2 Blm Adezyon ve Kohezyon Kuvvetleri ADEZYON Farkl

2. Bölüm Adezyon ve Kohezyon Kuvvetleri

ADEZYON ü Farklı iki madde (cam-su) arasında olan ve bu iki maddenin birbirine yapışmasını sağlayan çekim kuvvetine adezyon (yapışma) denir.

• *Yağmur damlalarının cama yapışması. *Denizden çıkan birinin teninin ıslak olması. *Durgun su üzerinde hareket eden yaprağı suyun sürüklemesi.

Kohezyon • Aynı maddenin molekülleri arasındaki çekim kuvvetine kohezyon ( birbirini tutma) denir.

• Durgun suda yaprağı çekerken bir miktar su yaprakla beraber hareket eder. Burada yapraksu arasında adezyon kuvvetinden dolayı su sürüklenir. Dibe doğru indikçe su molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetinden dolayı su yüzeyinin altındaki bir miktar su hareket eder. Ancak daha da dibe indikçe kohezyon (su-su) kuvveti adezyon (su-yaprak) kuvvetinden büyük olur ve dipteki su hareket etmez.

• Çok ince (kılcal) bir cam boru su içerisine sokulursa ne olur? Cam-su arasındaki adezyon kuvveti, su-su molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetinden büyük olacağından su boru içerisinde yükselir. Bu yükselme kılcallık arttıkça artar. Bunun nedeni nedir? Kılcallık arttıkça cam borudaki su molekülü azalacağından kohezyon-adezyon kuvvetleri arasındaki fark artar ve ince boruda daha fazla yükselme olur.

• Kılcal cam boru civa içerisine katılırsa ne olur? Civa-cam arası adezyon kuvveti civa-civa arası kohezyon kuvvetinden küçük olacağından cama tutunamayan civa normal seviyenin altına düşer.

• Not: 1. Su tutmayan madde ile su birbirini iter. Dışbükey görünün oluşur. 2. Su tutan madde ile su birbirini çeker. İçbükey görünüm oluşur.

Su-cam arasında iç bükey görünüm oluşurken, civa-cam arasında dış bükey görünüm oluşur. Bunun nedeni adezyon ve kohezyona bağlı olarak sıvı yüzeylerinde gerilime neden olmasıdır. Sıvıların yüzeyinde meydana gelen bu gerilime yüzey gerilimi denir.

Yüzey Gerilimi: • Sıvı ve temas ettiği madde arasındaki adezyon ve kohezyon kuvvetleri arasındaki fark yüzey gerilimini oluşturur. Sıvılarda yüzey geriliminin azalması sıvının diğer maddelerle etkileşimini arttırır. Temizlik maddeleri sıvıların yüzey gerilimini azaltarak suyun maddeyi daha çok ıslatmasını ve kire daha fazla nüfuz etmesini sağlar.

Yüzey geriliminin suda yaşayan canlılar için önemi nedir? • Su örümceği, sinek vb. böcekler su yüzeyinde batmadan hareket ederler ve beslenirler. Bu hareketin nedeni yüzey gerilimidir. Sudaki canlıların beslenmesine yardımcı olan faktör yüzey gerilimidir. Bu sayede bazı maddelerin vücutlarına girmesine ve sıvının vücutlarının içerisindeki kılcal ortamlara taşınmasını sağlar.

• Su tutmayan maddeler ve su birbirini iter. Bu itme kuvvetinden daha küçük ağırlığa sahip olan böcekler su üzerinde ıslanmadan ve batmadan durabilirler. Peki insan neden su üzerinde batmadan duramaz?

Kağıt havlu neden suyu emer? • Kılcallık: İki madde arasında ( cam-su ) adezyon fazla ise sıvı olan diğer madde içinde yükselir. • Cam- civa için adezyon çok küçük olduğundan sıvı, sıvı seviyesinin altında kalır. • Yani kılcallık etkisiyle kağıt havlu suyu emer, küp şekerde su yükselir, gaz lambasının filtresinde gaz yağı yükselir, bitkiler suyu topraktan alıp üst kısımlara taşır.

• Not: Kohezyon katı ve sıvılarda etkilidir. Gazlarda ihmal edilir. 1. Soru 1: Çay bardağına çay tabağının yapışmasının nedeni nedir? Adezyon (cam-su arası) 2. Soru 2: Herhangi bir yüzeyin sıvı ile ıslanması neye bağlıdır? Adezyon>Kohezyon olmasına 3. Soru 3: Civa yere düştüğünde küçük küreciklere parçalanır. Bunun nedeni nedir? Yer-civa arası kohezyon>>adezyon olmasındandır.

• Not: Viskozite: Bir sıvının akmaya karşı gösterdiği dirence denir. Bal sudan daha viskozdur. Yani balın akıcılığı azdır.