60 lat historii Orlenu na Mazowszu Czesaw Bugaj

60 lat historii Orlenu na Mazowszu Czesław Bugaj Stowarzyszenie Płockich Naftowców Seminarium SPN i Politechniki Warszawskiej Filia w Płocku Płock, 14 maja 2019 r. SPN

Historia przemysłu naftowego w świecie 27. 08. 1859 r Edwin Drake w miejscowości Titusville (Pensylwania) pozyskuje ropę naftową z głębokości 69 stóp (ok 21 m) co jest uznane przez świat jako początek eksploatacji ropy naftowej na świecie. Pierwsza rafineria do przerobu ropy naftowej w USA powstaje w Clevelad w 1861 r. John Rockefeller pierwszy i najważniejszy do dziś twórca potęgi naftowej na świecie w 1870 r. tworzy Standard Oil. Firma staje się mega trustem, który w krótkim czasie przejął kontrolę większościową nad światowym rynkiem ropy naftowej. Majątek Rockefellera był oceniany w 1902 r na ponad 200 mld USD. Jego motto na biznes: obniżyć koszty pozyskania ropy, zastosować nowoczesne technologie, zdobyć rynki zbytu. 1890 ustawa antytrastowa i w 1911 Sąd Najwyższy wydaje wyrok rozwiązania Standard Oil-powstaje 38 spółek SPN 2

Historia przemysłu naftowego w świecie Wydobycie ropy na świecie gwałtownie rośnie: 1870 – 0, 8 mln t/rok, 1900 – 20 mln t/rok, 1930 – 196 mln t/rok, 1945 – 357 mln t/rok, 1950 – 500 mln t/rok, 1960 – 1 mld t/rok, 27. 09. 1928 w Szkocji powstaje kartel „siedmiu sióstr”- Exxon, BP, Chevron, Mobil, Texaco, Gulf, Shell (62%ropy) Wrzesień 1960 - w Bagdadzie utworzono OPEC - kartel produkujący ponad 40 % ropy na świecie i posiadający 70% zasobów ropy na świecie. SPN 3

Historia Przemysłu Naftowego w Polsce Przemysł naftowy narodził się na ziemi polskiej W latach 1852 -1853 dwaj młodzi polscy aptekarze Ignacy Łukasiewicz i Jan Zeh prowadzili badania nad płynem, który powstawał podczas zagęszczania oleju skalnego. Eksperymenty z oczyszczonym płynem, znanym później, jako nafta świetlna wykazały, że pali się on mocnym, jasnym światłem. 31 lipca 1853 roku w lwowskim szpitalu zabłysnęły po raz pierwszy na świecie lampy naftowe zaprojektowane przez Ignacego Łukasiewicza. Wydarzenie to traktowane jest przez Polaków jako początek polskiego przemysłu naftowego. Ignacy Łukasiewicz ciągle udoskonalał swój wynalazek i jako pierwszy wykorzystał wydobywaną na Dzięki działaniom zapoczątkowanym przez Ignacego Łukasiewicza nowa Podkarpaciu ropę naftowaną na skalę przemysłową. gałąź przemysłu rozwijała się w W 1854 roku wraz ze wspólnikami założył pierwszą na Polsce prężnie, i rejon Podkarpacia świecie spółkę naftową, która zaczęła wydobywać i był na początku XX wieku trzecim eksploatować ropę w Bóbrce k. Krosna, a w 1856 roku co do wielkości rejonem wydobycia uruchomił w Ulaszowicach pierwszą na ziemiach i przerobu ropy na świecie. polskich destylarnię ropy naftowej. SPN 4

Historia Przemysłu Naftowego w Polsce Ignacy Łukasiewicz o ropie zapisał w swoim notatniku jakże trafną sentencję aktualną do dziś: "Ten płyn to przyszłe bogactwo kraju, to dobrobyt i pomyślność dla jego mieszkańców, to nowe źródło zarobków dla biednego ludu i nowa gałąź przemysłu, która obfite zrodzi owoce. " Witold Zglenicki, absolwent Płockiego Gimnazjum Gubernialnego, inżynier górnik - geolog z Mazowsza, legendarny nafciarz, filantrop, mecenas nauki i oświaty. SPN 5

Ropa i paliwa bardzo potrzebne w Polsce Rok 1955 1960 1965 1970 Przerób ropy naftowej [tys. ton] 686 876 1516 7470 Krajowa produkcja paliw [%] 46 34 69 78 Import paliw [%] 54 66 31 22 17 sierpnia 1964 r uzyskano pierwsze produkty z DRW I w Płocku SPN 6

Analizy i rozważania co do nowej rafinerii w Polsce § Po II wojnie światowej w Polsce pracowało 5 rafinerii zlokalizowanych na południu Polski: Gorlice(od 1886 r), Jasło (od 1888 r), Trzebinia (od 1895 r), Jedlicze (od 1902 r), Czechowice (od 1907 r) § Łączny przerób tych rafinerii zaledwie na poziomie poniżej 1 mln ton ropy rocznie § Pierwsze prace i rozważania o potrzebie budowy nowej dużej rafinerii w Polsce podjęto już w 1954 r § Rozważano jej lokalizację w 14 miejscowościach: Konin, Koło, Ostrołęka, Tczew, Siedlce, Wyszogród, Łuków, Małkinia, Węgrów, Wyszków, Lubartów, Warka, Puławy i Płock § 5 stycznia 1959 r zapadła decyzja o lokalizacji zakładu przerobu ropy w Płocku –Radziwie. Po wnikliwym przeanalizowaniu warunków terenowych zakład został usytuowany we wsi Biała Nowa w północnej części Płocka. § Z dniem 1 grudnia 1959 r utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą „Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne w budowie” z siedzibą w Płocku. SPN 7

Decyzja szczegółowej lokalizacji Rafinerii w Płocku SPN 8

Pierwsze prace-wiosna 1960 roku Zdjęcie historyczne pierwszych prac ziemnych na terenie obecnego Zakładu SPN 99

Główne czynniki decydujące o lokalizacji nowej rafinerii w Płocku • Przemysł rafineryjno-petrochemiczny potrzebuje dużo pewnego zapewnienia dostaw wody , a takim zapewnieniem była rzeka Wisła , gwarantująca również odbiór ścieków 1 Dostęp do wody 2 Położenie na trasie rurociągu ropnego „Przyjaźń” • Płock był położony na trasie rurociągu naftowego „Przyjaźń”, w Płocku również zlokalizowano siedzibę Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągu Naftowego. W pobliżu Płocka zbudowano też największą bazę magazynową ropy naftowej 3 Korzystne centralne położenie Płocka • Bardzo korzystne centralne położenie Płocka w Polsce , w pobliżu największych aglomeracji miejskich Warszawy i Łodzi. To położenie pozwala na ekonomiczny transport produktów naftowych w kraju. 4 Industralizacja przemysłowa Polski i wykorzystanie rezerw siły roboczej • Płock zlokalizowany był na terenie o stosunkowo słabym uprzemysłowieniu z dużymi rezerwami dostępnej siły roboczej. Istotą polityki społecznej i gospodarczej tamtego okresu było zapewnienie nowego przestrzennego rozmieszczenia przemysłu w Polsce. 5 Dobra konfiguracja terenu , słabe ziemie i korzystna róża wiatrów • Teren przyszłej rafinerii to bardzo słabe , nieurodzajne gleby w terenie stosunkowo płaskim o dobrych warunkach nośnych dla budowy dużych obiektów z korzystną dla miasta Płocka różą wiatrów , ograniczającą do minimum nieprzyjemne zapachy dla mieszkańców 6 Dążenie do likwidacji zacofania gospodarczego i kulturalnego Mazowsza • Północna część Mazowsza określana była jako jeden z bardziej zacofanych gospodarczo i kulturalnie części Mazowsza. SPN 10

Pierwsze plany nowej rafinerii i petrochemii § Pierwszy szczegółowy program budowy MZRi. P został zatwierdzony uchwała Nr 419/60 przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów w dniu 8 grudnia 1960 r § Całość budowy podzielono na dwa etapy w latach 1960 -1970 (I etap 2 mln t/r ropy , II etap 6 mln t/r ropy) § § Szacowany koszt budowy około 30 mld zł § W ramach petrochemii planowano produkować: etylen, propylen, polietylen, polipropylen, fenol, aceton, butadien, kauczuk izoprenowy, glicerynę syntetyczną, dodecylobenzen, środki piorące, mocznik, kwas siarkowy, etylobenzen i parafiny. § Minister Przemysłu Chemicznego decyzją z 21. 08. 1969 roku skreślił: dodecylobenzen, glicerynę, kauczuk izoprenowy, mocznik, środki powierzchniowo – czynne, kwas siarkowy, etylobenzen i parafinę W ramach rafinerii planowano produkować ; benzyny , oleje napędowe , paliwo lotnicze, oleje opałowe, gaz płynny , asfalty , oleje bazowe smarowe SPN 11

Pierwsze podstawowe znaczące wydarzenia 1958 Polityczna decyzja krajów RWPG o budowie rurociągu naftowego „Przyjaźń”. 1959 5 -go stycznia Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów podjął uchwałę o lokalizacji Rafinerii Nafty w Płocku. 1963 Uroczyste otwarcie rurociągu „Przyjaźń” liczącego 5500 km. 1964 17 -go sierpnia rozpoczęto przerób ropy na DRW I w Płocku, do końca roku przerobiono 460, 8 tys. ton. 23 sierpnia wyruszył z Płocka pierwszy pociąg z produktami naftowymi. Grudzień - uruchomienie Reformingu I i HON I. SPN 12

Deklaracja rozpoczęcia produkcji Oficjalne otwarcie Płockiej Rafinerii nastąpiło 21 grudnia 1964 r SPN 13

Pierwsza dekada rozwoju Płocka 1966 „Pogłębienie przerobu ropy” – uruchomienie instalacji: - Krakingu Katalitycznego I (FKK I), - Komorowego Koksowania. 1968 „Zwiększenie przerobu ropy” – uruchomienie instalacji: - DRW II o zdolności przerobowej 3 mln t/r, - Reformingu II, - HON II. „Rozwój ekspedycji paliw” – uruchomienie rurociągu: - Płock - Koluszki. 1968 „Początki petrochemii” – uruchomienie instalacji” - Fenolu i Acetonu. 1969 „Pierwsze oleje smarowe” – uruchomienie instalacji: - Bloku Olejowego. 1969 Przerób 5 -cio milionowej tony ropy w Rafinerii Płockiej SPN 14

Pierwsze pięćdziesiąt milionów ton ropy 1970 Uruchomienie Olefin I , Butadienu I, TE I, PE I 1971 „Dalsze zwiększenie przerobu ropy” – uruchomienie: - DRW III, - Reformingu III, HON III 1972 „Zwiększenie zdolności przesyłowej ropy” – rozruch: - druga nitka rurociągu „Przyjaźń” 1972 „Wzrost produkcji benzyn” – uruchomienie: - Reformingu IV. 1973 „Pierwsze aromaty” – uruchomienie: - Ekstrakcji Aromatów. Paraksylenu 1974 Przerób 50 milionowej tony ropy w Rafinerii Płockiej Uruchomienie instalacji PP I. SPN 15

Pierwsze sto milionów ton ropy 1975 „Jeszcze więcej przerobionej ropy” – uruchomienie: - DRW IV. 1975 „Nowe zdolności przesyłowe” – rozruch: - rurociągu Pomorskiego „Płock – Gdańsk”, - przedłużenie rurociągu „Mościska – Emilianów”. 1976 „Dbałość o jakość” – uruchomienie: - Alkilacji HF. 1977 „Jeszcze więcej paliw” – uruchomienie: - Krakingu Katalitycznego II. 1978 Przerób 100 milionowej tony ropy w Rafinerii Płockiej. Roczny przerób ropy osiągnął rekordową wielkość 12. 866, 6 tys. ton na rok SPN 16

Drugie sto milionów ton ropy 1979 „Rozwój Petrochemii” – uruchomienie instalacji: - Wytwórni Olefin II, - Butadienu II, - Polietylenu II. 1980 „Trudne lata” - Modernizacje instalacji uzależnione od decyzji rządowych (rekonstrukcja FKKI). 1982 Przerób 150 milionowej tony ropy w Rafinerii Płockiej. 1983 „Bliżej klienta” – uruchomienie: - Rurociągu paliw Płock - Nowa Wieś Wielka. 1987 Przerób 200 milionowej tony ropy w Rafinerii Płockiej. SPN 17

Nowe wyzwania 1990 „Wyjście na morze” Idea budowy „Naftoportu” 1990 „Ekologia” - Odsiarczanie gazów kominowych Hydrosulfreen, - Ograniczenie emisji SO 2 poprzez zastosowania ropy niskosiarkowej. 1990 „Sterowanie procesami” - Zastosowanie techniki DCS. 1991 „Paliwa bezołowiowe” – uruchomienie: - Instalacji Eteru Metylo-tert-butylowego (MTBE), - Produkcji benzyny Eurosuper 95 nagrodzonej godłem „Teraz Polska”. 1992 Przerób 250 milionowej tony ropy w Rafinerii Płockiej. SPN 18

Funkcjonujemy w nowej strukturze i w nowych realiach 1993 „Koniec przedsiębiorstwa państwowego” - 29 czerwca 1993 r MZRi. P przekształcone w jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa „Petrochemia Płock S. A. ” 1993 „Sami kupujemy ropę naftową” - Pierwsze własne kontrakty zakupu podstawowego surowca jakim jest ropa naftowa 1993 „Tworzymy własny program rozwoju ” - poprawa jakości paliw płynnych - poprawa jakości środowiska - wdrażamy nowoczesną technikę - poprawiamy efektywność firmy 1999 PKN ORLEN S. A. : Po inkorporacji CPN S. A. powstaje Polski Koncern Naftowy S. A. , który wkrótce przyjmuje nową nazwę - ORLEN. SPN 19

Trzecie sto milionów ton ropy 1994 „Nowa jakość paliw” – uruchomienie: - Reformingu V, - HON V, - Produkcji Etyliny 98 i Super Plus 98, - Produkcji ON o zawartości siarki 0, 1%. 1996 „Nowa jakość olejów smarowych” – uruchomienie: - MEK-Tol. 1996 „Poprawa jakości asfaltów” – uruchomienie: - Biturox. 1997 „Jeszcze lepsze paliwa” – uruchomienie: - Hydrokrakingu i Wytwórni Wodoru, - Produkcja paliw niskosiarkowych. 1997 Przerób 300 milionowej tony ropy w Rafinerii Płockiej. . SPN 20

Przełom wieków 1999 „Pogłębienie przerobu ropy” – uruchomienie: - Hydroodsiarczania Gudronu (HOG), - DRW VI. 2000 „Więcej paliw ” – uruchomienie: - Reformingu VI, - HON-u VI, - Izomeryzacji. 2000 „Przełom w paliwach” - Zaprzestanie produkcji benzyn ołowiowych, - Tylko ON o zawartości siarki poniżej 50 ppm. 2001 Przerób 350 milionowej tony ropy w Rafinerii Płockiej. SPN 21

Przełomowe inwestycje w nowym tysiącleciu 2005 „Olefiny i Poliolefiny - Rozbudowa Olefin do 700 kt etylenu - Nowa Instalacja Ekstrakcji Aromatów - W ramach JV z Basellem budowa PEHD 320 kt i PP 400 kt 2010 „Więcej paliw w normie europejskiej” - HON VII 2011 „Rozbudowa produkcji aromatów” - Nowa instalacja Paraksylenu 400 kt - We Włocławku uruchomiona jest instalacja PTA 2018 Uruchomienie produkcji propylenu 100 kt wg nowej technologii Metatezy SPN 22

Odchodzi pierwsza generacja technologii…. TE I Piroliza I PP I-II Butadien I DRW I Ref II-IV Detol EA PX HON II-III ABT Claus I-IV FKK I Koksowanie SPN 23

Przerób ropy naftowej w Płocku 600 500 6. 5 roku 400 7 lat 300 8 lat 200 100 0 1962 10 lat 14 lat 3 maja 2019 – 600 mln t ropy przerobione 10 lat 1972 1982 1992 SPN 2002 2012 2022 24

W ramach podsumowania Przypadająca w 2019 roku 60 rocznica powołania Mazowieckich Zakładów Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku to doskonała okazja do przypomnienia dziejów największego w Polsce kompleksu rafineryjno – petrochemicznego, którego działalność przyczyniła się do rozwoju miasta Płocka i rozwoju przemysłu rafineryjno-petrochemicznego w Polsce. Jest to także czas na podkreślenie osiągnięć kadry inżynieryjno-technicznej i załogi. Tych kilka pokoleń pracowników wniosło wielkie zasługi w zakresie stałego doskonalenia pracy Zakładu w obszarze technicznym, technologicznym i organizacyjnym. Dzięki wspólnemu wysiłkowi dziś Zakład w Płocku z powodzeniem konkuruje z innymi światowymi firmami przetwarzającymi ropę naftową. SPN 25

Dziękuję za uwagę! SPN 26