karşısında sadece bir alıcının bulunması durumunda ortaya çıkar. l Örnek: m Şeker pancarı m Tütün m Çay © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 23

Monopsonda Firma Dengesi © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 24

İki Yanlı Tekelde Firma Dengesi l Örnek: m m Sendikalı işgücü Silah üretimi Anlaşma Bölgesi P 3 -P 4 © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 25

Doğal Monopol l Doğal Monopol; bir firmanın iki yada daha fazla firmadan, daha düşük maliyetle üretimi gerçekleştirmesi ve daha düşük fiyatla piyasaya arzda bulunması durumunda ortaya çıkar l l Ölçek ekonomileri, küçük firmalar ve birkaç büyük firma Patent uygulaması, milliyetçilik Know. How Petrol, elmas, uranyum, bor © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 26

Doğal Monopolde Fiyat Düzenlemesi $/Q Eğer fiyat Pc şeklinde Monopolist yapı ilk olarak düzenlendiğinde, Qm kadar üretimi Firmalar para kaybedecek ve P fiyatı ile satacaktır m piyasadan çıkacaklardır. Çünkü ortalama maliyetleri yetmemektedir Firmanın piyasada kalabilmesi olası en geniş kar düzeyi için Fiyat Pr olur Pm AC Pr MC PC AR MR Qm © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 Qr QC Quantity 27

Monopolde Fiyat Farklılaştırması l l l Kar max. Farklı alım gücü Lüks semt Farklı esneklik Trende 1. ve 2. mevki © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 28

Birinci Dereceden Fiyat Farklılaştırması $/Q Pmax Fiyat farklılaştırması yapmadan Q* üretim miktarı ve fiyat P*. Değişken kar MC & MR arasındadır (sarı bölge). Tüketici rantı is P*fiyatı üzerindeki alan 0 and Q* üretim miktarı arasındadır. MC P* PC Mükemmel fiyat farklılaştırması ile birlikte, firma mor bölgeyide ekleyerek değişebilir karını arttırarak üretimi Q** noktasına getirebilir. D = AR MR Q* © 2005 Pearson Education, Inc. Q** Chapter 3 Quantity 29

Birinci Dereceden Fiyat Farklılaştırması Pratiği Six prices exist resulting in higher profits. With a single price P*4, there are fewer consumers. $/Q P 1 P 2 P 3 MC P*4 Discriminating up to P 6 (competitive price) will increase profits. P 5 P 6 D Q* © 2005 Pearson Education, Inc. MR Chapter 3 Quantity 30

Price Elasticities of Demand: Users vs. Nonusers of Coupons © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 31

Elasticities of Demand for Air Travel © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 32

Monopole Yöneltilen Eleştiriler l Tam rekabete göre daha az üretim ve daha yüksek fiyat m Optimal Kaynak Dağılımını Bozucu Etki l Tam rekabete aşırı kar uzun dönemde kalkarken, monopolde uzun dönemde devam etmektedir l Monopol her zaman marjinal maliyet üzerinde fiyatla mallarını sattığı için, kendi gelirleri durmadan artmaktadır. m Bu durum “Gelir Dağılımını Bozucu Etki” yapar. l Reklam m Kaynak israfı l Piyasa ne kadar geniş ve esneklik düşük ise karları o kadar yüksek olur. m m Bu yüzden, reklam sayesinde geniş piyasa ve düşük esneklik sağlar Reklam monopolcü rekabet piyasalarında daha çoktur. © 2005 Pearson Education, Inc. Chapter 3 33

Reklamın Etkisi Eğer firma reklam yaparsa, AR ve MR eğrileri sağa Firamanın reklam yapmadan önceki kayar. Ortalam maliyet artar AR ve MR eğrileri fakat, marjinal maliyet. artmaz $/Q MC P 1 AC’ P 0 AR’ AC MR’ AR MR © 2005 Pearson Education, Inc. Q 0 Q 1 Chapter 3 Quantity 34