5 SINIF FEN VE TEKNOLOJ DERS VCUDUMUZUN BLMECESN

5. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM 1 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİ TARAFINDAN 4. 01. 2012 TARİHİNDE ENFORMATİK BÖLÜM BAŞKANLIĞIN DA HAZIRLANMIŞTIR. | GRUP 1 19. 12. 2021

İÇİNDEKİLER 1)CANLILAR NEDEN BESLENİR? 2)BESİN İÇERİKLERİ VE GÖREVLERİ KARBONHİDRATLAR PROTEİNLER YAĞLAR VİTAMİNLER SU MİNERALLER 3)DENGELİ VE SAĞLIKLI BESLENME 4)BESİN VE TEKNOLOJİ 2 19. 12. 2021

CANLILAR NEDEN BESLENİR? � Bildiğiniz gibi canlılar büyürler ve gelişirler. Size göre canlılar büyümek için nelere gereksinim duyarlar? Bazı hayvanlar doğduklarında çok küçüktürler, ama büyüdüklerinde kocaman olurlar. Yavru panda do¤doğunda bir muzdan daha hafiftir. Büyüdüğünde ise 160 kg civarında olur. Bu kadar çok büyümesinin sebebi ne olabilir? Mavi balinalar yeryüzündeki en büyük hayvanlardır. Büyüdüklerinde boyları yaklaşık 30 metre olur. 3 19. 12. 2021

Onların bu boyuta gelmelerinin sebebi nedir? Doğduğumuzda yaklaşık 3 kg, 10 yaşında 30 -35 kg, 15 yaşında 40 -45 kg oluruz. Görüldüğü gibi canlılar, dünyaya geldikleri gibi kalmaz, büyürler. Canlılar büyüyebilmek için beslenirler. Yenilen besinlerin bir kısmı canlıların yapısına katılır. Böylece kaslar ve kemikler gelişir. Bunun sonucunda da büyüme gerçekleşir. Yediğimiz besinlerin bir kısmı büyümeyi sağlıyorsa kalan kısmı ne işe yarar? İnsanlar belirli bir yaşa ulaştıklarında büyümelerini tamamlarlar. O hâlde canlılar, yalnız büyümek için beslenmezler. Her gün pek çok etkinlikte bulunuruz. Koşarız, yürürüz, ders çalışırız, bisiklete bineriz, çeşitli oyunlar oynarız. Bunları yaparken enerji harcarız. Nefes alıp verirken, dinlenirken hatta uyurken bile enerji kullanırız. Bu enerji besinlerden sağlanır. 4 19. 12. 2021

Besinler, canlılar için çok önemlidir. Bu sebeple bilim insanları besinlerin içeriğinin neler olduğunu merak etmişlerdir. Bu konuda çeşitli çalışmalar yaparak besinlerin içerdiği maddeleri bulmuşlardır. Günümüzde, tükettiğimiz tüm besinlerin neler içerdiği bilinmektedir. Yiyecekler birden fazla besin maddesi içerebilir. Ancak içeriğinde en çok hangi besin maddesi bulunuyorsa o grupta yer alır. Besinleri içeriklerine göre karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, su ve mineraller olarak gruplandırırız 5 19. 12. 2021

KARBONHİDRATLAR � Gün boyunca çeşitli besinler tüketiriz. Bunların bir kısmı bize enerji verir. Makarna, pilav, ekmek gibi besinler enerji sağlar ve bol miktarda karbonhidrat içerir. Karbonhidratlar temel besin maddelerimizdendir. Aynı zamanda vücudumuzun asıl enerji kaynağıdır. � Bunlar vücudumuzda kısa sürede enerjiye dönüşür. Özellikle bitkisel 6 gıdalar karbonhidrat bakımından zengindir. Buğday, mısır, pirinç, arpa, yulaf, patates, şeker kamışı bol miktardan Karbonhidrat içerir. Bal, süt ve meyve çeşitleri de karbonhidrat açısından zengindir. Birçok meyve ve sebzede, Kepekli ekmekte, yulaf gibi besin Maddelerinde bulunan lif de karbonhidrattır. Lifli besinler sindirimi kolaylaştırır. 19. 12. 2021

PROTEİNLER �Proteinler vücudumuzda yapıcı onarıcı bir göreve sahiptirler. Büyüme, gelişme, yaraların iyileşmesi, vücudun mikroplara karşı direnci için proteinlere gereksinim vardır � Et, süt, peynir, yoğurt, yumurta ve balık protein bakımından zengin hayvansal besinlerdir. Tahıllar (buğday, arpa, çavdar, yulaf vb. ), baklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, bezelye vb. ) ve kuru yemişlerde de bol miktarda protein bulunur. 7 19. 12. 2021

YAĞLAR � Vücudumuzun gereksinim duyduğu enerjiyi ilk önce karbonhidratlardan sağlarız. Ama fazla enerji gerektiren işler yaptığımızda karbonhidratlardan aldığımız enerji yetersiz kalır. Uzun süre aç kaldığımızda enerjimiz azalır. Bu gibi durumlarda gereksinim duyduğumuz enerjiyi diğer bir enerji kaynağı olan yağlardan sağlarız. Yağlar, bitki ve hayvanlardan elde edilir. 8 Zeytin, ayçiçeği, mısır, yer fıstığı, susam ve soya bitkileri yağ bakımından çok zengindir. Yağ gereksinimimizin çoğunu bu bitkilerden karşılarız. Bunlardan başka ceviz, badem, kabak çekirdeği, fındık bol miktarda ya¤ içerir. Balık, süt, peynir, tereyağı, kaymak, et ve et ürünleri yağ bakımından zengin besinlerdir 19. 12. 2021

VİTAMİNLER � Gün içinde bol taze meyve ve sebze tüketiriz. Bunlar sağlığımız açısından önemli rolü olan vitaminleri bol miktarda içerir. Vitaminler, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Vücudumuzu hastalıklardan korur. Büyüme ve gelişmemizde diğer besinlerle birlikte rol oynar. Sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan vitaminlerin pek çok çeşidi bulunur. 9 19. 12. 2021

10 VİTAMİNLER BULUNDUĞU BESİNLER A VİTAMİNİ Yumurta, süt, karaciğer, böbrek, buğday, mantar, baklagiller, domates, kereviz, havuç, fıstık, cevizde bulunur. B VİTAMİNİ Tahıl, tahıl ürünleri, süt ürünleri, kırmızı et ve sebzelerin çoğunda bulunur. C VİTAMİNİ Turunçgiller, domates, çilek, maydanoz, lahana, patates, kuşburnu, böğürtlen ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. D VİTAMİNİ Süt, yumurta, balık yağı, tereyağı, sebzeler, karaciğer ve peynirde bolca bulunur. Ayrıca büyümeyi sağlayabilmek için güneş ışığına gereksinim duyar. E VİTAMİNİ Tahıl, tahıl ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, kırmızı et ve sebzelerin çoğunda bulunur. K VİTAMİNİ Kırmızı et, yeşil sebzeler, domates, karaciğer, mısır, muz, şeftali, çilek ve pirinçte bulunur. 19. 12. 2021

SU � Evde bulunan bitkileri sulamayı unutursak yapraklarının canlılıklarını kaybettiğini görürüz. Bir süre sonra ise bitkiler kurumaya başlar. Aynı şekilde diğer canlılar da belli bir süre susuz kalırsa yaşamları tehlikeye girer. Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürmesinde suyun büyük bir önemi vardır. Vücudumuzun yaklaşık % 70’i sudur. Su, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Su gereksinimimizi öncelikle su içerek karşılarız. Bunun yanı sıra yediğimiz bütün besinlerde, özelliklede meyve ve sebzelerde de bir miktar su vardır. 11 19. 12. 2021

MİNERALLER �Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yaparlar. Mineralleri yediğimiz yiyecek ve içeceklerle alırız. �Öğrendiklerimizden yola çıkarak: 12 BESİN ÇEŞİTLERİ ÖNCELİKLİ GÖREVLERİ KARBONHİDRATLAR ENERJİ VERİCİ PROTEİNLER YAPICI VE ONARICI YAĞLAR ENERJİ VERİCİ VİTAMİNLER DÜZENLEYİCİ SU VE MİNERALLER DÜZENLEYİCİ 19. 12. 2021

DENGELİ VE SAĞLIKLI BESLENME � Vücudumuzun sağlıklı çalışabilmesi için günlük enerji gereksinimimizi karşılayacak kadar besin tüketmeliyiz. Bununla birlikte vücudumuzun yapım, onarım maddelerine ve düzenleyicilere de gereksinimi olduğunu biliyoruz. O hâlde her öğünde değişik besin maddelerinden belirli miktarlarda yemeliyiz. Böylece hem enerji gereksinmemizi hem vücudun diğer işleri için gerekli maddeleri almış oluruz. Buna yeterli ve dengeli beslenme deriz. Dengeli beslenmek için vitamin ve minerallerin az miktarda; karbonhidrat, protein ve yağların ise daha fazla alınması gerekir. Ayrıca günlük su gereksinimimizin karşılanması için 8 bardak su içmeliyiz. Sağlıklı ve dengeli beslenme, doğru miktarlarda ve aynı zamanda zararlı maddelerden uzak yiyeceklerle sağlanır. 13 19. 12. 2021

BESİN VE TEKNOLOJİ � Teknolojinin gelişmesi ile yediğimiz içtiğimiz gıda çeşitleri artış göstermiştir. � Son yıllarda meyveli yoğurt, şekerleme, puding, hazır çorba, ketçap, mayonez gibi yiyeceklerle dondurulmuş gıdalar hayatımıza girmiştir. Teknoloji ilerledikçe gıda maddelerine koruyucu, renklendirici, tatlandırıcı gibi katkı maddeleri eklenmektedir. Ancak sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bu maddeler yüzünden kanser gibi hastalıklarla bile karşılaşabiliriz. Bu yüzden gıda sektöründeki üreticilerin gıda yapımında özenli ve dikkatli olması gerekir. Üreticiler gibi biz tüketiciler de bazı noktalara dikkat etmeliyiz. Alışveriş sırasında öncelikle, paket üzerinde bulunan gıda içerikleri ile ilgili açıklamaları okumalıyız. Paketler üzerinde bulunan son kullanma tarihine de bakmalıyız. Bu tarih geçmişse ürünü almayıp satıcıyı uyarmalıyız. Çünkü bu ürünler tazeliğini yitirmiş, bozulmuştur. Bunların yenilmesi besin zehirlenmesi gibi çeşitli hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur. Ayrıca ürün üzerinde Tarım Bakanlığının izninin olup olmadığını kontrol etmeliyiz. Ürünün kalitesini gösteren Türk Standartları Enstitüsünün işaretini aramamız da yararımıza olacaktır. 14 19. 12. 2021