2007470049 Kbra KARAKURT 2007470080 Kadriye RN GRUPMAKSMU KONU

2007470049 Kübra KARAKURT 2007470080 Kadriye ŞİRİN GRUPMAKSİMU KONU: TÜRKİYE’DE YÖNETİME

TÜRKİYE’DE YÖNETİME KATILMA

§ § § Endüstriyel demokrasi kavramı yönetime katılma ile aynı anlamda kullanılmakla birlikte, esasında her iki terimde farklı şeyleri ifade eder. Endüstriyel demokrasi yönetime katılmayı da içine alan çok geniş bir kavramdır. Yönetime katılma ise, endüstriyel demokrasi araçlarından biridir.

Yönetime katılma nedir ? § § § Endüstriyel demokrasi araçlarından biridir. İşletmede çalışan, çalışanların temsilcileri aracılığıyla o işletmede alınan ve kendilerini etkileyen tüm karalara söz ya da oy hakkı ile katılmasıdır. Yönetime katılma, sınırları özel mülkiyet tarafından çizilmiş bir alanda ve "ortak" sorunları çözerek emek verimliliğinin sağlanması amacıyla, işçilerle işverenlerin, taraflara karşı göreli bağımsızlığı varsayılan ve yönetim hiyerarşisinde yer alan ortak organlarda işbirliği yapmalarını sağlayan mekanizmanın adıdır.

Yönetime Katılmanın Amaçları § § § § 1 - Yabancılaşmaktan kurtulmak 2 - Verimlilik 3 - İşçi-işveren ilişkisinde anlaşmak 4 - Demokrasinin gerçekleşmesi 5 - İşçi kişiliğinin güçlendirilmesi 6 - İşçi kuruluşlarının güçlenmesi ve bilinçlenmesi 7 - Mülkiyetin yaygınlaştırılması

Yönetime Katılma Düzeyleri Alt Kademede Katılma § İşçilerin yıllar boyunca edindikleri tecrübeyi ve genel becerileri kullanmak arzusundan ileri gelmektedir ve bireyler için çalışma gününü daha ilginç ve kazançlı kılmaktadır.

Orta Kademede Katılma § İşçiler bu seviyede idareye katılabilmekte dirler. Hollanda’daki İşletme Komiteleri bu şekle örnek gösterilmektedir. İşçi temsilcileri işletme içerisinde kurulan bir konseyde işverenle birlikte yer almışlar ve bu böyle olunca işletme ilgili tüm konularda söz sahibi olmuşlardır. Bu tür bir uygulama orta düzeyde bir uygulamadır.

Yüksek Düzeyde Katılma § § Bu şekilde katılma yönetim kurullarında işçi temsilcilerinin bulunması ile olmaktadır. Bizdeki 440 sayılı kanunun tatbikatı ve bugün Almanya’daki uygulamanın önemli bir kısmı bu bölüme örnek gösterilmektedir. Çalışanlar yönetim kurullarına bazen işverenle eşit sayıda üye ile katılmakta ve her konuda olurlarına başvurulmaktadır. Bugün Almanya’daki çalışanlar Daimler Benz, Volkswagen, Deutsche Bank ve AEG gibi dünyaca ünlü firmaların yönetim kurullarına girmek istedikleri söylenmektedir.

YÖNETİME KATILMA METODLARI İşçilerin yönetime katılmaları çeşitli seviyelerde, çeşitli kurumlar aracılığı ile gerçekleşmektedir. Farklı ülkelerdeki uygulamaları ile birer metot halini almış olan bu katılma şekillerini şöyle sayabiliriz: 1. Milli Seviyede Katılma, 2. Çalışma Konseyleri (Çalışma Komiteleri) 3. Birlikte Karar Alma, 4. Yönetim Organlarında İşçi Temsilcisi Bulundurma, 5. Atölye İşçi Temsilciliği, 6. Toplu Pazarlık Yoluyla Katılma 7. Yarı-Otonom İşçi Grupları, 8. Öz Yönetim 9. Kalite Çemberleri

1. Milli Seviyede Yönetime Katılma § § Ülkelerin kalkınmasında ekonomik ve sosyal politikalarındaki bütünlüğünü ve bu politikaları ilgilendiren tüm resmi ve özel kuruluşların aralarındaki işbirliğini anlatmaktadır. Bazı ülkelerde bu organlar tavsiye ve istişare (danışma) görevi görür, bazılarında ise benzer organlar düzenleme ve kontrol fonksiyonu üstlenmişlerdir.

§ § Milli seviyedeki katılmada bir diğer önemli nokta ise katılmanın gönüllü gerçekleşmesidir Ülkemizde bu tür yönetime katılma 3 şekilde görülür ; ekonomik ve sosyal konsey, üçlü danışma kurulu, asgari ücret tespit komisyonu

EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY

Amacı; § Ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında, toplumsal uzlaşma ve işbirliğini sağlayacak, sürekli ve kalıcı bir ortam yaratarak, istişari mahiyette ortak görüş belirlemek için oluşturulmuştur.

Kimlerden oluşur ? § § § Başbakanın başkanlıgında Başbakan yardımcıları, Devlet bakanları Müsteşarlar Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonunu temsil eden üçer temsilciden ve Başbakan tarafından belirlenecek diger Hükümet temsilcileri ve sivil toplum kuruluşları temsilcileri ile kamu görevlilerinden oluşur.

§ Kamuyu temsilen 16 kişi, meslek odaları, işçi ve işveren kesimini temsilen de 21 kişi bulunmaktadır.

NE ZAMAN TOPLANIR? § Konsey, üç ayda bir, Başkanın davetiyle olağan, Başkanın daveti veya Başbakanca belirlenecek olanlar dışında kalan temsilcilerin 13 ünün yazılı istemleri üzerine olağanüstü toplanabilir. Toplantı yetersayısı, Başbakanca belirlenecek olanlar dışında kalan temsilcilerin salt çoğunluğudur.

GERÇEKTEN DE ÜÇ AYDA BİR TOPLANIR MI? -HAYIR!!!

ÜÇLÜ DANIŞMA KURULU

Amacı; § § § Çalışma barışının ve endüstri ilişkilerinin geliştirilmesi, Çalışma hayatıyla ilgili mevzuat çalışmalarının ve uygulamalarının izlenmesi, Hükümet ile işveren, kamu görevlileri ve işçi sendikaları konfederasyonları arasında etkin bir danışmanın gerçekleştirilmesidir.

Kimlerden Oluşur? § § § Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı veya Müsteşarı başkanlığında, Gündem konularına göre Bakanlık, bağlı ve ilgili kurumların birim amirlerinden İşçi sendikaları konfederasyonlarından birer ve en fazla üyeye sahip işveren konfederasyonundan üç temsilciden, Kamu görevlileri sendikaları konfederasyonlarından birer temsilciden, oluşur. İşveren, kamu görevlileri ve işçi sendikaları konfederasyonlarından katılacak temsilcilerin üst düzey yönetici olması esastır. Kurul, işçi ve işveren sendikaları konfederasyonları ile kamu görevlileri sendikaları konfederasyonları temsilcilerinin birlikte katılımı ile toplanabileceği gibi, gündem konularına göre ayrı da toplanabilir

Ne Zaman Toplanır § § Kurul, her yıl Ocak, Mayıs ve Eylül aylarında olmak üzere yılda üç kez toplanır. Ayrıca, başkanın veya kurul üyelerinden üçünün yazılı istemde bulunması halinde olağanüstü de toplanabilir.

Üçlü danışma kurulu düzenli olarak toplanır mı? § Hayır!!!

ASGARİ ÜCRET TESPİT KOMİSYONU

Amacı; § Komisyon, ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indekslerini, bu indeksler yoksa geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumunu ve geçim şartlarını göz önünde bulundurarak ortak bir yol bulmayı hedefler.

Kimlerden oluşur? § Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 5’i işçi, 5’i işveren, 5’i de devlet temsilcisi olmak üzere 15 kişiden oluşuyor.

Ne zaman toplanır? § § § En az 10 üyesinin katılmasıyla toplanır. Kurul üye oylarının çoğunluğu ile karar verir. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır. En geç iki yılda bir belirlenir. Ancak 6 ayda bir toplanmaktadır.

2. Çalışma Konseyleri (Çalışma Komiteleri) § Çalışma konseyleri, esas itibarı ile danışma işlevi gören bir organ olup, sendikalı ve sendikasız, işletmedeki bütün işçilerin seçtikleri temsilcilerden oluşur. Bu nedenle, sendikalardan ayrı kuruluşlardır. Fonksiyonları tarafsız olmalarını gerektirir.

3. Birlikte Karar Alma § § § 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya’da ortaya çıkmıştır. Yönetime katılmada işverenle eşit sayıda işçi temsilcisinin bulunması temeline dayanır. Birlikte karar almanın en belirgin özelliği etkinliğidir. Gerçekten de sistemin organlarından olan “işçi temsilcileri kurulu” çalışılan işletmede, işçiler yararına çıkarılmış olan kanun, kararname, yönetmelik ve sözleşmelerden doğan kurallara uyulup uyulmadığını denetleyebilmekte ve çok önemli konularda bile veto hakkını kullanabilmektedir.

4. Yönetim Organlarında İşçi Temsilcisi Bulundurma § “Birlikte karar alma” da olduğu gibi eşit sayıda olmasa da işçilerin, çalıştıkları işletmenin yönetim organlarında (yönetim kurulu, genel kurul) temsilci bulundurmaları da bir diğer yönetime katılma modelidir.

5. Atölye İşçi Temsilciligi § § En az 10 işçi çalıştıran bütün işyerlerinde işçi sayısına göre değişen oranda işçi temsilcisinden oluşan, yönetime katılma şeklidir. Bu sistemde işçi temsilcileri yönetimle işçi temsilcileri arasında arabuluculuk görevi üstlenmektedir. Arabuluculuktan başka kontrol, gözetim ve analiz işlevlerini de yerine getiren bir özelliği vardır.

6. Toplu Pazarlık Yoluyla Katılma § § § İşçi ve işverenin aralarında yaptıkları sözleşme ile oluşturulan ve yönetim hiyerarşisinde yer alan organlar vasıtasıyla yönetime katılma metodudur. Yapılan sözleşme ile iş görenler yönetime katılma hakkını elde edebilmektedirler. Bu haklar daha çok çalışanların bilgi alma hakkı, çalışanlara danışılma hakkı ve belirli konularda çalışanlarla birlikte karar alma hakkını kapsamaktadır.

7. Yarı Otonom İşçi Grupları § § § İsveç’te uygulama alanı bulmuş olan bu metot, işletmede çalışan işçi gruplarından bazılarına geniş yetkiler vermektedir. Bu nedenle “yarı otonom” adıyla anılır. Bu işçi grupları, üretim miktarının tespitinden işçilerin eğitimine, işyerlerinin düzenlenmesine, işçi alımına ve çalışma süresinin tespitine kadar kendilerini ilgilendiren pek çok konuda karar verme hakkına sahip bulunmaktadır. İşletme içinde çalışan gruplar arasında dengesizliğe yol açması ve uygulama zorluğu bakımından bu metot bir başka ülkede benimsenmemiştir.

8. Özyönetim § § § Bu modelde işçiler hem üretici, hem de yönetici durumundadırlar. Mülkiyeti topluma ait olan üretim araçlarını hem kendileri hem de toplum adına kullanım hakkına sahip olmuşlardır. Nelerin, nasıl ve ne kadar üretileceğine, hangi fiyattan satılacağına ve gelirlerin nasıl dağılacağına tamamen işçiler karar vermektedirler. Yönetime katılmanın en üst aşamasını oluşturan özyönetim, eski Yugoslavya’da uygulanmış ve bu yüzden Yugoslavya modeli olarak anılmıştır.

9. Kalite Çemberleri § Kalite kontrol etkinliklerini gönüllü olarak aynı iş yerinde yürüten küçük bir guruptur. Bu küçük gurup sürekli olarak firma çapında kalite kontrolün bir parçası olarak bütün üyelerin katılmayla kendini geliştirme ve karşılıklı gelişme, atölye içinde denetim ve ilerleme, kalite kontrol etkinliklerinden yaralanma işini yürütür.

Yönetime Katılmanın Faydaları § § § işçiler, ücretlerinde, işyeri şartlarında, çalışma sürelerinde vb. iyileştirme sağlayabildikleri gibi, işi alma, işi değerlendirme, izin ve tatil gibi yararlı sonuçlar elde edebilmektedirler. Milli seviyede yönetime katılmada ise işçi kesimi aleyhine çıkabilecek kanun ve yönetmelikleri, daha başından önlenmiş olmaktadır. İşçilerin yönetime katılması, dolayısıyla gelişecek olan endüstriyel demokrasi, diğer alanlarda da demokrasi anlayışının yaygınlık kazanmasına ve yerleşmesine yol açmaktadır.

§ § § İşverenler açısından ise yönetime katılan işgücünün işe yabancılaşması ortadan kalkacağından işini benimseyerek yapması sağlanmış olacaktır. Çalışanların fikrinin sorulması isabetli kararlar alınmasını sağlayacak ve ileride doğabilecek aksaklıklar daha başından önlenmiş olacaktır. İşçilerin, yönetimde diğer yöneticilerle beraber olması, davranış yönünden işbirliğini kuvvetlendirecektir. Bu ise çalışma barışının sağlanmasına, takım ruhunun gelişmesine ve dolayısıyla da verimliliğin artmasına neden olacaktır.

Yönetime Katılmanın Sakıncaları § § Yönetime katılan işçiler, zamanla yönetim fonksiyonları ile özdeşleşmekte, bu da iki zıt çıkar ilişkisinde işçilerin aleyhine sonuçlar doğurabilmektedir. Alınacak kararlarda işçi temsilcisinin ikna edilmesi için geçecek süre işletmeler için önemli zaman ve maliyet kayıplarına yol açacaktır

§ § Yönetimin etkinliğinde önemli bir unsur olan “otorite” işçilerin de yönetime katılmasıyla zayıflayacak hatta otorite karmaşası ortaya çıkacaktır. Bazı sendika liderlerine göre; yönetime katılma sendikanın görevi değildir. Sendikanın görevi üyelerinin çıkarlarını korumak ve geliştirmektir. Hâlbuki yönetime katılan sendikalar genellikle pazarlık güçlerini kaybetmekte ve üyelerinin çıkarlarını serbestçe koruyamamaktadırlar.

Türkiye’deki Yönetime Katılmanın Yasal Düzenlemeleri

4857 SAYILI İŞ KANUNU’NA GÖRE ZORUNLU İŞYERİ KURULLARI YILLIK İZİN KURULU : işçi sayısı 100 den fazla olan işyerlerinde işveren veya işveren vekilini temsilen bir, işçileri temsilen iki kişi olmak üzere toplam üç kişiden oluşan izin kurulu kurulması gerekmektedir. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU: sanayiden sayılan, devamlı olarak en az 50 işçi çalıştıran ve 6 aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde her işveren bir iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurmakla yükümlüdür. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu en az ayda bir kere toplanır

İŞ GÜVENLİĞİ KOMİSYONU: Bir işçi temsilcisinin katılmasının da şart koşulduğu bu komisyonlar iş yerlerinde işçilerin hayatı için tehlikeli bir durum tespit edildiğinde, tehlike giderilinceye kadar yapılan işi tamamen veya kısmen durdurma yetkisi vardır.

İŞYERİ / İŞLETME DÜZEYİNDEKİ GÖNÜLLÜ KURULLAR § § PERFORMANS – DİSİPLİN İZLEME VE DEĞERLENDİRME KURULU: Kurul, işverenin atayacağı 2 üye ile sendikanın işyerinde çalışan üyeleri arasında atayacağı 2 üyeden oluşur. Kurul başkanı işverenin atayacağı 2 üye arasından işveren tarafından seçilir. UYUŞMAZLIKLARI ÇÖZÜM KURULLARI: Toplu iş sözleşmesinin uygulanmasından veya yorumlanmasından doğan ve işyeri şikayet kademeleri aracılığı ile çözümlenemeyen sorunların ele alındığı işçi ve işveren tarafından eşit sayıda temsilcinin katıldığı bir uzlaşma kuruludur.

§ § ENDÜSTRİYEL İLİŞKİLER KURULLARI: endüstri ilişkilerindeki gelişmeler, sorunlar ve çözüm önerileri hakkında işveren tarafı ile işçi sendikasının birlikte oluşturdukları, 3 aylık periyotlarla toplantılar yapan bir tür danışma ve görüş alışverişi kuruludur. HASAR-ZARAR TESPİT KURULLARI: İşçi tarafından verilen hasar ve zararların tespiti için işyerinde oluşturulmuş kuruldur.

SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER