6 Testu iruzkina 1876 ko uztailaren 21 ko

6. Testu iruzkina 1876 ko uztailaren 21 ko Legea

6. testua. 1876 KO UZTAILAREN 21 EKO LEGEA Alfonso XII. a, jainkoaren graziaz Espainiako errege konstituzionala denak, honako hau ikusi eta ulertzen duzuen guztioi jakinarazten dizue: Gorteek honako hau agindu dutela eta guk berretsi dugula: 1. artikulua. Legeak deitutakoan arma zerbitzura joateko eta norberaren ondasunen proportzioan estatuko gastuetan laguntzeko betebeharrak ezarri dizkie Konstituzioak espainiar guztiei eta betebehar horiek, eskubide konstituzionalak hedatzen diren bezala, Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako biztanle guztiei hedatuko zaizkie, nazioko gainerako biztanleei bezalaxe. 2. artikulua. Aurreko artikuluan xedatutakoaren kariaz, aipatutako hiru probintziak behartuta daude (…), armadako soldadualdi arrunt eta berezien kasuan, Legeen arabera dagokien gizonezko kupoa aurkeztera. 3. artikulua. Era berean, (…) Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako probintziak behartuta daude estatuko aurrekontu orokorretan esleitutako kontribuzio, errenta eta zerga arrunt eta bereziak ordaintzera, dagokien proportzioan eta gastu publikoetarako erabiltzeko. 4. artikulua. Gobernuari baimena ematen zaio, dagokion egunean Gorteei berri emanaz, 1837 ko irailaren 19 ko eta 1841 eko abuztuaren 16 ko legeak eta urte bereko urriaren 29 ko dekretua kontuan hartuz, Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko probintzien onespenarekin eta egokitzat jotzen badu, lehenengo foru araubidean eskatzen dituzten erreforma guztiak onartzeko, Euskal Herriko herrien ongizaterako nahiz nazioaren gobernu onerako eta segurtasunerako badira. Jauregian, 1876 ko uztailaren 21 ean. - Ni, Erregea. - Antonio Canovas del Castillo Ministro Kontseiluko Presidentea. Gaceta de Madrid 1876 ko uztailak 25

1) Testuaren sailkapena: Testu mota: Lehen mailakoa da, juridikoa: dekretua hain zuzen eta gaiaren arabera izaera politikoa du. Non eta noiz idatzia: Madrilen, 1876 ko uztailaren 25 ean. Egileak: Madrilgo Gorteak, erregeak eta Canovas del Castillok gobernu-buruak berretsita. Nori zuzendua eta xedea: Testu publikoa Espainiako nazioari zuzendua. Xedea Euskal probintzien eta Espainia gainontzeko lurraldeei ezagutuaraztea

2) Testuaren azterketa • Alfonso XII. Erregealdiko testu honen bitartez eta 1. artikuluan agertzen den bezala, Euskal Herriak galduko ditu, soldadutza eta zergei zegokionez oraindik gordetzen zituen berezitasun edo pribilegioak. “ arma zerbitzura joateko eta norberaren ondasunen proportzioan estatuko gastuetan laguntzeko betebeharrak (…) Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako biztanle guztiei hedatuko zaizkie”. • 2. artikuluan eta soldadutza sistema berriari dagokionez, aipatzen da Legea indarrean jartzen denean hiru probintziek bidaliko beharko duten soldadu kopuru edo kuotari (20 -30 urteko kintoak) buruz, egoera arruntz zein berezietan. Horrela borondatzekoa zen prestakizuna derrigorrezkoa bihurtuko da. • 3. artikuluan, finkatuko da zein izan beharko duen Euskal probintzien Kontribuzioa edo diru-kopurua, estatu gastuetan laguntzeko. • 4. artikuluan, eta lege honen bitartez konsideratzen da , 1837 ko irailaren , 1841 abuztuan eta urte bereko urriaren 29 ko dekretuetan eskatzen ziren Foru. Sistemaren erreformak gauzatzen direla, Euskal Herria nahiz nazzioaren onerako: “erreforma guztiak onartzeko, Euskal Herriko herrien ongizaterako nahiz nazioaren gobernu onerako eta segurtasunerako badira”.

3) Testu ingurua. : • 1876 ean Errestaurazio garaian Alfonso XII. Errege zela, amaiera emango zaio Hirugarren Gerra Karlistari. Hirugarren Gerra Karlista 1872 an hasi zen, urte hartan, karlistek botere hutsune hartan aukera ona ikusi zutelako Karlos VII. a, Espainiako tronuan ezartzeko. • Lau urte lehenago 1868 ko Iraultza gertatu zen, liberal moderatuek boterea galdu zuten eta Isabel II. ak alde egin behar izan zuen. Euskal karlistak altxamendu militarra prestatzen hasi ziren, beraien ustez, Carlos VII. a euren kandidatua, Savoiako Amadeo baino egokiagoa zelako Espainiako errege izateko. • Euskal karlisten helburua , Karlos VII. Espainiako tronuan jarri eta foruak bere osotasunean berrezartzea zen. Altxamendu karlistak, hiruburetan izan ezik, arrakasta handia izan zuen Euskal Herrian. • 1874 an Kantonalismoari aurre egin ondoren, eta Errepublikaren porrotaren ondoren Martinez Campos jeneralak Alfonso XII. a izendatzen duenean errege, armada liberala asko indartuko da Karlisten armadari aurre egiteko. Gainera sektore kontserbadore asko (liberal moderatuak, eliztarrak, katolikoak) hasieran karlismoaren alde jarriko zirenak, Alfonso XII. errege berriaren alde egingo dute. • 1875 an ondoren Karlismoaren indarra Euskal Herrira mugatuta geratuko zen, eta 1876 an, 1839 an ez bezala (Lehenengo Gerra karlista hitzarmen batekin bukatu zen), karlistak erabat garaituak izan ziren. • Lege honek bete egingo zuen 1839 ko urriaren 25 eko legean xedatutakoa, eta kenduko ditu 1841 ko urriko Legearen ondoren euskal foru-sisteman indarrean gelditzen diren pribilegioak, baita amaiera emango dio aurreko legeetan hasitako foruen erreforma batasun konstituzionala lortzeko. Harrezkero derrigorrezko soldadutza ezarri (“hiru probintziak behartuta daude (…), armadako soldadualdi gizonezko kupoa aurkeztera. ”) eta zerga-abantailak indargabetuko ziren : (“Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako probintziak behartuta daude estatuko aurrekontu orokorretan esleitutako kontribuzio, errenta eta zerga arrunt eta bereziak ordaintzera”. ) Urte betera 1877 an foru-batzarrak eta diputazioak desagertu ziren eta horren ordez Probintzia diputazioak sortu ziren. • Lege honek izugarrizko haserrea sortuko zuen Euskal Herrian. Karlisten kontra borrokatutako liberal asko foruzaleak ziren eta pentsatzen zuten, karlistak garaituak izan arren Madrilgo gobernuak ez

zituela foruak kenduko. Liberal foruzale hauek Foruen defentsa bizia egin zuten Madrilgo Gorteetan. • Hori dela 1878 an, Aldundien eta Gobernuaren arteko negoziazioen ondoren “Kontzertu Ekonomikoaren Legea” adostu zuten. Lege horri esker lortuko ziren, handik aurrera Euskal probintziek izango zuten zerga eta administrazio autonomia. Euskal burgesiak gogo onez onartu zuen legea euren negozioentzat zekarren abantaiengatik. 4) Testuaren garrantzia • 1876 ko uztailaren 21 ko legearen garrantzia nabarmendu behar da. Zerga eta soldadutza pribilegioak eta foru-erakundeen desagerpena, Foru-sistemaren bukaera suposatuko duelako. • Baina 1878 Kontzertuen Ekonomikoen Legeak arindu egin zuen egoera, Euskal probientziek Kupoa urtero ordaindu beharko zioten Madrilgo gobernuari, baina jarraitzen zuten autonomia administratibo eta fiskal handia izaten, gero oso garrantzitsua izango zena bere garapen politiko eta ekonomikorako.