245 sayl tam orta mktb Hseynov Kamran 9

245 saylı tam orta məktəb Hüseynov Kamran 9 e TALASEMIYA

TALASEMIYA NƏDİR? Talassemiya hemoqlobin istehsalı zamanı yaranan zülal çatışmazlığıdır. Bu zülal qırmızı qan hüceyrəsində tapılıb. Bu oksigeni ağciyərlərdən bütün bədən hissələrinə nəql edir və qana qırmızı rəng verir. Yetkinlərdə hemoqlobin 4 elementin birləşməsindən yaranır. Bu elementlər "zülal zənciri" kimi adlandırılır. Burada 2 tip zülal zənciri var. Onlardan 1 -i "β zənciri" və biri də "α zənciri" adlanır. A hemoqlobin molekulu adətən 2 α zəncirindən və 2 β zəncirindən düzəlir. Talassemiya tutan insanlarda hemoqlobin zəncirindən biri olmur. Nəticədə də qırmızı qanda olan hüceyrələr talasemiyaya tutulur və düzgün fəaliyyət göstərmir.

TALASEMİYANIN NÖVLƏRİ Major β talassemiyanın əsas tipidir və Kule anemiya adlanır. Bu əsasən β zəncirinin az olması və ya heç olmamasından irəli gəlir və Avstraliyada ən çox yayılmış tipdir. Anemiyanın ciddi formasında qan xəstəliyi insanın tez yorulmasına və oksigen çatışmamazlığına səbəb olur. Anemiya insan həyatının ilk illərində baş verir. Bu tip insanlara tez-tez qan tələb olunur və həm də zülallarında dəmirin rolu nəzərə alınır. Dəmir insanın ürək, qaraciyər və digər orqanlarının bərpasında iştirak edir. β talassemiyaya tutulmuş xəstələrdə hər iki zəncir pozulur. α talassemiyada isə əgər ümumi α zəncir yoxdursa, insan anadan olan kimi ölür. Minor α və β talassemiya tipləri əsasən talasemiyaının yumşaq formalarıdır və çox müalicə tələb etmir. Minor talassemiya tutulanlar mutasiya daşıyıcı adlanırlar. Bəzi hallarda insan hər iki talassemiyanı özündə gəzdirir.

TALASEMİYANİN YARANMA SƏBƏBLƏRİ İnsan hüceyrəsinin genlərində bədənin normal funksiyasını təyin etmək üçün informasiya olur. Hemoqlobin zülalına aid olan informasiya 2 müxtəlif gendə daşınır. α zənciri 16 -cı gendə, β zənciri isə 11 -ci gendə yerləşir. Hər gendə 2 nüsxə olur. Hər insanın α və β genlərindən 2 ədəd olur. Bu genlər mutasiyaya uğradıqda düzgün işləmir. Gen və onun istehsal etdikləri pozulur. α, β zənciri genləri pozulan insanlar α , β talassemiyasına tutulmuş insanlar sayılır. Onlar düzgün hemoqlobin hazırlamır. α talassimeyasına tutulmuş insanlarda α zənciri pozulur və onlar hemoqlobini ya az istehsal edir, ya da heç istehsal etmir. β-da da həmçinin. Talasemiyanin yaranmasinda ən əsasi qohum evliliyi rol oynayir

TALASEMİYADAN ƏZİYYƏT ÇƏKƏN ÖLKƏLƏR Talasemiyadan əsasən asiya və afrika ölkələri əziyyət çəkir. Avropanin isə yalniz bir hissəsində talasemiya cox yayilmişdir. Bu ölkələrə Azərbaycan , Türkiyə, Səudi Ərəbistan, Hindistan , Sinqapur, Bulqarıstan, Fas , Tunus , Özbəkistan , Türkmənistan , Qırğızıstan Qazağıstan, İran , İtaliya , Yunanistan , Serbiya , Albaniya, Çernaqoriya, Bosnia və Hersaqovina, Kosova, Çexiya , Makedoniya , Xarvatia, Gücüstan , Liviya, Misir, Əlcəzair , Sudan , Rusiyanin , Ukraniyanin, və Ruminyanin qərb hissəsi , Pakistan , Əfganistan , İraq , Suriya , aiddir. Adini çəkdiyimiz bu ölkələr talasemiya üzrə

Talasemiyadan necə qorunmalı ? Bu xəstəlikdən qorunmaq üçün ilk edilməsi lazım olan cəmiyyətin bu xəstəlik barədə məlumatlandırılması və daşıyıcıların araşdırılıb müəyyən edilməsidir. Həmçinin iki daşıyıcının evlənməsi halında isə hamiləliyin 6 -22 həftələri arasında keçirilən doğuş öncəsi diaqnostika üsulları ilə xəstə uşağın doğulmasının qarşısına keçilir və bu üsulla sağlam uşağın anadan olmasına imkan yaradılır. Bir də Preimplantasiya genetik diaqnoz metodu dediyimiz, süni mayalanma üsuluna əsaslanan, tamamilə sağlam uşaq doğulma şansı yüksək olan bir metod tətbiq oluna bilər. Ölkəmizdə talasemiyadan qorunmaq üçün Talasemiya mərkəzi yaradilmışdır

1. http: //kayzen. az/uploads/images/00/51/46/2013/08/19/693 cdf. j pg 2. http: //meduniver. com/Medical/genetika/Img/247. jpg 3. http: //az. med. az/uploads/posts/200902/1234185559_tmajorce 8. gif 4. http: //sostavkrovi. ru/wp-content/uploads/2016/08/1 -90. jpg 5. https: //i. ytimg. com/vi/Dstp. Tpy. RG 48/hqdefault. jpg 6. http: //aztimes. az/wp-content/uploads/2016/02/talassemiyamerkezi-280 x 180. jpg 7. http: //modli. ru/uploads/posts/2013 -04/1366819823_minianemiya. jpg 8. http: //st 2. depositphotos. com/6660138/9512/v/450/depositphotos _95120148 -Thalassemia-trait-infographic. jpg 9. http: //www. geocities. ws/kistikfibrozis/images/genom. jpg