6 Veba Ekoloka analiza flore i vegetacije n

6. Vežba: Ekološka analiza flore i vegetacije

n n n Skup morfoloških, anatomskih, kao i fizioloških i fenoloških adaptivnih osobina čini životnu ili ekološku formu biljke. Ona je rezultat prilagodjavanja tokom evolucije i predstavlja strukturno funkcionalni odgovor na uslove staništa na kojem se nalazi. One mogu biti izdvajane na osnovu različitih kriterijuma: prema najuticajnijem faktoru sredine, prema tipu adaptacije ili prema opštem izgledu biljke. Jedna ista biljka može istovremeno da pripada većem broju različitih formi. Životna forma je ekološka kategorija koja nije uslovljena sistematskim položajem i srodnošću biljnih vrsta.

n n n Slični uslovi staništa dovode do stvaranja slične ili konvergentne životne forme kod različitih sistematskih grupa. Nasuprot tome srodne vrste nastanjujući različita staništa obrazuju različite životne forme kroz ekološku divergenciju potomaka jedne predačke grupe – adaptivna radijacija. U savremenoj ekologiji adaptivni oblik biljke uskladjen sa specifičnim uslovima sredine (fizičko-hemijski uslovi i odnos sa drugim članovima ekosistema) nazivamo ekomorfom ili ekobiomorfom. Raunkiaer (1904, 1934) je dao najprihvatljiviju podelu životnih formi uzimajući u obzir samo jedan karakter- tip organa koji preživljava nepovoljnu sezonu (hladan ili sušan period), i njegov položaj tj. udaljenost u odnosu na zemlju (vazduh, zemlja ili voda).

n n n n Ta klasifikacija je naknadno dopunjena (Ellenberg et Mueller-Dombois, 1967). Definisao je 5 osnovnih tipova životnih formi: Fanerofite (P) Hamefite (Ch) Hemikriptofite (H) Kriptofite (K) Terofite (T)

Fanerofite n Biljke sa višegodišnjim, trajnim nadzemnim izdancima i granama sa pupoljcima na vrhovima, u vazduhu. Drvenaste biljke koje mogu biti listopadne fanerofite (suptropska i umerena zona) ili večnozelene (tropsko drveće i četinari). Megafanerofite: drveće preko 30 m visine; Mezofanerofite: drveće preko 8 -30 m visine; Mikrofanerofite: drveće 28 m visine; Nanofanerofite: žbunovi do 2 m visine. Carnegia gigantea Euphorbia candelabrum

Hamefite (Ch) n Niske ili patuljaste biljke, poludrvenaste ili zeljaste, listopadne ili večnozelene, čiji se pupoljci nalaze najviše do 25 cm iznad zemlje. Njihovi pupoljci su bolje zaštićeni od pupoljaka fanerofita, naročito zbog snežnog pokrivača. Calluna, Vaccinium, Sedum, Thymus, Vinca. Medju njima razlikujemo žbunove i polužbunove; polegle ili puzeće žbuniće; i jastučaste

Hemikriptofite (H) n a) b) c) Grupa biljaka gde zeljasti nadzemni delovi izumiru, ali pupoljci ostaju na samoj površini zemlje ili ispod nje do naredne sezone, na podzemnim stablima ili na korenu. Hemikriptofite su podeljene na: H sa uspravnim stablom: Scrophularia nodosa, Epilobium montanum, Urtica dioica; sa polurozetama Ranunculus acer, Geum urbanum, Ajuga reptans, Achillea milefolium sa rozetama Plantago media, Bellis perennis, Taraxacum officinalis

Kojim životnim formama pripadaju ove vrste ?

Kriptofite (K ) n Nadzemni organi u nepovoljnoj sezoni izumiru, a pupoljci su na razvijenim podzemnim organima smešteni duboko pod zemljom kod geofita; u mulju kod helofita; u vodi kod hidrofita. Kriptofite prezimljuju pomoću rizoma, lukovica, stablovih krtola (Colchicum, Cyclamen), korenskih krtola (Orchis) u kojima magacioniraju rezervne materije da bi za kratak period procvetale početkom sezone. Allium ursinum Anemone nemorosa

Terofite (T) n Jednogodišnje zeljaste biljke koje brzo završe životni ciklus u optimalnim uslovima sredine. Nepovoljan period preživljavaju u vidu semena, odnosno plodova. (Lamium amplexicaule, Senecio vulgaris, Stellaria media) Lamium amplexicaule Senecio vulgaris

n Pored ovih osnovnih formi postoje i Epifite (E) koje žive na površini drugih biljaka pričvršćene za koru ili listove (Viscum, Loranthus, Arceuthobium) i Sukulentne biljke (S) koje dominiraju u pustinjskim oblastima a u umerenoj zoni srećemo: Sedum, Sempervivum. Viscum album Sempervivum erythraeum