4 vwo 3 GEBIEDEN Zuid Amerika Paragraaf 3

4 vwo 3 GEBIEDEN Zuid - Amerika Paragraaf 3. 1 t/m 3. 5 3. 1 Regionale beeldvorming © Noordhoff Uitgevers 2016

Beeldvorming 1 Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 1 Regionale beeldvorming Wat hoort bij welk soort beeld? Stereotype Geografisch beeld Controleerbaar Deels onjuist Perceptie Vooral cultuur elementen Correcte mental map

Geografische beelden Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 1 Regionale beeldvorming Wat was het beeld van Zuid-Amerika in de media? Van: o instabiele landen o corrupte landen o grote sociale ongelijkheid Naar: o politiek stabiele landen o sociaal stabiele landen

4 vwo 3 GEBIEDEN Zuid - Amerika Paragraaf 3. 1 t/m 3. 5 3. 2 Landschappen © Noordhoff Uitgevers 2016

Landschappen 1 Gebieden> Zuid-Amerika 3. 2 Landschappen Patronen van landschappen: continentranden Trefwoorden voor het westen? • • • actieve continentrand subductie hooggebergte/hoogvlakte/ hoogland vulkanisme aardbevingen andesiet voorlandbekken Altiplano bodemschatten

Landschappen 2 Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 2 Landschappen Patronen van landschappen: continentranden Trefwoorden voor het oosten? • • passieve continentrand tektonische rust schilden bodemschatten

Landschappen 3 Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 2 Landschappen Patronen van landschappen: landschapstypen Hoogland van Guyana Hoogland van Brazilië Het Andesgebergte Het plateau van Patagonië De Altiplano De laaglanden van Orinoco, de Amazone en de Parana

4 vwo 3 GEBIEDEN Zuid - Amerika Paragraaf 3. 1 t/m 3. 5 3. 3 Klimaten © Noordhoff Uitgevers 2016

Klimaatfactoren Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 3 Klimaten Ligging van klimaat-, vegetatie- en landschapszones worden bepaald door klimaatfactoren: • breedteligging • hoogteligging • loef / lijzijde • invloed zee- en luchtstromen Wat verstoort af en toe dit patroon? El Niño

vegetatiezones Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 3 Klimaten

savanneklimaat Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 3 Klimaten In Zuid-Amerika zijn drie soorten vegetatiezones met een savanneklimaat (Aw): • Grassavanne met bomen llanes • Savanne met doornstruiken en galerijbossen langs de rivieren caatinga • boomsavanne cerrado

savanneklimaat Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 3 Klimaten In kustgebieden met een (sub)tropisch klimaat groeien onafhankelijk van de hoeveelheid neerslag in dat gebied: mangrovebossen In Patagonië strekken zich eindeloze grasvlaktes uit, de pampa’s

4 vwo 3 GEBIEDEN Zuid - Amerika Paragraaf 3. 1 t/m 3. 5 3. 4 Bevolking: spreiding, samenstelling en groei © Noordhoff Uitgevers 2016

Bevolkingsdruk Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 4 Bevolking: spreiding, samenstelling en groei Woonplaatsen indianen van oudsher: • Amazonegebied: oevers rivieren • Andeslanden: hogere delen Europese kolonisten in: • lagere delen Andes want klimaat voor handelgewassen • het kustgebied i. v. m. logistiek C-P model Ondanks grote migratie is dit oude patroon nog grotendeels intact

Samenstelling en groei Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 4 Bevolking: spreiding, samenstelling en groei Veel Zuid-Amerikaanse landen in de jaren zeventig nog in fase 2. Nu veelal in fase 3. Oorzaken: • • Bevolkingsgroepen: indianen, mestiezen, inheemse, Afrikaanse, Europese en Aziatische bevolkingsgroepen. Stijgende welvaart Scholing Verstedelijking Rol media (soaps) in gezinsplanning Traditioneel lopen de zuidelijke staten in de demografische transitie voorop.

Bevolking: verstedelijking Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 4 Bevolking: spreiding, samenstelling en groei Zuid-Amerika is het meest verstedelijkte continent ter wereld Snelle verstedelijking na 1950 door: • • Uitstoot landbouw op platteland Opkomst industrie in steden De gevolgen voor de spreiding van de bevolking waren / zijn: o het (te) snel ontstaan van megasteden (met favela’s) o snelle groei kleinere steden o toename bevolkingsdichtheid in kustzone, na 1980 vlakt dit af

4 vwo 3 GEBIEDEN Zuid - Amerika Paragraaf 3. 1 t/m 3. 5 Welvaart en welzijn © Noordhoff Uitgevers 2016

Ontwikkeling Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 5 Welvaart en welzijn Criteria om de ontwikkeling van Zuid-Amerikaanse staten te meten / te vergelijken: • het BNP per hoofd • de VN-welzijnsindex Resultaten: • grote sociale en regionale ongelijkheid Gevolgen: • • sociale polarisatie ruimtelijke segregatie (informal cities)

Ontwikkeling Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 5 Welvaart en welzijn Tot kort voor was de macht in de steden en op het platteland in handen van de elite via een systeem van cliëntelisme. Dit leidt tot een grote sociale ongelijkheid die je terugziet in de Lorenzcurves.

Landbouwbedrijven Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 5 Welvaart en welzijn De grote sociale ongelijkheid zie je op het platteland terug in het verschil tussen de typen landbouwbedrijven. Kenmerken Minifundia Latifundia of hacienda’s Gewassen Foodcrops Cashcrops Bedrijfsvoering Arbeidsextensief Arbeidsintensief Kapitaalextensief Strategie Winst maken Overleven Omvang Erg groot Erg klein

Zuid-Amerika Gebieden> Zuid-Amerika> 3. 5 Welvaart en welzijn De beeldvorming over Zuid-Amerika is aan verandering onderhevig en positiever is positiever / negatiever geworden. De westkust van Zuid-Amerika kent een actieve / passieve continentrand met alle gevolgen van dien. Het patroon van landschapszones van lage breedte naar hoge breedte hoog tref je ook aan van west naar oost / van laag naar hoog. De meeste Zuid-Amerikaanse staten bevinden zich nu demografisch in fase 2 / 3. 3 In Zuid-Amerika is op nationaal / alle niveaus sprake van grote sociale – en regionale ongelijkheid.