2886 SAYILI DEVLET HALE KANUNUNUN UYGULAMA ALANLARI NERELERDR

2886 SAYILI DEVLET İHALE KANUNUNUN UYGULAMA ALANLARI NERELERDİR? Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür. (2886, md. 1) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu: 4/1/2002 tarihinde kabul edilen 4734 sayılı Kanun; Aşağıda belirtilen idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülür: a) (Değişik: 1/6/2007 -5680/1 md. ) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler (meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç), tüzel kişiler. …. Madde 68 - a) Bu Kanun kapsamında yer alan işlerin ihalelerinde 8. 9. 1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmaz. b) Diğer kanunların 8. 9. 1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunundan muafiyet tanıyan hükümleri ile bu Kanun’a uymayan hükümleri uygulanmaz.

KANUN KAPSAMINDAKİ İŞLER • Satım • Kira (Kiraya verme) • Trampa • Mülkiyetin gayri ayni hak tesisi 2

İhale Yetkilisi • Kanun’un 3’üncü maddesine göre; Bu Kanunda yazılı işleri yaptırmaya ve ihaleye, idarelerin ita amirleri yetkilidir. • İTA AMİRİ: Devlet harcamalarının yapılabilmesi için saymanlara yazılı emir verme yetkisine sahip kişi. • 5018 SAYILI KANUN – HARCAMA YETKİLİSİ (Bütçe ile ödenek ayrılmış birimin yetkilisi) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu yürürlüğe girdikten sonra 2886 sayılı Kanunun harcamaya ilişkin hükümlerinin uygulanabilirliği kalmamıştır. Kamu İhale Genel Tebliğinin Birinci Bölümünde “Kamu Kaynağı Kullanımı Gerektirmeyen İşler” in (kat karşılığı, arsa karşılığı gibi) 4734 sayılı Kanun kapsamına girmediği belirtilmiş. Dolayısıyla kurumların kamu kaynağı kullanımını (bütçe anlamında) gerektirmeyen işleri ile kat karşılığı, arsa karşılığı ve yap-işlet modeli ile gerçekleştirecekleri işlerinde ihale yetkilisi önceden olduğu gibi mahalli idarelerde ita amiri durumunda bulunan yöneticileri (belediye başkanları) olacaklardır.

• İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 24. 02. 2006 tarih ve B 050 MAH 074000 l/45181 sayılı ve “Harcama Yetkilisi ve İhale Yetkilisi” konulu Genelgesinin C-2 bölümüne göre; 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa tabi işlerin ihalesinde bu idarelerin üst yöneticileri (vali ve belediye başkanı) ihale yetkilisi sıfatını kullanmaya devam edeceklerdir. 4

İHALE KOMİSYONLARI Kanun’un 13’üncü maddesine göre; • İl özel idarelerine ait ihaleler, il daimi encümenince, belediyelere ait ihaleler belediye encümenince bu Kanun hükümlerine göre yürütülür. • Uygulamada bazı belediyelerde 2886 sayılı Kanuna göre yapılan ihalelerde de 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundaki gibi ihale komisyonu kurulduğu görülmektedir. Bu durum mevzuata aykırıdır. 5

İHALE KOMİSYONU TOPLANTILARI • 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun “Komisyonların Çalışması” başlığını taşıyan 14’üncü maddesine göre; • İhale komisyonları eksiksiz olarak toplanır. 6

• Komisyon kararları çoğunlukla alınır. Oyların eşit olması halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunlukta kabul edilir. • Kararlarda çekimser kalınamaz. • Muhalif kalan üye karşı oy gerekçesine kararın altına yazarak imzalamak zorundadır. • Komisyon başkan ve üyeleri, oy ve kararlarından sorumludurlar. 7

• 5393 sayılı Belediye Kanununun 35’inci maddesinin 2’nci fıkrasına göre; “Encümen üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla karar verir. Encümenin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca ihale komisyonu olarak yapacağı toplantılarda da bu hüküm geçerlidir. ” • Belediye encümeni, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca ihale komisyonu olarak yapacağı toplantılarda da salt çoğunluğu sağlamak kaydıyla eksik olarak toplanabilecektir. 8

İHALE KOMİSYONLARININ ÇALIŞMASI Kanun’un 14’üncü maddesine göre; • Komisyon kararları çoğunlukla alınır. • Oyların eşit olması halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunlukta kabul edilir. • Kararlarda çekimser kalınamaz. • Muhalif kalan üye karşı oy gerekçesini kararın altına yazarak imzalamak zorundadır. (Uygulamada karara muhalif komisyon üyelerinin kararı imzalamadığı gözlemlenmektedir. Bu durum mevzuata aykırıdır. ) • Komisyon başkan ve üyeleri, oy ve kararlarından sorumludurlar. 9

İHALEYE KATILABİLME ŞARTLARI: • Madde 5 – Bu Kanun'a göre yapılacak ihalelere katılabilmek için kanuni ikametgah sahibi olmak, gerekli nitelik ve yeterliği haiz bulunmak, istenilen teminat ve belgeleri vermek zorunludur.

• Kanun’un 5’inci maddesine göre bu Kanun'a göre yapılacak ihalelere katılabilmek için; • kanuni ikametgah sahibi olmak, • gerekli nitelik ve yeterliği haiz bulunmak, • istenilen teminat ve belgeleri vermek, • zorunludur. • Bu madde ile ihale aşamasında hangi belgelerin istenileceği de hüküm altına alınmaktadır. Kanun'un devam eden maddelerine göre istenilecek belgeler; • İkametgah belgesi, • Tebligat için Türkiye'de adres (Md. 16), • Gerçek kişilerin T. C. kimlik numarası, tüzel kişilerin vergi kimlik numarası, 11 • Geçici teminatı yatırdıklarına dair belge,

• Özel hukuk tüzel kişilerinin, idare merkezlerinin bulunduğu yer mahkemesinden veya siciline kayıtlı bulunduğu ticaret veya sanayi odasından yahut benzeri meslekî kuruluştan, ihalenin yapıldığı yıl içinde alınmış sicil kayıt belgesi, • Tüzel kişilik adına ihaleye katılacak veya teklifte bulunacak kişilerin tüzel kişiliği temsile tam yetkili olduklarını gösterir noterlikçe tasdik edilmiş imza sirküsü veya vekâletname, 12

• Kamu tüzel kişilerinin, tüzel kişilik adına ihaleye katılacak veya teklifte bulunacak kişilerin tüzel kişiliği temsile yetkili olduğunu belirtir belge, • İşin gereğine göre belediyece tespit edilecek diğer belgeler, (Örnek; ihaleye katılacak kişilerden belediyeye vadesi geçmiş borcu olmadığına dair belge) 13

İHALEYE KATILAMAYACAK OLANLAR • • Madde 6 – Aşağıdaki şahıslar doğrudan veya dolaylı olarak ihalelere katılamazlar: 1. İhaleyi yapan idarenin; a) İta amirleri, b) İhale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve denetlemekle görevli olanlar, c) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve ikinci dereceye kadar (ikinci derece dahil) kan ve sıhri hısımları, d) (Değişik : 2/3/1984 - 2990/2 md. ) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen şahısların ortakları (bu şahısların yönetim kurullarında görevli olmadıkları anonim ortaklıklar hariç). 2. Bu Kanun ve diğer Kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar.

İHALEYE KATILAMAYACAK OLANLAR • Kanun’un 6’ncı maddesine göre; • İta amirleri: Belediyelerde belediye başkanı, • İhale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve denetlemekle görevli olanlar: 1 -İhale işlemlerini hazırlayanlar: İhale dokümanını, ihale işlem dosyasını, projeleri, idari ve teknik şartnameleri hazırlayanlar, tahmin edilen bedeli tespit edenler, 15

2 -İhale işlemlerini yürütenler: İhale komisyonu üyeleri, bu komisyonlara yardımcı olarak katılanlar ve görüş verenler, ihalenin herhangi bir aşamasında görevlendirilenler, 3 -İhale işlemlerini sonuçlandıranlar: İhale komisyonu üyeleri ve ihale yetkilileri, ihalelere katılamayacaktır. 16

• (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve ikinci dereceye kadar (ikinci derece dahil) kan ve sıhri hısımları: 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ‘kan hısımlığı’ başlığını taşıyan 17’nci maddesine göre; “Kan hısımlığının derecesi, hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla belli olur. Biri diğerinden gelen kişiler arasında üstsoy-altsoy hısımlığı; biri diğerinden gelmeyip de, ortak bir kökten gelen kişiler arasında yansoy hısımlığı vardır. ” • Aynı Kanun'un ‘kayın hısımlığı’ başlığını taşıyan 18’inci maddesine göre; “Eşlerden biri ile diğer eşin kan hısımları, aynı tür ve dereceden kayın hısımları olur. Kayın hısımlığı, kendisini meydana getiren evliliğin sona ermesiyle ortadan kalkmaz. ” 17

KAN VE SIHRİ HISIMLAR • Hısımlıklar Medeni Kanunda düzenlenmiştir: • Birinci Derecede Kan Hısımları Kişinin; - Çocukları [ve eşleri], - Annesi [ve eşleri], - Babası [ve eşleri]. İkinci Derecede Kan Hısımları Kişinin; - Kardeşleri [ve eşleri], - Torunları [ve eşleri], - Büyük annesi [ve eşleri], - Büyük babası [ve eşleri]. • Birinci Derecede Sıhri (Kayın) Hısımlar Kişinin; - Eşinin Annesi [ve eşleri], - Eşinin Babası [ve eşleri].

• Kanun'un (a) ve (b) bentlerinde belirtilenlerin ikinci derece (dahil) kan ve kayın/sıhri hısımlarının belediyenin açtığı ihalelere katılması mümkün değildir. • Hısımlıklara örnek göstermek gerekirse: ihaleyi yapan belediyenin ihale yetkilisi olan belediye başkanının eşi, çocukları, annesi, babası, kardeşleri, eşinin annesi, eşinin babası, eşinin kardeşleri ihaleye katılamayacaktır. 19

• (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen şahısların ortakları (bu şahısların yönetim kurullarında görevli olmadıkları anonim ortaklıklar hariç): (c), (d) ve (e) bentlerinde belirtilenlerin ortakları ile bu kişilerin yönetim kurullarında görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10’undan fazlasına sahip olmadıkları anonim şirketler hariç, şirketleri ihalelere katılamayacaktır. • Bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar: Bu Kanunda ihalelere katılmaktan yasaklama 84’üncü maddede düzenlenmiştir. İhaleyi yapan idareler, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir durumla karşılaştıkları takdirde, gereğinin yapılması için bu durumu ilgili bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler. (Belediyeler için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü) 20

• İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 12. 2000 tarih ve B 050 MAH 0740001/47539 sayılı Genelgesinde; § “…ihalelerde açıklık ve rekabetin sağlanarak en uygun bedelle ihalenin gerçekleştirilmesi ve sonuçlarının denetlenmesi açısından, il özel idareleri ve belediye personelinin yönetim ve denetiminde yer aldığı şirketler, bu idareler tarafından açılan ihalelere katılamazlar. Kanun'un açık hükmünün hilafına uygulamalar ilgililer açısından suç unsuru oluşturmaktadır. . . ” denilmektedir. 21

• İçişleri Bakanlığı Genelgesi ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 6’ncı maddesi uyarınca; ihale yetkilisinin, ihaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve denetlemekle görevli olanların, (belediye başkanının veya ihale işlemleriyle görevli bir belediye personelinin yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, şirket yöneticisi olduğu) belediyenin ortak olduğu şirket; belediyenin açmış olduğu taşınmaz satış ihalesine katılamaz. 22

BELEDİYE MECLİS ÜYELERİNİN, BELEDİYE TAŞINMAZLARININ SATIŞ VE KİRALAMA İHALELERİNE KATILMASINDA DURUM • 5393 sayılı Belediye Kanununun 28’inci maddesine göre; • “Belediye başkanı görevi süresince ve görevinin sona ermesinden itibaren iki yıl süreyle, meclis üyeleri ise görevleri süresince ve görevlerinin sona ermesinden itibaren bir yıl süreyle, belediye ve bağlı kuruluşlarına karşı doğrudan doğruya veya dolaylı olarak taahhüde giremez, komisyonculuk ve temsilcilik yapamaz. ” 23

• Konumuz ihale olduğundan sadece taahhüt konumuzu ilgilendirmektedir. • Türk Hukuk Sözlüğünde; “Taahhüt; (yüklenme) Kendi nam ve hesabına hakiki bir şahsa veya hususi yahut amme hükmi şahsına karşı mukaveleli veya mukavelesiz bir işin yapılmasının veya bir malın tesliminin hakiki veya hükmi şahıslar tarafından deruhte edilmesi” olarak tanımlanmıştır. 24

• Tanımdan anlaşılacağı üzere, taahhüde girmek bir işin veya hizmetin yapımını üstlenmek, bir malı teslim etmeyi kabul etmek demektir. • Belediye malını kiralamak bir işin veya hizmetin yapımını üstlenmek, bir malı teslim etmeyi kabul etmek niteliğinde olmadığına göre, (aynı zamanda encümen üyesi olmayan) belediye meclis üyelerinin belediye taşınmazının satışı ve kiralanması ihalesine girmesinde bir sakınca olmadığı değerlendirilmektedir. 25

ŞARTNAMELER • • • Madde 7 – İhale konusu işlerin her türlü özelliğini belirten şartname ve varsa ekleri idarelerce hazırlanır. Bu şartnamelerde işin mahiyetine göre konulacak özel ve teknik şartlardan başka genel olarak aşağıdaki hususların da gösterilmesi zorunludur: a) İşin niteliği, nevi ve miktarı, b) Taşınmaz malların satışı, kiraya verilmesi, trampa edilmesi ve üzerlerinde mülkiyetin gayri ayni hak tesisinde tapu kayıtlarına göre yeri, sınırı, yüzölçümü, varsa pafta, ada ve parsel numarası ve durumu, c) Tahmin edilen bedeli, geçici teminat miktarı ve kesin teminata ait şartlar, d) İşin yapılma yeri, teslim etme ve teslim alma şekil ve şartları, e) İşe başlama ve işi bitirme tarihi, gecikme halinde alınacak cezalar, f) İsteklilerde aranılan şartlar ve belgeler, g) İhaleyi yapıp yapmamakta ve uygun bedeli tespitte idarenin serbest olduğu,

• h) İhale kararının karar tarihinden itibaren en geç 15 işgünü içinde ita amirince onaylanacağı veya iptal edilebileceği, • i) Vergi, resim ve harçlarla sözleşme giderlerinin kimin tarafından ödeneceği, • j) Ödeme yeri ve şartlarıyla avans verilip verilmeyeceği, verilecekse şartları ve miktarı, (fiili imkansız) • k) Sözleşme konusu işlerin malzeme veya birim fiyatlarındaki değişiklikler nedeniyle eğer ödenecekse fiyat farkının ne şekilde ödeneceği, (fiili imkansız) • l) Süre uzatımı verilebilecek haller ve şartları, • m) İşin süresinden önce bitirilmesinde fayda görülen hallerde erken bitirme primi verilecekse miktarı, şartları ve ödeme şekli, (fiili imkansız) • n) İhtilafların çözüm şekli.

TAHMİN EDİLEN BEDELİN TESPİTİ • Madde 9 – Tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir. İşin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Tahmin edilen bedel, bunun dayanaklarının da eklendiği bir hesap tutanağında gösterilir ve asıl evrak arasında saklanır. Bu bedel gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirilir. • Ancak, yapım işlerinde bu işler için Kanunların verdiği yetkiye dayanılarak ilgili dairelerce tespit edilmiş birim fiyatları varsa, bunlar uygulanır.

RAYİÇ BEDEL TESPİT KOMİSYONU RAPORU • Başkanlık Makamı’nın 06. 09. 2017 tarihli onayına istinaden oluşturulan Rayiç Bedel Tespit Komisyonu olarak Süleymanpaşa ilçesinde hizmet veren; • 1 - …………. . Emlak ve ………… Emlak ile yazışma yapılarak; • Tekirdağ ili, Süleymanpaşa ilçesi, Ortacami Mah. 222 ada, 47 nolu parsel numarasında kayıtlı 1. 154, 87 m² yüzölçümlü taşınmaz için 2017 yılı rayiç değer tespitine esas bedeller istenilmiştir. Taşınmazın metrekare birim fiyatı olarak; • - …………Emlak 18. 000, 00 TL, • - …………. Emlak 5. 000, 00 TL, • bedel bildirmiştir. • Öte yandan, Ortacami Mahallesinde belediyemizce açılan kamulaştırma bedel tespiti davaları sonucunda; • - Tekirdağ 2. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 16. 06. 2017 tarihli ve E: 2017/46, K: 2017/597 sayılı kararı ile metrekare birim fiyatı olarak 11. 431, 66 TL, • - Tekirdağ 2. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 04. 07. 2017 tarihli ve E: 2017/84, K: 2017/629 sayılı kararı ile metrekare birim fiyatı olarak 13. 461, 20 TL, • - Tekirdağ 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 02. 08. 2017 tarihli ve E: 2017/41, K: 2017/304 sayılı kararı ile metrekare birim fiyatı olarak 15. 065, 62 TL, • Kamulaştırma bedeli tespit edilmiştir. • Bildirilen bedeller üzerinden ortalama alınmak suretiyle yapılan hesaplamalar sonucunda; arsa m 2 birim değeri 12. 591, 69 TL. olarak tespit edilmiştir. 19. 10. 2017 ……………………

BEDELİN TAHMİN EDİLEMEMESİ • Madde 10 – Sınai ve teknolojik zorunlulukların gerektirdiği durumlarda ilgili bakanın onayı alınmak suretiyle, bedel tahmini yapılmadan kapalı teklif usulüyle ihale yapılabilir.

ONAY BELGESİ • Madde 11 – (Değişik birinci fıkra : 2/3/1984 - 2990/3 md. ) İhalesi yapılacak her iş için bir onay belgesi hazırlanır. Onay belgesinde, ihale konusu olan işin nevi, niteliği, miktarı, varsa proje numarası, tahmin edilen bedeli, kullanılabilir ödenek tutarı, avans ve fiyat farkı verilecekse şartları, ihalede uygulanacak usul, yapılacaksa ilanın şekli ve adedi, alınacaksa geçici teminat miktarı belirtilir. • Onay belgesinde ayrıca, şartname ve eklerinin bir bedel karşılığında verilip verilmeyeceği, bedel karşılığı verilecekse bedelin ne olacağı gösterilir.

İDARENİN ADI İŞİN TANIMI İŞİN NİTELİĞİ MUHAMMEN BEDELİ İHALE USULÜ İLANIN ŞEKLİ VE ADEDİ TEKİRDAĞ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BAŞKANLIK MAKAMINA Yeraltı Otoparkı yaptırılarak 30 (Otuz) yıl süre ile işlettirilmesi İrtifak Hakkı Tesisi - İlk yıl irtifak hakkı muhammen bedeli 290. 835, 30 (ikiyüzdoksanbinsekizyüzotuzbeşlira otuzkuruş) TL - 30 yıllık irtifak hakkı tesis muhammen bedeli 8. 725. 059, 00 (Sekizmilyonyediyüzyirmibeşbinellidokuz) TL. 2886 sayılı Devlet İhale Kanun'unun 35/a maddesine göre, KAPALI TEKLİF USULÜ (İlk yıl irtifak hakkı muhammen bedeli üzerinden artırma yoluyla) İhalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde birer gün aralıklarla 2 defa, İli Basın-İlan Kurumunca tespit edilecek günlük gazetelerin birinde 1 defa, İlk yıl irtifak hakkı muhammen bedeli üzerinden hesaplanan % 3 geçici teminat tutarı: 8. 725, 06 GEÇİCİ TEMİNAT TUTARI (Sekizbinyediyüzyirmibeşliraaltıkuruş)’dır. ŞARTNAME BEDELİ 1. 000, 00 TL. (Bin) Mülkiyeti Tekirdağ Büyükşehir Belediyesine ait Süleymanpaşa ilçesi, Ortacami Mah. 222 ada, 47 parselde yer alan 1. 154, 87 m² yüzölçümlü arsa vasıflı taşınmaz ve taşınmazın batısında DİĞER AÇIKLAMALAR “Meydan ve Yaya Alanları” fonksiyonunda kalan tescilsiz alan altında yeraltı otoparkı yaptırılarak 30 (Otuz) yıl süre ile işlettirilmesi için irtifak hakkı tesis edilecektir. O L U R Yukarıda belirtilen İşin yaptırılması hususunu onay-larınıza arz ederim. …. /11/2017 23/11/2017 …………. Büyükşehir Belediye Başkanı

ŞARTNAMELERİN VERİLMESİ • Madde 12 – İhalesi yapılacak işe ait şartnameler ve ekleri, özel Kanunlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, ilgili idarelerce hazırlanır ve tasdikli örnekleri bedelsiz veya özelliklerine göre idarelerce takdir edilecek bir bedel karşılığında isteyenlere verilir. • Şartname ve ekleri idarede bedelsiz görülebilir.

İHALE İŞLEM DOSYASININ DÜZENLENMESİ • • • Madde 15 – İhale suretiyle yapılacak işler için bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada; onay belgesi, varsa tahmin edilen bedele ilişkin hesap tutanağı, şartname ve ekleri, gerekli projeler, ilana ilişkin belge ve gazete nüshaları, sözleşme tasarısı ile saklanmasında yarar görülen diğer belgeler bulunur. Şartnamelerde tekniğe uygun olmayan veya gerçekleşmesi mümkün bulunmayan kayıt ve şartların bulunduğu anlaşıldığı takdirde, komisyonlar ilgili idareye şartnameleri düzelttirmek üzere ihaleyi erteler. Bu durumda ihale, yeniden düzenlenecek şartnameye ve 19’uncu madde uyarınca yapılacak ilana göre yürütülür.

İSTEKLİLERDE ARANACAK NİTELİKLER VE İSTENECEK BELGELER • Madde 16 – İdarece ihalelerin en elverişli koşullarla sonuçlandırılmasını sağlamak amacıyla, isteklilerde belirli mali ve teknik yeterlik ve nitelikler aranabilir. Bunları tespite yarayan belgelerin neler olduğu, şartnamelerde gösterilir. • İstekliler şartnamelerde yazılı belgeleri eksiksiz vermek ve Türkiye'de tebligat için adres göstermek zorundadır. • Yapım işleriyle her türlü etüt, proje, kontrollük ve müşavirlik hizmetlerine ait ihalelerde, isteklilerde aranacak niteliklerin ve istenecek belgelerin neler olacağı, ne yolda ve kimlerce verileceği ve müteahhit sicillerinin ne biçimde tutulacağı Cumhurbaşkanınca çıkarılan Yönetmelikle gösterilir.

İHALENİN İLANI • Madde 17 – İhale konusu olan işler aşağıdaki esas ve usullere göre isteklilere ilan yoluyla duyurulur: • 1. İhalenin yapılacağı yerdeki ilanlar: • a) Günlük gazete çıkan yerlerde ihaleler, ihalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde en az bir gün aralıkla yayınlanmak suretiyle iki defa duyurulur. • Gazete ile yapılacak ilan ile ihale günü arası 10 günden, son ilan ile ihale günü arası 5 günden az olamaz. • b) Günlük gazete çıkmayan yerlerdeki ihalelerde ilan, bu fıkranın (a) bendindeki süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilan tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılır. Bu işlemler bir tutanakla belgelenir. Bu yerlerde en çok 7 gün aralıklarla gazete çıkıyorsa ayrıca gazete ile bir defa ilan yapılır.

• 2. Diğer şehirlerde yapılacak ilanlar: • Tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile belirlenecek (793. 600, 00 TL) miktarı aşan ihale konusu işler (1) numaralı fıkraya göre yapılacak ilanlardan başka, trajı göz önüne alınarak ili Basın-İlan Kurumunca tespit olunacak günlük gazetelerden birinde, ihale tarihinden an az 10 gün önce bir defa daha ilan edilir. • 3. Resmi Gazete ile yapılacak ilanlar: • Tahmin edilen bedeli (2) numaralı fıkra uyarınca belirlenecek miktarın (2. 380. 900, 00 TL) üç katını aşan ihale konusu işler, ihale tarihinden en az 10 gün önce bir defada Resmi Gazete’de ilan edilir. • 4. İdareler, işin önem ve özelliğine göre bu ilanları yurt içinde ve yurt dışında çıkan başka gazeteler veya öteki yayın araçları ile de ayrıca yayınlatabilirler. • 5. Pazarlık usulü ile yapılacak ihaleler için idareler, ilan yapıp yapmamakta serbesttirler.

İLANLARDA BULUNMASI ZORUNLU HUSUSLAR • Madde 18 – İlanlarda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur. • a) İhale konusu olan işin niteliği, yeri ve miktarı, • b) Şartname ve eklerinin nereden ve hangi şartlarla alınacağı, • c) İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte ve hangi usulle yapılacağı, • d) Varsa tahmin edilen bedel ve geçici teminat miktarı, • e) İsteklilerden aranılan belgelerin neler olduğu, • f) Kapalı teklif usulüyle yapılacak ihalelerde, tekliflerin hangi tarih ve saate kadar nereye verileceği.

ŞARTNAME VE EKLERİNDE DEĞİŞİKLİK HALİNDE İLAN • Madde 19 – İlan yapıldıktan sonra şartname ve eklerinde değişiklik yapılamaz. Değişiklik yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar bir tutanakla tespit edilerek önceki ilanlar geçersiz sayılır ve iş yeniden aynı şekilde ilan olunur.

İLANIN UYGUN OLMAMASI • Madde 20 – 17 ve 18’inci maddelerdeki hükümlere uygun olmayan ilanlar geçersizdir. Bu durumda ilan yenilenmedikçe ihale yapılamaz. • İlanların geçersizliği ihale yapıldıktan sonra anlaşılırsa, ihale veya sözleşme feshedilir. Ancak, işde ivedilik ve ihalede Devletin yararı varsa, ihale ve sözleşme Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü ve birinci derece ita amirinin onayı ile geçerli sayılabilir. • İhalenin veya sözleşmenin bozulması halinde, müteahhit veya müşterinin fesih tarihine kadar yapmış olduğu gerçek masrafları ile, varsa, tahakkuk etmiş hakedişleri verilir.

İLANI SAKINCALI GÖRÜLEN HUSUSLAR • Madde 21 – Askeri ihaleler ile Emniyet Genel Müdürlüğüne ve Milli İstihbarat Teşkilatı’na ait ihaleler için yapılacak ilanlarda birinci derece ita amiri tarafından sakıncalı görülen hususlara yer verilmez.

YABANCI ÜLKELERDE İLAN • Madde 22 – İdarelerince yabancı ülkelerdeki isteklilerin de girmesi yararlı görülen ihaleler için yeterli rekabeti sağlayacak biçimde yabancı ülkelerde ilan yapılabilir. Bu ilan ihale gününden en az 45 gün önce yapılır. İlanla ilgili usul ve yöntemler Milli Savunma, Dışişleri, Bayındırlık, Ticaret ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlıklarının görüşü alınarak, Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir Yönetmelikte gösterilir.

İHALENİN TATİL GÜNÜNE RASTLAMASI • Madde 23 – İhale için tespit olunan tarih, tatil gününe rastlamışsa tatili takip eden ilk işgününde aynı yer ve saatte yapılır. İlandan sonra çalışma saati değişse de ihale ilan edilen saatte yapılır. ihale, tekrar ilana gerek kalmaksızın

TEKLİFLERİN AÇILMA ZAMANI Madde 24 – Tekliflerin açılma zamanı, idarelerin çalışma saati içinde olmak üzere tespit edilir. Açılma zamanı için, Posta, Telgraf, Telefon (PTT) veya Türkiye Radyo Televizyon (TRT) idarelerinin saat ayarı esas alınır. • Teklifler açılmaya başlandıktan sonra, çalışma saatine bağlı kalmaksızın işleme devam olunur. •

GEÇİCİ TEMİNAT • Madde 25 – (Değişik birinci fıkra: 17/9/2004 – 5234/9 md. ) İsteklilerden, ihale konusu olan işin tahmin edilen bedelinin % 3'ü oranında geçici teminat alınır. • 10’uncu madde (Madde 10 – Sınai ve teknolojik zorunlulukların gerektirdiği durumlarda ilgili bakanın onayı alınmak suretiyle, bedel tahmini yapılmadan kapalı teklif usulüyle ihale yapılabilir. ) uyarınca yapılacak ihalelerde geçici teminat teklif edilen bedelin, tasfiye idaresince yapılan taşınır mal satışlarında ise satışa esas bedelin % 3'ünden az olamaz. • Pazarlık usulü ile yapılacak ihalelerde, geçici teminat alıp almamakta idareler serbesttir.

TEMİNAT OLARAK KABUL EDİLECEK DEĞERLER • • Madde 26 – Geçici veya kesin teminat olarak kabul edilecek değerler aşağıda gösterilmiştir a) Tedavüldeki Türk Parası, b) Bankalar ve özel finans kurumlarının verecekleri süresiz teminat mektupları, c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeler (Nominal bedele faiz dahil edilerek ihraç edilmiş ise bu işlemlerde anaparaya tekabül eden satış değerleri esas alınır). teminatların istekliler tarafından mal sandıklarına yatırılması zorunlu olup, bunlar komisyonlarca teslim alınamaz. Üzerlerine ihale yapılanların teminat mektupları ihaleden sonra mal sandıklarına teslim edilir ve üzerlerine ihale yapılmayan isteklilerin geçici teminatları hemen geri verilir. (1) Her ne suretle olursa olsun idarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati tedbir konulamaz. Bu Kanun kapsamında teminat olarak kabul edilecek geçici, kesin ve avans teminat mektuplarının kapsam ve şeklini tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir.

TEMİNAT MEKTUPLARI • • • Madde 27 – Bankaların bu Kanun kapsamındaki işler için verecekleri geçici, kesin ve avans teminat mektuplarının sermaye ve yedek akçelerinin durumlarına göre miktar ve kapsamlarını ve şeklini tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir. Kanun ve diğer mevzuata aykırı olarak düzenlenmiş banka teminat mektupları kabul edilmez. Üzerinde suç unsuru tespit edilen teminat mektupları gerekli kovuşturma yapılması için Maliye Bakanlığı’na intikal ettirilir. Her teminat mektubunda daha önce ilgili banka şubesince verilen teminat mektupları toplamı ile aynı şubenin limitlerinin de gösterilmesi zorunludur. Yabancı bankaların ve benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantilerine dayanarak bankaların verecekleri teminat mektupları, yukarıdaki miktarlara dahil değildir.

• • EK: 2 • (ÖRNEK) • • (İSTANBUL VAKIFLAR 2. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNE) • • …. . /…. . . • (Tarih) • No: . . • GEÇİCİ TEMİNAT MEKTUBU • İdarenizce ihaleye çıkartılan İstanbul İli, Üsküdar İlçesi, Selamiali (Murat Reis) Mahallesi, Odalar Çıkmazı Sokağında bulunan ve tapunun 2625 Ada, 185 ve 246 Parsel nolu 209, 98 m 2 yüzölçümlü taşınmazların 25 (Yirmibeş) yıl süreli Yapım veya Onarım Karşılığı Kiralanması işine, istekli sıfatıyla katılacak olan. . . isteklinin adı. . . . ’nın bu ihale ilgili (2886 sayılı) Kanun, şartname ve ihale dokümanı hükümlerini yerine getirmek üzere vermek zorunda olduğu geçici teminat tutarı olan. . . geçici teminatın tutarı………. . . . 'yi. . . . bankanın adı. . . . garanti ettiğinden, ihalenin adı geçene yapıldığı usulüne uygun olarak bildirildiği ve kesin teminat vermesi ve sözleşme yapması istenildiği halde kesin teminat vermediği ve sözleşme yapmadığı ve ilgili kanun ile işe ait şartname hükümlerine uygun hareket etmediği takdirde, protesto çekmeye, hüküm ve adı geçenin iznini almaya gerek kalmaksızın ve adı geçen ile İdareniz arasında ortaya çıkacak herhangi bir uyuşmazlık ve bunun akıbet ve kanuni sonuçları itibara alınmaksızın, yukarıda yazılı tutarı ilk yazılı talebiniz üzerine derhal ve gecikmeksizin İdarenize veya emrinize nakden ve tamamen ve talep tarihinden ödeme tarihine kadar geçen günlere ait kanuni faiziyle birlikte ödeyeceğimizi. . . . bankanın adı. . . nın imza atmaya yetkili temsilcisi ve sorumlusu sıfatıyla ve . . . . bankanın adı. . . ad ve hesabına taahhüt ve beyan ederiz. • • İş bu teminat mektubu limit içi ve süresizdir. • • . . . Şubesi • Banka Yetkilisinin / Yetkililerinin Adı SOYADI, Unvan ve İmzası • • • -Bu mektup tutarı da dahil olmak üzere • Şubemizce verilmiş ve halen geçerli olan • Geçici, Kesin ve Avans teminat mektupları toplamı : . . TL • -Şubemiz limiti : . . TL • -Genel Md. lük ihtiyat fonundan alınan limit : . . TL • -Şubemiz toplam limiti : . . TL

UYGUN BEDELİN TESPİTİ • Kanun'un 28’inci maddesine göre; • Artırmalarda uygun bedel; tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere teklif edilen bedellerin en yükseğidir. • Uygun bedelin tercihinde kullanılacak kriterler ile eksiltmelerde kabul edilecek azami indirim miktar veya oranları; işin niteliği, nevi ve miktarı, birim fiyatları, istekli tarafından talep edilen avans miktarı ve isteklinin buna benzer teknik ve mali yeterliği ile ilgili diğer hususlar da göz önünde bulundurulmak ve gerektiğinde diğer bakanlıkların da görüşleri alınmak suretiyle her yıl Bayındırlık ve İskan Bakanı’nın koordinatörlüğünde Milli Savunma, Maliye ve Gümrük, Tarım Orman ve Köy İşleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlarınca tespit olunarak Resmi Gazete'de yayımlanır. (En son 2002 yılında yayınlandı, kat karşılığı yapım işlerinde kullanılabilir) 49

KOMİSYONLARIN İHALEYİ YAPIP YAPMAMAKTA SERBEST OLMASI • Kanun’un 29’uncu maddesine göre; • Komisyonlar gerekçesini belirtmek suretiyle ihaleyi yapıp yapmamakta serbesttir. • Komisyonların ihaleyi yapmama kararı kesindir. 50

İHALE KOMİSYONLARININ KARARLARINDA BELİRTİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR • Kanun’un 30’uncu maddesine göre; İhale komisyonlarınca alınan kararlar; • Komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve esas görevleri belirtilerek imzalanır. • Kararlarda; • İsteklilerin isimleri, adresleri, teklif ettikleri bedeller, ihalenin hangi tarihte ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir. 51

İHALE KARARLARININ ONAYI VEYA İPTAL EDİLMESİ Madde 31 – İhale komisyonları tarafından alınan ihale kararları, ita amirlerince (İhale yetkilisi, yani Belediye Başkanı) karar tarihinden itibaren en geç 15 işgünü içinde onaylanır veya iptal edilir. • İta amirince karar iptal edilirse ihale hükümsüz sayılır.

ONAYLANAN İHALE KARARI İPTAL EDİLEBİLİR Mİ? • Kanunda ihale kararlarının ita amiri tarafından onaylanmasından sonra nasıl iptal edilebileceği konusunda düzenleme yapılmamıştır. • İhale kararları, ita amirince onaylanmasından sonra geçerlilik kazanabileceğinden, usulde paralellik ilkesi gereği, ihale işlemlerinde bir hukuka aykırılık saptandığında, ita amiri tarafından iptal edilebileceği düşünülmektedir. 53

KESİNLEŞEN İHALE KARARLARININ BİLDİRİLMESİ • Madde 32 – İta amirince onaylanan ihale kararları, onaylandığı günden itibaren en geç 5 işgünü içinde, üzerine ihale yapılana veya vekiline, imzası alınmak suretiyle bildirilir veya iadeli taahhütlü mektupla tebligat adresine postalanır. (İptal ikinci cümle: Anayasa Mahkemesi’nin 18/6/2013 tarihli ve E. : 2013/71, K. : 2013/77 sayılı Kararı ile. ) • İhale kararlarının ita amirince iptal edilmesi halinde de, durum istekliye aynı şekilde bildirilir.

Zam ve indirim teklifleri: • Madde 33 – Teklifler verildikten sonra bu Kanun’da yazılı haller dışında zam veya indirim teklifleri kabul edilmez. İhalede hazır bulunmayan istekliler: • Madde 34 – İhale sırasında hazır bulunmayan veya noterden tasdikli vekaletnameyi haiz bir vekil göndermeyen istekliler, ihalenin yapılış tarzına ve sonucuna itiraz edemezler.

İHALE USULLERİ • Kanun'un 35’inci maddesi ihale usullerini göstermiştir. Buna göre; • Kapalı teklif usulü, • Belli istekliler arasında kapalı teklif usulü, • Açık teklif usulü, • Pazarlık usulü, • Yarışma usulü. • İşin gereğine göre bu usullerden hangisinin uygulanacağı, bu Kanun hükümlerine uyularak idarelerince tespit edilecektir. • (4734 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra, belli istekliler arasında kapalı teklif usulü ve Yarışma usulünün fiili uygulama kabiliyeti kalmamıştır. ) 56

İHALELERDE ESAS KAPALI TEKLİF USULÜDÜR • Kanun’un 36’ncı maddesine göre; Bu Kanun’un 1’ inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır. • Ancak, 44’üncü maddede gösterilen işler belli istekliler arasında kapalı teklif usulüyle, 45’inci maddede gösterilen işler açık teklif usulüyle, 51’inci maddede sayılan işler pazarlık, 52’nci maddede gösterilen işler de yarışma usulüyle yaptırılabilecektir. 57

KAPALI TEKLİF USULÜ • Kanun’un 37’nci maddesine göre; Kapalı teklif usulünde teklifler yazılı olarak yapılır. • Teklif mektubu, bir zarfa konulup kapatıldıktan sonra zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı ve tebligata esas olarak göstereceği açık adresi yazılır. • Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır veya mühürlenir. • Bu zarf geçici teminata ait alındı veya banka teminat mektubu ve istenilen diğer belgelerle birlikte ikinci bir zarfa konularak kapatılır. • Dış zarfın üzerine isteklinin adı ve soyadı ile açık adresi ve teklifin hangi işe ait olduğu yazılır. 58

• Teklif mektuplarının istekli tarafından imzalanması, • Şartname ve eklerinin tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, • Teklif edilen fiyatın rakam ve yazı ile açık olarak yazılması zorunludur. • Bunlardan herhangi birine uygun olmayan veya üzerinde kazıntı, silinti veya düzeltme bulunan teklifler red olunarak hiç yapılmamış sayılır. 59

TEKLİFLERİN VERİLMESİ • Kanun'un 38’inci maddesine göre; • Teklifler ilanda belirtilen saate kadar, sıra numaralı alındılar karşılığında komisyon başkanlığına verilir. • Alındı numarası zarfın üzerine yazılır. 60

• Teklifler iadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir. Bu takdirde dış zarfın üzerine komisyon başkanlığının adresi ile hangi işe ait olduğu, isteklinin adı ve soyadı ile açık adresi yazılır. Posta ile gönderilecek tekliflerin ilanda belirtilen saate kadar komisyon başkanlığına ulaşması şarttır. • Postadaki gecikme nedeniyle işleme konulmayacak olan tekliflerin alınış zamanı bir tutanakla tespit edilir. • Komisyon başkanlığına verilen teklifler herhangi bir sebeple geri alınamaz. 61

DIŞ ZARFLARIN AÇILMASI • Kanun’un 39’uncu maddesine göre; • Tekliflerin açılma saati gelince, kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla belirtildikten sonra dış zarflar hazır bulunan istekliler önünde alınış sırasına göre açılarak, istenilen belgelerin ve geçici teminatın tam olarak verilmiş olup olmadığı aranır. Dış zarfın üzerindeki alındı sıra numarası iç zarfın üzerine de yazılır. • Belgeleri ile teminatı usulüne uygun ve tam olmayan isteklilerin teklif mektubunu taşıyan iç zarfları açılmayarak başkaca işleme konulmadan, diğer belgelerle birlikte kendilerine veya vekillerine iade olunur. Bunlar ihaleye katılamazlar. 62

İÇ ZARFLARIN AÇILMASI VE SON TEKLİFLERİN ALINMASI • Kanun’un 40’ıncı maddesine göre; • Teklif mektuplarını taşıyan iç zarflar açılmadan önce, ihaleye katılacaklardan başkası ihale odasından çıkarılır. • Bundan sonra zarflar numara sırası ile açılarak, teklifler komisyon başkanı tarafından okunur veya okutulur ve bir listesi yapılır. Bu liste komisyon başkanı ve üyeleri tarafından imzalanır. 63

• Şartnameye uymayan • başka şartlar taşıyan • 37’nci maddenin son fıkrası hükmüne uygun olmayan (İmzasız, teklif bulunmayan …) • teklif mektupları kabul edilmez. • Kapalı teklif usûlü ile yapılan artırma ihalelerinde; geçerli en yüksek teklifin altında olmamak üzere, oturumda hazır bulunan isteklilerden sözlü veya yazılı teklif alınmak suretiyle ihale sonuçlandırılır. 64

• Ancak, geçerli teklif sayısının üçten fazla olması durumunda bu işlem, geçerli en yüksek teklif üzerinden, oturumda hazır bulunan en yüksek üç teklif sahibi istekliyle, bu üç teklif ile aynı olan birden fazla teklifin bulunması halinde ise bu istekliler dahil edilmek suretiyle yapılır. • Komisyon, uygun gördüğü her aşamada oturumda hazır bulunan isteklilerden yazılı son tekliflerini alarak ihaleyi sonuçlandırabilir. Bu husus, ihale komisyonunca ikinci bir tutanakla tespit edilir. 65

• 100. 000, 00 TL (En yüksek teklif) • 95. 000, 00 TL (İkinci yüksek teklif) • 90. 000, 00 TL (Üçüncü yüksek teklif) • 90. 000, 00 TL (Dördüncü yüksek teklif) • Bu durumda dört istekliden yazılı ve sözlü teklif alınacaktır. • İlk üç tekliften birisinin posta ile geldiği veya isteklinin hazır bulunmadığı durumda bir alt teklif sahibinden de teklif alınacaktır. 66

İHALE SONUCUNUN KARARA BAĞLANMASI • Kanun’un 41’inci maddesine göre; 40’ıncı madde gereğince kabul edilen teklifler incelenerek : Øİhalenin yapıldığı, ancak ita amirinin (belediye başkanının) onayına bağlı kaldığı, ØTekliflerin daha ayrıntılı bir şekilde incelenmesi için süreye ihtiyaç duyulduğu ve şartnamelerde daha uzun bir süre öngörülmemiş ise ihalenin 15 günü geçmemek üzere başka bir güne bırakıldığı, Øİhalenin yapılmadığı, • Hususlarından birine karar verilir ve bu husus gerekçeli bir karar veya karar özeti halinde yazılarak, komisyon başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve durum hazır bulunanlara bildirilir. 67

İHALENİN YAPILAMAMASI • Kanun’un 43’üncü maddesine göre; Kapalı teklif usulü ile yapılan ihalelerde, istekli çıkmadığı veya teklif olunan bedel komisyonca uygun görülmediği takdirde, ya yeniden aynı usulle ihale açılır veya idare yararı görüldüğü takdirde, ihalenin bitiş tarihinden itibaren 15 gün içinde iş pazarlıkla yaptırılır. • İşin pazarlığa bırakılması halinde şartnamede belirtilen nitelik ve şartların aynen muhafazası zorunludur. 68

AÇIK TEKLİF USULÜ • Kanun’un 45’inci maddesine göre; • Bu Kanun’un 1’inci maddesinde yazılı işlerden, tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile tespit edilecek tutarı geçmeyen ihaleler açık teklif usulüyle yapılabilir. • (2019 yılı 2. 380. 900, 00 TL) 69

AÇIK TEKLİF USULÜNÜN UYGULANMASI • Madde 46 – Açık teklif usulüne göre ihaleler, isteklilerin ihale komisyonları önünde tekliflerini sözlü olarak belirtmeleri suretiyle yapılır. • Ancak; istekliler ilanda belirtilen ihale saatine kadar komisyon başkanlığına ulaşmış olmak şartıyla, 37’nci madde hükümlerine uygun olarak düzenleyecekleri (Kapalı zarf) tekliflerini iadeli taahhütlü bir mektupla da gönderebilirler. • Teklif sahibi komisyonda hazır bulunmadığı takdirde posta ile gönderilen teklif son ve kesin teklif olarak kabul edilir.

AÇIK TEKLİF USULÜNDE İHALE • Kanun’un 47’nci maddesine göre; • İlanda belirtilen ihale saati gelince, komisyon başkanı, isteklilerin belgelerini ve geçici teminat verip vermemiş olduklarını inceleyerek, kimlerin ihaleye katılabileceğini bildirir. • Katılamayacakların belge ve teminatlarının geri verilmesi kararlaştırılır. • Bu işlemler, istekliler önünde, bir tutanakla tespit edilir. 71

• Tutanaktan sonra, ihaleye giremeyecekler ihale yerinden çıkartılır. Diğer istekliler, önce şartnameyi imzaya ve daha sonra, sıra ile tekliflerini belirtmeye çağrılır. Yapılacak teklifler ihaleye ait artırma ve eksiltme kağıdına yazılır ve teklif sahipleri tarafından imzalanır. • İlk teklifler bu suretle tespit edildikten sonra, komisyon başkanı, posta ile yapılmış teklifler varsa okutarak bu tekliflerin de ihaleye ait artırma ve eksiltme kağıdına yazılmasını sağlar. 72

• Bundan sonra istekliler sıra ile tekliflerde bulunmaya devam ederler. İhaleden çekilen isteklilerin bu durumları ihaleye ait artırma ve eksiltme kağıdına yazılır ve imzaları alınır. İlgilinin imzadan çekinmesi halinde durum ayrıca belirtilir. • İhaleden çekilenler yeniden teklifte bulunamazlar. 73

• Teklifler yapıldığı sırada, yapılan indirim veya artırımların işi uzatacağı anlaşılırsa; isteklilerden komisyon huzurunda son tekliflerini yazılı olarak bildirmeleri istenebilir. • Daha önce ihaleden çekilmiş olanlar bu durumda yazılı teklif veremezler. • Sözlü veya yazılı son teklifler alındıktan sonra, ihale 41’inci maddeye göre karara bağlanır. ( Madde 48) 74

İHALENİN YAPILAMAMASI • Kanun’un 49’uncu maddesine göre; Açık teklif usulüyle yapılan ihalelerde istekli çıkmadığı, isteklilerin belgeleri veya son teklifleri uygun görülmediği takdirde, yeniden aynı usulle ihale açılır veya idare yararı görüldüğü takdirde, ihalenin bitiş tarihinden itibaren 15 gün içinde iş 43’üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen esaslar dahilinde pazarlıkla yaptırılabilir. • (İşin pazarlığa bırakılması halinde şartnamede belirtilen nitelik ve şartların aynen muhafazası zorunludur. ) 75

PAZARLIK USULÜ • Kanun’un 50’nci maddesine göre; • Pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde teklif alınması belli bir şekle bağlı değildir. İhaleler, komisyon tarafından işin nitelik ve gereğine göre bir veya daha fazla istekliden yazılı veya sözlü teklif almak ve bedel üzerinde anlaşmak suretiyle yapılır. • Pazarlığın ne suretle yapıldığı ve ne gibi tekliflerde bulunulduğu ve üzerine ihale yapılanların neden dolayı tercih edildiği pazarlık kararında gösterilir. 76

PAZARLIK USULÜYLE YAPILACAK İŞLER • Kanun’un 51’inci maddesine göre; (Belediyelerde Uygulanabilme İmkanı Olanlar) • Yer, özellik (askeri birliklerin kuruluş özellikleri dahil) ve nitelikleri itibariyle her yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilecek belli tutarları aşmayan ve süreklilik göstermeyen, bu Kanun’un 1’ inci maddesinde gösterilen işler, (2019 Yılı il, büyükşehir ilçe ve nüfusu 50. 000’i geçen ilçelerde 86. 700, 00 TL; diğer ilçelerde 43. 000, 00 TL) • 43’üncü ve 49’uncu maddeler uyarınca, pazarlık usulüyle sonuçlandırılacak işler, • İdarelerin, müştereken veya iştirak halinde sahibi bulundukları taşınmaz mallardaki paylarının paydaşlara kiraya verilmesi, 77

• Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi, (!!!) • Çabuk bozulan, saklanması tehlikeli olan, saklama giderleri değerine veya beklemeden doğacak yararına oranla yüksek bulunan malların satımı, 78

TAŞINMAZLAR PAZARLIK USULÜYLE KİRAYA VERİLEBİLİR Mİ? • Kiraya verme konusunda 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 51’inci maddesinde sayılan işlerden (a), (e), (f) ve (g) bentleri Belediyeleri ilgilendirmektedir. • (a) Bendi; Yer, özellik ve nitelikleri itibariyle her yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilecek belli tutarları aşmayan ve süreklilik göstermeyen, bu Kanun’un 1’inci maddesinde gösterilen işler: (2019 yılı il, büyükşehir ilçe ve nüfusu 50. 000’i geçen ilçelerde 86. 700, 00 TL; diğer ilçelerde 43. 000, 00 TL) • Kiraya verme işi en az bir yıllık bir süreyi kapsayan ve süreklilik gösteren bir iş olduğu için, her yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilen miktarların altında kalsa da kiraya verme ihalesi 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 51/a maddesine göre pazarlıkla yapılamaz. 79

• (e) Bendi; 43 ve 49’uncu maddeler uyarınca, pazarlık usulüyle sonuçlandırılacak işler: -Kapalı ve açık teklif usulüyle yapılan ihalelerde istekli çıkmadığı, isteklilerin belgeleri veya son teklifleri uygun görülmediği takdirde, ihalenin bitiş tarihinden itibaren 15 gün içinde iş pazarlıkla yaptırılabileceğinden bu süreye uyulacaktır. -İşin pazarlığa bırakılması halinde şartnamede belirtilen nitelik ve şartlar aynen muhafaza edilecektir. Örneğin tahmin edilen bedel değiştirilmeyecektir. • (f ) Bendi; İdarelerin, müştereken veya iştirak halinde sahibi bulundukları taşınmaz mallardaki paylarının paydaşlara kiraya verilmesi: İdarenin bir binada, arsada veya arazide hissesi varsa bu hissesi diğer hissedara pazarlık usulüyle kiraya verilebilir. 80

• (g) Bendi; Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi: 81

• Maddede belirtilen şartlar şunlardır. ØKullanılışlarının özelliği: Kiraya verilecek taşınmazın kullanışının hangi özelliğinden dolayı kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesinin uygun görülmediği ortaya konacaktır. Ø İdareye yararlı olması: Kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihale edilmemesinin idareye sağlayacağı yarar ortaya konacaktır. Øİvediliği: İşin aciliyeti ortaya konacaktır. • Belediye taşınmazlarının kiraya verilmesinde bu bendin uygulanması MÜMKÜN DEĞİLDİR. 82

Danıştay 13. Daire Karar Sayısı : E: 2007/4476, K: 2008/6874 • Olay Özeti Karar ve Sonuç: • Dava Antalya ili Manavgat ilçesi, Evrenseki beldesi sınırları içerisinde yer alan … ada . . parsel sayılı taşınmazın 2886 sayılı Kanunun 51’nci maddesinin (g) bendi uyarınca pazarlık usulü ile turizm amaçlı tesis yapılmak ve işletilmek üzere mülkiyetten gayri ayni hak tesis edilmek suretiyle (daimi ve sürekli üst hakkı kurulmak suretiyle) 30 yıllığına kiralanmasına ilişkin 07. 12. 2005 gün ve … belediye encümeninin kararının iptali istemiyle açılmış; İdare Mahkemesince, mülkiyeti belediyelere ait taşınmazların “Devletin özel mülkü” ve “Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer”lerden (kayalar, tepeler, dağlar, kaynaklar, sahipsiz şeyler, akarsular, kıyılar vb. ) olmadığının tartışmasız olduğu, bu nedenle belediyelere ait taşınmazların 2886 sayılı Yasa’nın 51’nci maddesinin (g) bendi kapsamında kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi yoluyla devrinin olanaklı olmadığı, davalı belediyeye ait … ada … parsel no’lu taşınmazın 2886 sayılı Yasa’nın 51/g maddesi uyarınca 30 yıllığına kiraya verilmesine ilişkin dava konusu ihale işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş, anılan karar davalı idare vekilince temyiz edilmiştir. Belediye encümeni kararını, belediyelere ait taşınmazların “Devletin özel mülkü” ve “Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer”lerden olmadığı, bu nedenle 2886 sayılı Yasa’nın 51/g maddesi kapsamında kiralanmasının, trampasının ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi yoluyla devrinin, olanaklı olmadığı gerekçesiyle, iptal eden mahkeme kararının hukuka uygun olduğuna karar verilmiştir.

İHALENİN SÖZLEŞMEYE BAĞLANMASI • Kanun’un 53’üncü maddesine göre; • Bütün ihaleler bir sözleşmeye bağlanır. • Sözleşme, idare adına ita amiri tarafından imzalanır. • Bu Kanun’da belirtilen özel hallerde sözleşme yapılması zorunlu değildir. 84

SÖZLEŞME YAPILMASINDA MÜŞTERİNİN GÖREV VE SORUMLULUĞU • Kanun’un 57’nci maddesine göre; • Sözleşme yapılması gerekli olan hallerde müşteri 31’inci maddeye göre onaylanan ihale kararının … bildirilmesini izleyen günden itibaren 15 gün içinde geçici teminatı kesin teminata çevirerek noterlikçe tescil edilmiş sözleşmeyi, idareye vermek zorundadır. • Satışlara ilişkin ihalelerde müşterinin aynı süre içinde ihale bedelini ve müşteriye ait bulunan vergi, resim ve harçları yatırması, diğer giderleri ödemesi gerekir. • Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale bozulur ve varsa geçici teminat gelir kaydedilir. 85

KİRALARDA SÖZLEŞME SÜRESİ • Kanun’un 64’üncü maddesine göre; • Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz. Turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin ve enerji üretimi tesisleri iletim ve dağıtım tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin ve doğal gaz iletim, dağıtım ve depolama tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan fazla süre ile kiraya verilmesi mümkündür. • Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, önceden Maliye Bakanlığından izin alınması şarttır. Katma bütçeli idarelerde bu izin, idarelerin bağlı bulundukları bakanlıktan alınır. Özel idare ve belediyeler için kendi özel kanunları uygulanır. • Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bedeli her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edilir. 86

KİRA SÖZLEŞMELERİNİN DEVRİ MÜMKÜN MÜDÜR? • 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 66’ncı maddesine göre; “Sözleşme, ita amirinin yazılı izni ile başkasına devredilebilir. Ancak, devir alacaklarda ilk ihaledeki şartlar aranır. İzinsiz devir yapılması halinde, sözleşme bozulur ve müteahhit veya müşteri hakkında 62’nci madde hükümleri uygulanır. ” • İta amirinin yazılı izni ile sözleşmenin devri mümkündür. • Ancak, devir alacaklarda ilk ihaledeki tüm şartlar aranacaktır. Örneğin ihaleye katılamayacak olan birisine devir yapılamayacaktır. 87

• İzinsiz devir yapılması halinde, sözleşme bozulacak ve müşteri hakkında 62’nci madde hükümleri uygulanacaktır. • (MADDE 62 HÜKÜMLERİ) • Protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatı gelir kaydedilir. • Sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. • Gelir kaydedilen kesin teminat müşterinin borcuna mahsup edilemez. 88

TAŞINMAZ SATIŞ İHALE SÜRECİ Dikkat Edilecek Hususlar: • Belediye taşınmazının satışı konusunda belediye meclis kararı alınacaktır. (5393 S. K. Md. 18/e) • Belediye meclisi belediye taşınmazlarının satışı konusunda karar alacak ihaleyi yine belediye encümeni yapacaktır. • Kanun’un 7’nci maddesinde açıklandığı şekilde şartname düzenlenecektir. • Kanun’un 9’uncu maddesinde açıklandığı şekilde tahmin edilen bedel tespit edilecektir. • Kanun’un 11’inci maddesinde açıklandığı şekilde onay belgesi düzenlenecek ve ihale yetkilisi olan belediye başkanına imzalatılacaktır. 89

• Kanun’un 15’inci maddesinde açıklandığı şekilde ihale işlem dosyası düzenlenecektir. • Kanun’un 17’nci maddesine uygun olarak ihale ilanı yapılacak, ihale ilanları Kanun’un 18’inci maddesinde belirtilen hususları kapsayacaktır. • Kanun’un 25’inci maddesine göre isteklilerden, ihale konusu olan işin tahmin edilen bedelinin % 3’ü oranında geçici teminat alınacaktır. • İhaleye katılan isteklilerin Kanun’un 6’ncı maddesinde düzenlenen ihaleye katılamayacak olanlardan olup olmadığına bakılacaktır. • Kanun’un 28’inci maddesine göre artırmalarda uygun bedel; tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere teklif edilen bedellerin en yükseği olduğundan uygulamada bu hususa uyulacaktır. 90

• Kanun’un 31’inci maddesine göre ihale kararı ita amirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 işgünü içinde onaylanacak veya iptal edilecektir. • Kanun’un 32’inci maddesine göre ita amirince onaylanan ihale kararı, onaylandığı günden itibaren en geç 5 işgünü içinde, üzerine ihale yapılana veya vekiline bildirilecektir. • Müşteri 15 gün içinde ihale bedelini ve müşteriye ait bulunan vergi, resim ve harçları yatıracak, diğer giderleri ödeyecektir. • Müşteri bu zorunluluklara uymadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale bozulacak ve varsa geçici teminat gelir kaydedilecektir. (84’üncü madde uyarınca yasaklama kararı için İçişleri Bakanlığı’na bildirilecektir) 91

İHALESİZ SATIŞ İSTİSNASI 3194 sayılı İmar Kanununun 17’nci maddesi; • Belediye veya valilik, kendi malı olan veya imar planlarının tatbiki sonucu kamulaştırmadan artan parçalarla, istikameti değiştirilen veya kapanan yol ve meydanlarda hasıl olan sahalardan müstakil inşaata elverişli olmayan parçaları, bitişiğindeki arsa veya bina sahibine bedel takdiri suretiyle satmak, gayrimenkul sahiplerinin yola giden yerlerden dolayı tahakkuk eden istihkaklarını bedel takdiri suretiyle değiştirmek ve komşu gayrimenkul sahibi takdir edilen bedelle satın almaktan imtina ederse, şüyulandırıp satmak suretiyle imar planına uygunluğunu temin eder… 92

İHALESİZ SATIŞ İSTİSNASI • Ayrıca belediye veya valilikler ile şüyuulu olan müstakil inşaat yapmaya müsait bulunan imar parsellerinde, belediye veya valilikler, hisselerini parselin diğer hissedarlarına bedel takdiri suretiyle satmaya, ilgililer satın almaktan imtina ederse, şüyuun izalesi suretiyle sattırmaya yetkilidir… • Bu maddeye göre bedel takdirleri ve bu bedellere itiraz şekilleri 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre yapılır. 93

• Danıştay 6. Dairesi’nin 11. 07. 2005 tarih ve Esas No: 2003/7140 Karar No: 2005/4038 sayılı Kararında 3194 sayılı İmar Kanununun 17’nci maddesinin 3’üncü fıkrasına göre yapılacak olan satışlar Devlet İhale Kanununa tabi olmadığından belediye meclisinden satış için önceden karar alınması gerekmediği, müstakil inşaat yapmaya müsait olan parseldeki hissenin diğer hissedara satışında belediye encümenlerinin yetkili bulunduğu belirtilmiştir. • İdari yargı kararlarında 3194 sayılı İmar Kanununun 17’nci maddesine göre yapılacak satışlarda belediye meclis kararı alınmasına gerek olmadığı belirtildiğinden, belediye hissesi satışında belediye meclis kararı alınmasına gerek yoktur. 94

KİRA İHALE SÜRECİ Dikkat Edilecek Hususlar: • Belediye taşınmazlarının üç yıla kadar kiraya verilmesinde belediye encümen kararı yeterlidir. Üç yıldan fazla süreli kiraya verme düşünülüyorsa bu konuda belediye meclis kararı alınacaktır. (5393 s. K. Md. 18/e) • Ancak belediye meclis kararıyla yapılacak kiralamalar on yıldan fazla süreli olamaz. (2886 s. K. Md. 64) • Belediye meclisi belediye taşınmazlarının on yıla kadar kiralanması konusunda karar alacak ihaleyi yine belediye encümeni yapacaktır. • Turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin ve enerji üretimi tesisleri iletim ve dağıtım tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan ve doğal gaz iletim, dağıtım depolama ve tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin fazla süre ile kiraya verilmesi mümkündür. Bu durumda da belediye meclisi kararı alınması gerekir. (2886 s. K. Md. 64) • 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 7’nci maddesinde açıklandığı şekilde şartname düzenlenecektir. 95

• 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 9’uncu maddesinde açıklandığı şekilde tahmin edilen bedel tespit edilecektir. • 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 11’inci maddesinde açıklandığı şekilde onay belgesi düzenlenecek ve ihale yetkilisi olan belediye başkanına imzalatılacaktır. • 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 15’inci maddesinde açıklandığı şekilde ihale işlem dosyası düzenlenecektir. • 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 17’nci maddesine uygun olarak ihale ilanı yapılacak, ihale ilanları Kanun’un 18’inci maddesinde belirtilen hususları kapsayacaktır. 96

• 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 25’inci maddesine göre isteklilerden, ihale konusu olan işin tahmin edilen bedelinin % 3’ü oranında geçici teminat alınacaktır. • İhaleye katılan isteklilerin 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 6’ncı maddesinde düzenlenen ihaleye katılamayacak olanlardan olup olmadığına bakılacaktır. • 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 28’inci maddesine göre artırmalarda uygun bedel; tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere teklif edilen bedellerin en yükseği olduğundan uygulamada bu hususa uyulacaktır. 97

• Kanun’un 31’inci maddesine göre ihale kararı ita amirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 işgünü içinde onaylanacak veya iptal edilecektir. • Kanun’un 32’inci maddesine göre ita amirince onaylanan ihale kararı, onaylandığı günden itibaren en geç 5 işgünü içinde, üzerine ihale yapılana veya vekiline bildirilecektir. • Müşteri 15 gün içinde sözleşme imzalamadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale bozulacak ve varsa geçici teminat gelir kaydedilecektir. (84’üncü madde uyarınca yasaklama kararı için Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bildirilecektir) 98

İHALESİZ KİRA İSTİSNASI • 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 26’ncı maddesine göre; “Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. • Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir. 99

BELEDİYE BÜFELERİ VEYA BÜFE YERLERİ İHALESİZ VEYA İŞGAL HARCI ALINARAK VERİLEBİLİR Mİ? • Büfeler yol, otopark, yaya bölgesi, kaldırım gibi yerlerde yapılmaktadır. • 3194 sayılı İmar Kanununun 11’inci maddesi ile Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 26’ncı maddesine göre yol, otopark, yaya bölgesi, kaldırım gibi yerler belediyelerin tasarrufundadır. • Danıştay 8. Dairesi’nin 21/10/1996 tarih ve Esas No: 1995/1127, Karar No: 1996/2737 sayılı kararının özetinde; “yol, park, meydan gibi yerlerde kurulan büfenin kira sözleşmesine dayalı olarak ta verilmiş olsa, sakıncası belirdiğinde, büfe yeri iptal edilerek tahsis işlemi geri alınabilir; tahsis işlemi geri alınarak, kira sözleşmesi geçersiz kılındığından uyuşmazlığın idari yargıda çözülmesi gerekir. ” denilmektedir. 100

• İdari yargı yol, park, meydan gibi kamu malları üzerinde gelip geçmeye engel olmayan ve başkaca sakıncası görülmeyen alanların işgaline izin verilmesini bir yer tahsis işlemi olarak değerlendirmektedir. • İdari Yargı iki unsuru belirtmektedir. –Tahsis, - Kira, • Bu nedenle önce büfe yerlerinin tahsisi sonra kiralamasının yapılması gerekir. • Büfe yerlerinin tespiti ve tahsisi konusunda belediye meclisinden karar almak gerekir. (5393 s. K. Md. 18/e) • Kiralama söz konusu olduğu için ihale yapılması gerekir. 101

• 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 52’nci maddesine göre; Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin, yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının geçici olarak işgali halinde işgal harcı tahakkuk ve tahsilatı yapılır. • Bir yerin büfe yeri olarak tahsisi geçici bir işgal olmayıp, süreklilik arz eden bir durumdur. Örneğin pazar haftanın belli günlerinde kurulmakta, büfeler ise sürekli faaliyet göstermektedir. • İşgal harcının konusu arızi (Geçici) işgallerdir. Dolayısıyla işgal harcı alınarak büfe yeri verilemez. 102

YEŞİL ALANLARIN KİRAYA VERİLMESİ • Yeşil alanlar belediyenin tasarrufundadır. • Yeşil alanın tamamını kiraya vermek, vatandaşın faydalanmasını engellemek mümkün değildir. • Yeşil alanlar üzerine Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yapılabilecek tesisleri (örneğin büfe, kafeterya vs. ) veya bu tesislerin yapımına ayrılan yerleri tesis yapılmak üzere kiraya vermek mümkündür. (Tapusu olmadığı gerekçesiyle işgalen verilmektedir. Bu uygulama mevzuata aykırıdır) 103

KİRA SÖZLEŞMESİNİN BİTİMİNDE NASIL BİR İŞLEM YAPILACAKTIR? • 5393 sayılı Belediye Kanununun 15’inci maddesinin altıncı fıkrası; “Belediye mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş sayılır. 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75’inci maddesi hükümleri belediye taşınmazları hakkında da uygulanır. ” şeklindedir. • 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75’inci maddesi; “…Kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilir. Aksi halde ecrimisil alınır. İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir. ” 104

• İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler genel Müdürlüğünün 15. 11. 2005 tarih ve B 050 MAH 0650002/11753 -82652 sayılı ve 2886/75 konulu Genelgesinde; “ 5393 sayılı Belediye Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra belediyelerin sahip olduğu taşınmazların gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden ecrimisil istenmesi, fuzuli şagil tarafından rızaen ödenmeyen ecrimisil için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil yoluna gidilmesi ve işgal edilen belediye taşınmazının belediyenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, belediyeye teslim edilmesi gerekmektedir. ” denilmektedir. 105

• Danıştay’ın 19. 12. 1991 tarih ve E. 1989/2736, K. 1991/3850 sayılı kararında; “ 2886 sayılı Yasa kapsamındaki taşınmaz mallar, kira süresi dolduğunda yeniden ihale ile kiraya verilebilir. ” denilmektedir. • Sayıştay Genel Kurulu’nun 21. 01. 1993 tarih ve 4761/1 sayılı kararıyla; “Genel ve katma bütçeli idareler, özel idare ve belediyeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar tarafından 2886 sayılı Kanuna göre kiraya verilen gayrimenkullere ait kira sözleşmelerinin yenilenmesi veya sona erdirilmesi konularında 2886 sayılı Kanun hükümlerinin mi yoksa 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanunun hükümlerinin mi uygulanacağı konusunda ortaya çıkan tereddüt” konulu kararıyla “Genel ve katma bütçeli idareler, özel idare ve belediyeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşular tarafından 2886 sayılı Kanuna göre kiraya verilen gayrimenkullere ait kira sözleşmesinin yenilenmesi veya sona erdirilmesi konularında 2886 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerektiğine” karar verilmiştir. 106

• Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 12. 03. 2007 tarih ve E. 2007/723, K. 2007/2564 sayılı Kararına göre; “ 2886 sayılı Devlet İhale Yasası'nın 75’ inci maddesinden, ancak hazine ile 13. 07. 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanununun 15’inci maddesi hükmü uyarınca belediyeler yararlanabilir. ” • Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 04. 11. 2008 tarih ve E. 2008/13802 , K. 2008/18696 sayılı Kararına göre; “Belediye tarafından kiraya verilen taşınmazın sözleşme bitim tarihinden itibaren tahliye edilmemesi halinde, kiracı, fuzuli şagil durumuna düşer. Bu tarihten itibaren ecrimisile hükmetmek gerekir. ” 107

• Kanun ve Genelge hükümlerinden anlaşılacağı üzere kira sözleşmesinin bitiminde öncelikle kiracıyla yapılmış olan sözleşme hükümlerine göre hareket edilecektir. Bu nedenle kira sözleşmelerine sözleşme bitiminde taşınmazın tahliye edileceğine ilişkin hüküm konulması gerekir. • Sözleşme bitiminde taşınmaz boşaltılarak yeniden ihale ile kiraya verilecektir. • Belirtilen Danıştay, Sayıştay ve Yargıtay Kararları doğrultusunda sözleşme bitimi sonunda belediye gayrimenkullerinin yeniden ihale ile kiraya verilmesi gerekmektedir. • Sözleşme bitiminde kiracı taşınmazı boşaltmıyorsa ecrimisil alınması gerekir. Aynı zamanda taşınmazın boşaltılması için Mülki amirden talepte bulunulacaktır. 108

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu • 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 347’nci maddesine göre; • “Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az on beş gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez. Ancak, on yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilir. ” 109

• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 339’uncu maddesine göre; • “Kamu kurum ve kuruluşlarının, hangi usul ve esaslar içinde olursa olsun yaptıkları bütün kira sözleşmelerine de bu hükümler uygulanır. ” • Mülga 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanunun 11’ inci maddesine göre; “Kiracı kira müddetinin bitmesinden en az on beş gün evvel mecuru tahliye edeceğini yazı ile bildirmediği takdirde sözleşme aynı şartlarla bir yıl uzatılmış sayılır. ” 110

• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu yürürlüğe girdikten sonra belediye gayrimenkullerinin kira sözleşmelerinin bitiminde nasıl hareket edileceği konusunda bir değişiklik yoktur. • Özel bir Kanun olan 5393 sayılı Belediye Kanununun 15’inci maddesinin yedinci fıkrasındaki “ 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75’inci maddesi hükümleri belediye taşınmazları hakkında da uygulanır. ” hükmü uyarınca kira sözleşmesinin bitimi tarihinde taşınmaz tahliye edilecek ve yeniden ihaleyle kiraya verilecektir. 111

BELEDİYE ENCÜMENİ VEYA MECLİS KARARIYLA YENİ KİRA MİKTARI TESPİT EDİLEREK SÖZLEŞMELER UZATILABİLİR Mİ? • 5393 sayılı Belediye Kanununun 18’inci maddesinde belediye meclisinin görevleri sayılmış, bu görevler arasında belediye taşınmazlarının kira miktarını belirleme, sözleşmeleri uzatma yer almamıştır. • 5393 sayılı Belediye Kanununun 34’üncü maddesinde belediye encümeninin görevleri sayılmış, bu görevler arasında belediye taşınmazlarının kira miktarını belirleme, sözleşmeleri uzatma yer almamıştır. 112

• Gayrimenkullerin her yıl kira artışlarının belediye encümeni veya belediye meclisince tespit edilerek belirlenmesi ve sözleşmelerinin uzatılması mevzuata aykırıdır. • Kiradaki taşınmazların yıllık kira artışlarının ihale aşamasında şartname ve sözleşmeye yazılıp, kiraların 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 64’üncü maddesine göre her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edilmesi gerekmektedir. 113

TRAMPA • Hukuk sözlüğünde “Trampa: Bir malın başka bir malla veya bir hakkın başka bir hakla değiştirilmesini konu alan sözleşme. ”, “Takas: Vadesi gelmiş aynı cinsten ve karşılıklı iki alacağın birbirine sayışılması”, olarak tanımlanmıştır. Trampa ve takas anlam olarak tam birbiriyle örtüşmese de 2886 sayılı Kanunda yer alan ‘trampa’ kavramı 5393 sayılı Belediye Kanununda takas olarak yer almıştır. • Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinde ise “Trampa: Borçlar Kanununun trampa ile ilgili maddelerinde gösterilen işlemler” olarak tanımlanmıştır. 114

BELEDİYELERİMİZ TRAMPADA HANGİ MEVZUATI ESAS ALACAKLARDIR? • Bugüne kadar bu konuda herhangi bir düzenleme yapılmamış olup, bu konuda Mahalli İdareler açısından Hazine’nin düzenlemiş olduğu Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğe paralel bir Yönetmelik düzenlenmesi gerekir. • 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 2’nci maddesine göre; • “Bu Kanun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrolünü kapsar…. ” Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere belediyeler genel yönetim kapsamındadır. • Aynı Kanun’un 44’üncü maddesine göre; “Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince, taşınır ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli malların tahliyesi gibi hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir. Bu malların kaydı ile taşınırların muhafazası, kullanımı, mal yönetim hesabının verilmesi ve mal yönetim sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak olanların belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak Yönetmeliklerle belirlenir…” 115

• Gerek 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, gerek 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerinin ve gerekse 5393 sayılı Belediye Kanununun 15’inci maddesinin 6’ncı fıkrası hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinde, belediyelerimizin trampa uygulamasında düzenleme yapılıncaya kadar Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümlerine paralel uygulama yapmaları gerektiği düşünülmektedir. (Belediye taşınmazları, Hazine adına kayıtlı olmadığından, Kanun’un 51/g maddesinin, belediyelerce uygulanmaması kaydıyla) 116

TRAMPADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR: • 5393 sayılı Belediye Kanununun belediyenin yetkileri ve imtiyazlarını düzenleyen 15/h maddesine göre; “mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesis etmek” belediyelerin yetkileri arasında yer almıştır. • Kanun hükümlerinden anlaşılacağı üzere; ancak mahalli müşterek nitelikli hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla trampa yapılabilecektir. • Aynı Kanun’un belediye meclisinin görev ve yetkilerini düzenleyen 18/e maddesinde göre; “e) Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek” belediye meclislerinin görev ve yetkileri arasındadır. Bu nedenle belediye gayrimenkulleri takas edilirken mutlaka belediye meclis kararı alınacaktır. • İhaleye katılamayacak olanlarla taşınmaz takası yapılamayacaktır. 117

KAMULAŞTIRMA KANUNU İLE İLGİLİ BİR HATIRLATMA • 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 26’ncı maddesine göre; • “Mal sahibinin kabul etmesi halinde kamulaştırma bedeli yerine, idarenin kamu hizmetine tahsis edilmemiş olan taşınmaz mallarından, bu bedeli kısmen veya tamamen karşılayacak miktarı verilebilir. Kamulaştırma bedeli yerine verilecek taşınmaz malın değeri, idarenin ihale komisyonunca yoksa bu amaçla kuracağı bir komisyonca tespit edilir. Taşınmaz mal bedelleri arasındaki fark taraflarca nakit olarak karşılanır. Ancak idarenin vereceği taşınmaz malın değeri, kamulaştırma bedelinin yüzde yüzyirmisini aşamaz. ” 118

MÜLKİYETİN GAYRİ AYNİ HAK TESİSİ • Türk Hukuk Lügatı’nda “Ayni haklar: Şahsi hakların aksine olarak, eşya üzerinde doğrudan doğruya mutlak hakimiyet salahiyeti veren ve herkese karşı ileri sürülebilen haklar” olarak tanımlanmıştır. • 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 4’üncü Trampa ve Mülkiyetin Gayri Ayni Hak Tesisi: maddesinde, “Borçlar Kanunu ile Türk Medeni Kanununun trampa ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile ilgili maddelerinde gösterilmiş işlemler; ” olarak tanımlanmıştır. • 2886 sayılı Kanunda yer alan ‘mülkiyetin gayri ayni hak tesisi’ kavramı 5393 sayılı Belediye Kanununda ‘taşınmazlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisi’, Türk Medeni Kanununda ‘sınırlı ayni haklar’ olarak yer almıştır. 119

• Sınırlı ayni haklar 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun dördüncü kitap, ikinci kısım, birinci bölüm 779 -849’uncu maddeleri arasında düzenlenmiştir. • 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 826’ncı maddesinde; “Bir taşınmaz maliki, üçüncü kişi lehine arazisinin altında veya üstünde yapı yapmak veya mevcut bir yapıyı muhafaza etmek yetkisi veren bir irtifak hakkı kurabilir. Aksi kararlaştırılmış olmadıkça bu hak, devredilebilir ve mirasçılara geçer. Üst hakkı, bağımsız ve sürekli nitelikte ise üst hakkı sahibinin istemi üzerine tapu kütüğüne taşınmaz olarak kaydedilebilir. En az otuz yıl için kurulan üst hakkı, sürekli niteliktedir. ” • Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinde “İrtifak hakkı: Bir taşınmaz üzerinde yararlanmaya ve kullanıma rıza göstermeyi veya mülkiyete ilişkin bazı hakların kullanılmasından vazgeçmeyi kapsayan ve diğer bir taşınmaz veya kişi lehine aynî hak olarak kurulan yükümlülük” olarak tanımlanmıştır. 120

BELEDİYELERİMİZ SINIRLI AYNİ HAK TESİSİNDE HANGİ MEVZUATI ESAS ALACAKLARDIR? • Bugüne kadar bu konuda herhangi bir düzenleme yapılmamış olup, bu konuda Mahalli İdareler açısından Hazinenin düzenlemiş olduğu Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğe paralel bir Yönetmelik düzenlenmesi gerekir. • 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 2’nci maddesine göre; “Bu Kanun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrolünü kapsar…. ” Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere belediyeler genel yönetim kapsamındadır. • Aynı Kanun’un 44’üncü maddesine göre; “Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince, taşınır ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli malların tahliyesi gibi hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir. Bu malların kaydı ile taşınırların muhafazası, kullanımı, mal yönetim hesabının verilmesi ve mal yönetim sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak olanların belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak Yönetmeliklerle belirlenir…” 121

• Gerek 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, gerek 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerinin ve gerekse 5393 sayılı Belediye Kanununun 15’inci maddesinin 6’ncı fıkrası hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinde, belediyelerimizin sınırlı ayni hak tesisinde düzenleme yapılıncaya kadar Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümlerine paralel uygulama yapmaları gerektiği düşünülmektedir. (51/g maddesi bu değerlendirmeden ayrık tutulmalıdır. ) 122

KİRA-SINIRLI AYNİ HAK TESİSİ FARKI • Sınırlı ayni hak tesisi işlemini kiraya vermeyle karıştırmamak gerekir. Sınırlı ayni hak tesisi kiraya vermeden farklıdır. Şöyle ki; • Sınırlı ayni hak tesisinde malik arazisinin altında veya üstünde yapı yapma, mevcut bir yapıyı muhafaza etme yetkisi verir. Bu durumda üst hakkını alan kişi mal sahibi gibi hareket edebilir. Bu hak sahibine gayrimenkul üzerinde mutlak hakimiyet yetkisi verir ve herkese karşı ileri sürülebilir. • Sınırlı ayni hak tesisinde üst hakkı tapu kütüğüne kaydedilebilir. Kiraya vermede böyle bir husus söz konusu değildir. • Sınırlı ayni hak tesisinde aksi kararlaştırılmadıkça bu hak devredilebilir ve mirasçılara geçer. Oysa kiralamada olay farklıdır. 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 66’ncı maddesine göre sözleşme ancak ita amirinin izniyle başkasına devredilebilir. Aynı Kanun’un 67’nci maddesine göre müşterinin ölümü halinde sözleşmeyi devredip devretmemek idarenin yetkisindedir. • Sınırlı ayni hak tesisi en çok otuz yıl için olabilecektir. Kiraya vermede ise, turistik tesis kurulacak yerler ve turistik tesisler haricinde on yıldan fazla süreli kiralama söz konusu olamaz. 123

SINIRLI AYNİ HAK TESİSİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR: • 5393 sayılı Belediye Kanununun belediyenin yetkileri ve imtiyazlarını düzenleyen 15/h maddesine göre; “mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesis etmek” belediyelerin yetkileri arasında yer almıştır. Kanun hükümlerinden anlaşılacağı üzere; ancak mahalli müşterek nitelikli hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla sınırlı ayni hak tesis edilebilecektir. İş merkezi ve alışveriş merkezi yaptırmak, dükkan yaptırmak gibi hizmetten çok ticari faaliyet olan konularda belediye gayrimenkulleri üzerinde sınırlı ayni hak tesis edilemeyecektir. (Otopark yapımı, katı atık bertaraf tesisi vb…. ) 124

• 5393 sayılı Belediye Kanununun belediye meclisinin görev ve yetkilerini düzenleyen 18/e maddesine göre; belediye gayrimenkulleri üzerinde sınırlı ayni hak tesis edilirken mutlaka belediye meclis kararı alınacaktır. • Belediye gayrimenkulleri üzerinde sınırlı ayni hak tesis işlemlerinde 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun dördüncü kitap, ikinci kısım, birinci bölüm 779 -849’uncu maddelerindeki hükümlere uyulacaktır. Kanun’un 826’ncı maddesine göre en az otuz yıl için kurulacaktır. (Belediye Kanununa göre de en fazla otuz yıl olacaktır. ) • İhaleye katılamayacak olanlara taşınmazlar üzerinde sınırlı ayni hak tesisi yapılamayacaktır. 125

GÖREVLİLERİN SORUMLULUĞU (2886 - md. 86) • İhale, muayene ve kabul komisyon veya heyetlerinin başkan ve üyeleri ile diğer ilgililer görevlerini; • kanuni gereklere göre tarafsızlıkla yapmadıkları, • taraflardan birinin zararına yol açacak ihmal ve kusurlu hareketlerde bulundukları, • tespit edilmesi halinde haklarında disiplin cezası uygulanacağı gibi, fiil ve davranışlarının özelliğine göre ceza kovuşturması da yapılır. • Ayrıca, tarafların bu yüzden uğradıkları zarar ve ziyan da kendilerine ödettirilir. 126

YARARLANILAN KAYNAKLAR: - İlgili Mevzuat Hükümleri - 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu - Yargı Kararları - Osman Can YENİCE • İçişleri Bakanlığı Başkontrolörü • Ocak 2017 127