16 PRATSYEN HEKMLK KONGRES NKLEER ENERJ VE SALIIMIZ

16. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ NÜKLEER ENERJİ VE SAĞLIĞIMIZ Erhan KARAÇAY İstanbul Nükleer Karşıtı Platform Sekretaryası ve Sözcüsü Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi YK Başkanı 22 Ekim 2011

DÜNYA ELEKTRİK ÜRETİMİNİN KAYNAKLARA GÖRE DAĞILIMI

DÜNYA BİRİNCİL ENERJİ TÜKETİMİ KAYNAKLAR BAZINDA (2009 SONU %) Birincil enerji tüketimi: 12, 3 milyar TEP (IEA) Türkiye 103, 5 milyon TEP enerji tüketimi ile Dünyadaki enerji tüketimi en yüksek 24. ülke

TÜRKİYE ENERJİ SEKTÖRÜ

TÜRKİYE ELEKTRİK ÜRETİMİNİN KURULUŞLARA GÖRE DAĞILIMI (2010) Kuruluş GWh % EÜAŞ 95. 366, 62 45, 39 Yap İşlet 45. 219, 61 21, 52 Serbest Üretici 39. 844, 24 18, 96 Yap İşlet Devret 13. 557, 84 6, 45 Otoprodüktör 11. 807, 82 5, 62 İşletme Devri Hakkı 4. 323, 63 2, 06 Toplam 210. 119, 76 100, 00

TÜRKİYE KURULU GÜÇ (1 MART 2011 KAYNAK: TEİAŞ) Kaynak Türü Kurulu Güç Payı Kurulu Güç (MW) (%) Doğal Gaz Hidrolik Linyit İthal Kömür Sıvı Yakıt 16. 221, 5 16. 159, 1 8. 173, 2 3. 281, 0 1. 475, 3 32 32 17 7 3 Rüzgar Diğer Toplam 1. 358, 0 3. 034, 6 50. 004, 2 3 6 100

TÜRKİYE ELEKTRİK ÜRETİMİNİN KAYNAKLARA GÖRE DAĞILIMI (2010 ) Kaynak GWh % Doğal Gaz 96. 474, 45 45, 91 Hidrolik 51. 504, 57 24, 51 Yerli Kömür 37. 698, 75 17, 94 İthal Kömür 14. 490, 95 6, 90 Sıvı Yakıt 4. 956, 99 2, 36 Rüzgar 2. 832, 78 1, 35 Jeotermal 584, 32 0, 28 Diğer 1. 576, 95 0, 75 Toplam 210. 119, 76 100, 00

TÜRKİYE BİRİNCİL ENERJİ TÜKETİMİ - 2009 yılı itibariyle gerçekleşen Türkiye toplam birincil enerji tüketimi 103. 499 ktep Tüketimin %90’ı fosil yakıtlardır.

TÜRKİYE BİRİNCİL ENERJİ TÜKETİMİ - 2010 yılı Türkiye toplam birincil enerji tüketimi gerçekleşme tahmini 108. 200 ktep Tüketimin %89’u fosil yakıtlardır.

TÜRKİYE BİRİNCİL ENERJİ TÜKETİMİ - 2011 yılı Türkiye toplam birincil enerji tüketimi program hedefi 114. 300 ktep Tüketimin %89’u fosil yakıtlardır.

TÜRKİYE ELEKTRİK ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ 1995 -2011 Brüt Üretim (Milyon k. Wh) 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 86. 247 94. 862 103. 296 111. 022 116. 440 124. 922 122. 725 129. 400 140. 581 150. 698 161. 956 176. 300 191. 558 198. 418 194. 112 210. 000 Önceki Yıla Göre Artış Yüzdesi (%) 9, 99 8, 89 7, 48 4, 88 7, 28 -1, 76 5, 44 8, 64 7, 20 7, 47 8, 86 8, 65 3, 58 -2, 17 8, 18 Tüketim (Milyon Önceki Yıla Göre k. Wh) Artış Yüzdesi (%) 85. 552 94. 789 10, 80 105. 517 11, 32 114. 023 8, 06 118. 485 3, 91 128. 276 8, 26 126. 871 -1, 10 132. 553 4, 48 141. 151 6, 49 150. 018 6, 28 160. 794 7, 18 174. 637 8, 61 190. 000 8, 80 198. 058 4, 24 193. 472 -2, 32 208. 700 7, 87

ELEKTRİK ENERJİSİ TÜKETİMİNİN KULLANICI GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI 2009 GWh Konutlar Ticarethaneler Resmi Daire Genel Aydınlatma Sanayi Diğer NET TOPLAM İç Tükteim ve Kayıp BRÜT TOPLAM Kişi Başına Net Tüketim (k. Wh) Kişi Başına Brüt Tüketim (k. Wh) (1) Gerçekleşme Tahmini (2) Tahmin 39. 147 25. 019 6. 990 3. 845 70. 470 11. 423 156. 894 37. 185 194. 079 2. 182 2. 699 2010 (1) Pay (%) GWh 20, 2 40. 200 12, 9 26. 800 3, 6 7. 100 2, 0 4. 000 36, 3 76. 800 5, 9 12. 400 80, 8 167. 300 19, 2 41. 400 100, 0 208. 700 2. 301 2. 871 2011 (2) Pay (%) GWh 19, 3 42. 000 12, 8 28. 500 3, 4 7. 500 1, 9 4. 200 36, 8 82. 000 5, 9 12. 700 80, 2 176. 900 19, 8 44. 300 100, 0 221. 200 2. 407 3. 010 Pay (%) 19, 0 12, 9 3, 4 1, 9 37, 1 5, 7 80, 0 20, 0 100, 0

TÜRKİYE ENERJİ ÜRETİM VE TÜKETİMİNDE GELİŞMELER 2000 2005 2008 2009 2010 (1) 2011 (2) BTEP KEP 27. 621 81. 193 1. 264 26. 285 90. 077 1. 313 30. 300 108. 360 1. 525 30. 560 103. 500 1. 440 30. 800 108. 200 1. 488 31. 600 114. 300 1. 555 MW MW MW 27. 264 16. 070 11. 194 28. 843 25. 917 12. 926 41. 818 27. 625 14. 193 44. 761 29. 416 15. 345 46. 950 30. 550 16. 400 48. 781 31. 281 17. 500 Üretim Termik (*) Hidrolik (**) GWh GWh 124. 922 94. 010 30. 912 161. 956 122. 336 39. 620 198. 418 164. 301 34. 117 194. 813 157. 360 37. 453 210. 000 154. 550 55. 450 222. 200 165. 000 57. 200 İthalat İhracat GWh 3. 786 413 636 1. 798 789 1. 122 812 1. 546 900 2. 200 1. 000 2. 000 Tüketim GWh Kişi Başına Tüketim k. Wh (*) Jeotermal dahil, (**) Rüzgar Dahil (1) Gerçekleşme Tahmini (2) Tahmin 128. 295 1. 997 160. 794 2. 345 198. 085 2. 787 194. 079 2. 699 208. 700 2. 871 221. 200 3. 010 BİRİNCİL ENERJİ Üretim Tüketim Kişi Başına Tüketim ELEKTRİK ENERJİSİ Kurulu Güç Termik (*) Hidrolik (**)

KİŞİ BAŞINA YILLIK ELEKTRİK ENERJİSİ TÜKETİMİ Ülkeler Kişi Başına Tüketim (k. Wh) Dünya Ortalaması 2. 600 Gelişmiş Ülkeler Ort. 8. 900 ABD 12. 322 Türkiye 2. 871 Türkiye’de kişi başına elektrik enerjisi tüketimi 2009’da 2. 699 k. Wh (brüt) seviyesinde olmuştur. 2010 Gerçekleşme Tahmini ise 2. 871 k. Wh’dir. Bu değerler 8. 900 k. Wh’lik gelişmiş ülkeler ortalamasının üçte birinin altındadır.

TÜKETİCİNİN ELEKTRİK FİYAT ARTIŞ ORANI Konutlarda tüketicinin kullandığı elektriğin fiyat artışı: Aralık 2007 8 , 8 %8 Ekim 2011 Elektriğin fiyatı tüketim çıplak satış fiyatı • • • perakende satış hizmet bedeli, iletim sistem kullanım bedeli, dağıtım bedeli, enerji fonu, TRT payı, belediye tüketim vergisi vb oluşmaktadır.

FİYAT ARTIŞLARI Konut Kullanıcısının Faturasına Yansıyan 1 kilovat saat Elektrik Fiyatındaki Artışlar (Fon, vergi, hizmet bedelleri dahil) Tarife dönemleri Aralık 2007 Ocak 2008 Temmuz 2008 Ekim 2008 Ocak 2009 Nisan 2009 Ekim 2009 Ocak 2010 Ekim 2011 Kuruş 15, 81 18, 90 22, 87 24, 69 24, 93 24, 53 26, 93 27, 24 29, 85 4 Yıllık Kümülatif Zam Oranı (%) Yüzde 19, 5 21, 0 7, 9 1, 0 -1, 6 9, 8 1, 1 9, 6 88, 8

ELEKTRİK FİYAT KARŞILAŞTIRMASI - 2009 Kaynak: DEK TMK, Aralık 2010

DÜNYADA NÜKLEER ENERJİ Dünyada 432 reaktör var; bunların toplam kurulu gücü 366 GW ve 65 yeni reaktör de inşa halinde. 65 reaktörün 29’si Çin, 11’i Rusya, 6’i Hindistan, 5'i Güney Kore, 2’şer adedi Ukrayna, Slovakya, Japonya ve Bulgaristan, 1’er adet de Arjantin, Brezilya, İran, Fransa, ABD, Pakistan ve Finlandiya’da inşa ediliyor. 1974’te Atom Enerjisi Ajansı 2000 yılı için 4500 GW kurulu nükleer güç tahmininde bulunuyordu, bugün bu 366 GW. Nükleer santrallerin toplam ticari birincil enerji kaynakları içindeki payı % 5. 5, toplam elektrik enerjisi üretiminde payı ise %13'tür. Şu andaki nükleer filonun yaş ortalaması (yaklaşık) 26. Attucha II’ye, 1981 yılında başlandı, 745 MW’lık reaktör hala

DÜNYADA NÜKLEER ENERJİ Watts Bar-2 reaktörünün (ABD) inşaatına ise 1972’te başlandı. Avusturya’nın tek reaktörü Zwentendorf (Siemens) 1978’de hiç çalıştırılmadan kapatılmıştır. Çernobil sonrası İtalya 4 reaktörünü birden kapattı. İtalyanlar Haziran 2011'deki yeni bir halk oylamasında yine hayır dediler. İsveç’te 1999’da Barseback-1, geçtiğimiz yılın Haziran’ında ise Barseback-2 kapatıldı. İspanya’da ise Zorita 30 Nisan’da kapatıldı. Litvanya İgnalina-I, 2004; İgnalina-2 2009 sonu (2 x 1300 MW) İsviçre'deki 5 nükleer reaktör 2034'te kapatılacak. Yunanistan, İrlanda, Danimarka, Norveç, Portekiz gibi

DÜNYADA NÜKLEER ENERJİ - ALMANYA 2002 yılında Sosyal Demokrat ve Yeşiller Partisi koalisyonunca Almanya'daki nükleer santralların tümünü kapatma kararı alınmıştı. 11 Mayıs 2005’te, Almanya’da Obrigheim (357 MW) reaktörü kapatıldı. Bu, Stade (672 MW) reaktöründen sonra Almanya’nın kapatılan ikinci reaktörü oldu. Angela Merkel bu kararı erteledi. Santrallara ek süre verdi. Fukuşima sonrası göstericiler sokakları doldurunca bu defa sağ koalisyon nükleerden vazgeçme kararı aldı. 2022'ye kadar hepsini kapatmak Almanya'nın hedefi. Brunsbuettel (771 MW), Isar 1 (878 MW), Kruemmel (1346 MW), Neckarwesthaim (785 MW), Philippsburg 1 (890 MW), Unterweser (1345 MW), Biblis A ve Biblis B (1167 -1247 MW) 6 Ağustos 2011 tarihinde kapatıldı.

DÜNYADA NÜKLEER ENERJİ - JAPONYA Fukuşima kazasından sonra 1, 2, 3 ve 4 numaralı reaktörler hurdaya çıktı. Japonya'da çalışabilir reaktör sayısı şu anda 50. Mayıs ayında 50 reaktörden sadece 17'si çalışıyordu. İnşa halindeki iki reaktörden Shimane-3 reaktörü aslında yakıt yüklemeye hazırlanıyordu ama şimdi 2012 Mart'tan bahsediliyor. Ohma-1'de ise inşaat durdu. Kazada santraldeki 6 reaktörden 4'ü hasar gördü. Üçünde çekirdek erimesi oldu ayrıca bir atık havuzunda yangın çıktı. Kazadan sonra yaklaşık 100 bin kişi evinden oldu. 20 km'lik bir alan halka yasaklandı. 10 yıl içinde temizlik çalışmalarına 250 milyar dolar harcanması bekleniyor. Saatte 400 ile 10 m. Sv arası sızıntı tespit edilmiş. Nükleer endüstri çalışanlarının yıllık limiti 20 m. Sv/yıl.

NÜKLEER ENERJİNİN MALİYETİ (CITI GRUP RAPORU) Yeni Nükleer – Ekonomi Hayır Diyor" başlıklı ve 9 Kasım 2009 tarihli “Citi Group” araştırmasında, 5 ana risk alanına dikkat çekiliyor. Planlama, inşaat, elektrik satış fiyatı, santralin işletimi ve nükleer atık sorunuyla miyadı dolan santralların söküm işlemleri. Citi raporuna göre, Nükleer Reaktör Yapım Maliyeti kurulu kilovat güç başına 2500 ile 3500 avro (3600 – 5050 dolar) arasında değişiyor. Raporda, bir nükleer reaktörün zarar etmemesi için üretilen elektriğin kilovatsaat’inin piyasada en az 6, 5 avro (9, 4 dolar/sent) fiyat ile satılması gerektiğine vurgu yapılmış.

NÜKLEER ENERJİNİN MALİYETİ (OLKILUOTO/FINLANDIYA) 1600 MW'lık son teknoloji Olkiluoto reaktörü, dünyanın nükleer enerji konusunda bir numarası kabul edilen Fransız Areva tarafından 3 milyar avro’ya yapılacak ve 2009'un Mayıs ayında elektrik üretmeye başlayacaktı. 2004'te inşasına başlanan reaktör hala bitirilemedi. İnşaat şimdiden 3, 5 yıl gecikmiş durumda ve tahmin edilen bütçeyi yüzde 90 aşmış durumda. Toplam maliyetinin 5, 7 milyar avroyu (8, 2 milyar doları), kurulu güç kilovat başı maliyetinin de 3562 avroyu (4854 dolar) bulacağı tahmin ediliyor. Fransa’da aynı tip reaktörde de benzer sorunlar yaşanıyor! (2014 yerine 2016, 3 milyar yerine 6 milyar avro)

DÜNYADA NÜKLEER ENERJİ Avusturya’nın tek reaktörü Zwentendorf (Siemens) 1978’de hiç çalıştırılmadan kapatılmıştır. Çernobil sonrası İtalya 4 reaktörünü birden kapattı. İsveç’te 1999’da Barseback-1, geçtiğimiz yılın Haziran’ında ise Barseback-2 kapatıldı. İspanya’da ise Zorita reaktörü 30 Nisan’da kapatıldı. 11 Mayıs 2005’te, Almanya’da Obrigheim (357 MW) reaktörü de kapatıldı. Bu, Stade(672 MW) reaktöründen sonra Almanya’nın kapatılan ikinci reaktörü oldu. Litvanya’da İgnalina-I, 2004’te; İgnalina-2 ise 2009 sonu (2 x 1300 MW) kapatıldı. Avrupa’da 1989 yılında 177 olan reaktör sayısı şu anda 143’e düştü.

NÜKLEER SANTRAL YANLILARININ İDDİALARI Enerji güvenliği yüksektir, Karbon salımı yoktur; iklim değişikliğine olumlu katkıları vardır, İstikrarlı üretim sağlar, Ucuz elektrik üretir, Dışa bağımlılığı azaltır.

NÜKLEER SANTRAL KARŞITLARININ GÖRÜŞLERİ Nükleer santrallerin, özellikle ilk yatırım maliyetleri çok yüksektir. Ucuz değil, pahalı elektrik üretirler. Nükleer kazalar, telafisi mümkün olmayan doğa felaketleri yaratır. İşletme güvenlikleri tartışmalıdır. Bu nedenle, özellikle Avrupa’nın bazı ülkelerinde nükleer santrallere karşı kuvvetli bir kamu oyu oluşmuştur.

NÜKLEER SANTRAL KARŞITLARININ GÖRÜŞLERİ Başlangıçta öngörülen inşaat süreleri, hiçbir zaman tutmamaktadır. Bu da maliyetlerin, çok daha yüksek olmasına neden olmaktadır. Söküm maliyetleri ve atık yönetme maliyetleri çok yüksektir. Nükleer yakıtlar kullanıldıktan sonra silah yapımında kullanılabilir. Bu durum dünya barışını tehdit etmektedir. Nükleer yakıtların güvenilir bir şekilde nihai depolanması henüz mümkün değildir.

YENİLENEBİLİR ENERJİ MALİYETLERİ TÜRÜ Büyük Hidro* Küçük Hidro** Rüzgar Açıkdeniz Biyokütle Jeotermal Güneş Çatı fotovoltaik paneli Güneş fotovoltaik (santral tipi) Yoğunlaştırılmış Güneş Termal k. Ws MALİYETİ (ABD sent) 3 -5 5 -12 5 -9 10 -14 5 -12 4 -7 20 -50 15 -30 14 -18 SU ISITMADA Biyokütle Güneş Enerjisi Jeotermal 1 -6 2 -20 0, 5 -2 BİYOYAKITLAR BENZİN EŞDEĞERİ LİTRE FİYATI Ethanol Biyodizel 30 -50 sent 40 -80 sent REN 21, YE Küresel Durum Raporu, 2010

ÇERNOBİL “Belarus’ta, Ukrayna’da ve Rusya Federasyonu’nda en az 3 milyon çocuğun (Çernobil kazasına bağlı olarak) fiziksel tedavi görmesi gerekmektedir. Meydana gelen ciddi tıbbi durumdan etkilenenlerin tam sayısını, 2016’dan önce öğrenemeyeceğiz”. Kofi Annan, BM Genel Sekreteri -Temmuz 2004 “İtalya’nın yarısı kadar bir alan (yaklaşık 150. 000 km 2) kirlenmiş, Danimarka’dan biraz daha büyük tarımsal alan da (yaklaşık 52. 000 km 2) harap olmuştur. Yaklaşık 400. 000 insan yeniden yerleşime tabi tutulmuş olup toplam 6 milyon insan halen radyasyondan etkilenmiş alanlarda yaşamaya devam ediyor. Çernobil felaketinden doğrudan etkilenen üç ülke, felaketin sürüp giden etkileriyle baş edebilmek için milyonlarca dolar harcamak zorunda kaldığından bölge ekonomileri durgunluğa girdi. Kronik sağlık problemleri özellikle çocuklar arasında kol gezmektedir. ” Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi 1986 -2001 arasında yalnız Beyaz Rusya’da 8. 358 tiroid kanseri vakası yaşandı.

ÇERNOBİL’İN ÜLKEMİZDEKİ ETKİLERİ “Radyoaktiviteyi bilmeyen halkım rakamı ne yapsın? Çernobil’le ilgili olarak benden başka kimsenin konuşmaması için emir verdim. Ben Osmanlı devlet geleneğinden geliyorum ve bu hiyerarşi anlayışını benimsiyorum. ” Prof. Dr. Ahmet Yüksel Özemre, 6 Haziran 1986 TAEK Başkanı “Türkiye’nin her yerinde balık ve su ürünleri yenebilir. Halkımızın heyecana kapılması için bir sebep yoktur. ” Cahit Aral, Zamanın Sanayi ve Ticaret Bakanı 13 Haziran 1986 ODTÜ Kimya Bölümü’nden İnci Gökmen, M. Algül, A. Gülemen tarafından hazırlanan "Türkiye'nin Karadeniz kıyılarında Çernobil Radyoaktivitesi“ raporu, Çernobil kazasının ardından bize göz göre yalan söylendiğini doğruluyor. Rapor, 1994’te Cs-137 aktivitesi açısından yedi ayrı yerde karşılan yüzey toprağı radyasyon ölçüm değerlerini, TAEK'in 1986'da vermiş olduğu değerlerden yüksek bulmuştu. Doğu Karadeniz bölgesinde alınan toplam 21 toprak örneğinde ortalama Cs 137 aktivitesi 576 Bq/kg iken diğer bölgelerin ortalaması ise 33 Bq/kg. olarak belirlenmişti.

URANYUM ZENGİNLEŞTİRME ! 30 ton yüksek, 300 ton orta, 450 ton düşük düzeyde radyoaktif atık üretir. UAEA’nın hesabına göre şu anda geçici atık depolama alanlarında 270 bin ton civarında atık yakıt çubuğu bulunmaktadır. (13 000 kamyon) 1 kg yakıt elde etmek için, uranyum madenlerinde 500 - 5000 kg arasında radyoaktif kayanın yeryüzüne çıkarılması gerekir. (Radyum-226 ve Radon-222 ortaya çıkar. )

FUKUŞİMA NÜKLEER SANTRALI, 29 MART 2011

Japonya’da depremden etkilenen bölgeler

FUKUŞİMA: 3 VE 4 NUMARALI REAKTÖRLER

RADYASYONA MARUZ KALMANIN SAĞLIĞA ETKİLERİ q Fukuşima santralindeki sızıntılar nedeniyle yayılmakta olan radyasyonun insan sağlığı üzerindeki olası etkileri konusundaki endişeler devam ediyor. q Orta derecede radyasyona maruz kalmanın (1 gray üzeri= 100 rad. -alınan radyasyonun ölçü birimi) çeşitli arazlara neden olan radyasyon hastalığı ile sonuçlanabileceği belirtiliyor. q Etki altında kaldıktan birkaç saat sonra, önce bulantı ve kusma, ardından ishal, başağrısı ve ateş gözleniyor. http: //www. bbc. co. uk/news/health-12722435

RADYASYONA MARUZ KALMANIN SAĞLIĞA ETKİLERİ q 1 sivert, 1 gray ile aynıdır. Düşük seviyeler için sivert kullanılır. q 1 sivert, 1000 mili-siverte eşittir. q Kanser tedavisinde kullanılan radyasyon, 1 ile 7 gray arasındadır. q Ancak bu dozlar, vücudun hedeflenen belli bir bölgesine ve kontrollü olarak verilir. http: //www. bbc. co. uk/news/health-12722435

RADYASYONA MARUZ KALMANIN SAĞLIĞA ETKİLERİ q Arazların ortaya çıkmasının ardından, gözle görülen bir hastalığın ortaya çıkmadığı bir dönem olabiliyor. Ancak bunun ardından, yeni ve daha ciddi arazların görüldüğü bir dönem geliyor. q Daha yüksek seviyede radyasyona maruz kalınınca, tüm bu arazlar anında görülüyor. Bunlarla birlikte, iç organları yaygın biçimde tahrip eden ölümcül etkiler görülüyor. q 4 gray’lik radyasyona maruz kalınması sağlıklı yetişkinlerin yaklaşık yarısını öldürür. http: //www. bbc. co. uk/news/health-12722435

NÜKLEER SANTRALLARA İHTİYATLI YAKLAŞIMLAR GENİŞLİYOR Almanya, İsveç, Avusturya, İspanya, İtalya ve Belçika, mevcut nükleer santralları durdurma ve tasfiye etme kararı almıştır. ABD’de uzun yıllardan beri yeni bir nükleer tesis devreye girmemiştir. ABD’de yeni nükleer tesisler için lisans alınmış olmasına rağmen, inşaatları bitirilememiştir.

ÜLKEMİZDE NÜKLEER MACERA İNADI SÜRÜYOR Japonya’da yaşanan nükleer santral faciasının ardından tüm dünya dersler çıkarır, birçok ülke kendi yurttaşlarının hamlı tepkilerine saygı gösterip ülkelerinin enerji üretim programlarını yeniden düzenler ve denetlerken ve hatta birçok ülke nükleer programını iptal ederken; ülkemizde mevcut AKP Hükümeti, yanlışında hala ısrar ediyor. Güç aldığı Nükleer lobiler (dışarıda) ile yandaş şirketleri (içeride) palazlandırmak adına Mersin’de, Sinop’ta ve İğneada’da Nükleer santral kurma inadını halen sürdürüyor.

YALANLAR Bize yansıtılan kadarıyla Japonya'da Fukuşima Santrali'nde yaşananları (tıpkı Çernobil felaketi'nde olduğu gibi) çaresizlikle izledik. Nükleer lobiler, her zaman olduğu gibi, önce gerçekleri gizlemeye, olayı önemsizleştirmeye çalıştılar. Dünya giderek büyüyen felaketin gerçek boyutlarını günler, hatta haftalar sonra ancak yasak bölge ilan edilen yerleşim alanları, tahliye edilen insanlar ve radyasyon yayılımının ulaştığı olağanüstü boyutlar sayesinde doğru olarak algılayabildi.

YALANLAR Fukuşima Nükleer Santrali'nde soğutma görevi gören su pompalarını besleyen jeneratörler önce devre dışı kaldı. Santralin çekirdeğinde yer alan yakıt çubukları soğutulamadı. Daha sonraki günlerde giderek büyüyen radyasyon sızıntısı havaya, suya ve toprağa karıştı. Sonuç olarak Fukuşima Nükleer Santral kazasının seviyesi 5’den 7’ye çıkarıldı.

YALANLAR Fukuşima, dünyadaki nükleer santral kazaları içerisinde Çernobil ile eşdeğer bir kaza olarak tarihe geçti. Şimdi sonuçları uzun yıllara yayılacak yeni bir trajedinin başındayız. İnsanların ve doğanın bu olaydan ne oranda etkilendiği ile ilgili istatistikler henüz yapılmadı. Kapitalizmin tüketim çılgınlığını karşılamak üzere bilim ve teknolojiyi zenginlerin dünyasına alet edenler, kaza ile ilgili “bilimsel” gerekçelerini henüz üretemedi.

YALANLAR AKP’nin enerji bakanları “Nükleer santral namus meselemiz oldu” dediler. “Yazı da tura da gelse, hatta para dik bile dursa nükleer santral yapacağız” dediler. Yetmedi; “Bekarlık nükleerden daha fazla yaşam riski oluşturuyor” diye dalga geçtiler. Geçmişten devraldıkları akıl hocalarının Çernobil üzerine yaptığı açıklamalara rahmet okuturcasına, cahil cesareti ile ısrarlarını sürdürmeye devam ediyorlar.

GERÇEKLER Nükleer santrallar, kirli, pahalı, atık sorunu çözülememiş, riskli bir enerji kaynağıdır. Ülkemizin yerli ve yenilenebilir kaynakları potansiyeli değerlendirilmeyi beklemektedir. Rusya ülkemizin doğalgaz ve petrol açısından dış bağımlılığında büyük paya sahip bir ülke konumundadır. Akkuyu’ya kurdurulacak nükleer santral ile bu bağımlılık katlanacaktır. Çünkü yapılan anlaşma, “Rusya’dan petrol ve doğalgaz yanında elektrik de satın alacağız” anlamına gelmektedir.

GERÇEKLER Türkiye’nin nükleer teknoloji ve nükleer santral sahibi olacağı iddiaları tamamen kandırmacadır. Yapılan anlaşma ile Türkiye değil, Rusya Türkiye’de nükleer santral sahibi olacaktır. Nükleer santrallardan ucuz elektrik sağlanamamaktadır. Ülkemiz için önerilen fiyat da diğer kaynaklardan elektrik üretim maliyetini katlamaktadır. TETAŞ üzerinden verilen alım garantisi ile 51 milyar dolarlık kaynağın Rusya’ya aktarılması söz konusudur.

GERÇEKLER Rusya ile iç hukuk sistemi yok sayılarak devletlerarası anlaşma yapılmıştır. İhalesiz bir sürecin işletildiği, başka pazarlıkların döndüğü şaibeli bir anlaşma önümüzde durmaktadır. Rusya’nın kurduğu şirkete yüzde 49’a kadar ortak alma hakkı bulunmaktadır. Bu ortağın kim olacağı da bugüne kadar açıklanmamıştır.

GERÇEKLER Rus şirkete 35 yıllık yer lisansı üzerinden inşaat lisansı verilmeye çalışılmaktadır. Oysa Fukuşima’da yaşanan deprem, Akkuyu’nun da deprem bölgesinde olduğu dikkate alındığında, 35 yıllık yer lisansıyla nükleer santral kurulamayacağı açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Kaldı ki şirketin teknolojisinin de deprem riski açısından incelenmesi zaruridir. Bu haliyle Türkiye, nükleer santral macerasında doğayla Rus ruletine soyunmuştur.

ENERJİ VERİMLİLİĞİ Enerji Verimliliği; belirli bir hizmet (ısıtma, soğutma gibi) veya üretim için harcanan enerji miktarının, teknolojik uygulamalar veya teknik olmayan (daha iyi organizasyon ve yönetim, davranış değişiklikleri gibi) önlemlerle azaltılmasıdır. Enerji Verimliliği, harcanan her birim enerjinin daha çok hizmet ve ürüne dönüşmesidir.

ENERJİ TASARRUF POTANSİYELİ - 1 EİE Genel Müdürlüğü tarafından açıklanan Kasım 2009 tarihli “Enerji Verimliliği, Statüsü ve Gelecek Planlaması” konulu dokümanda o o o Sanayide %15 İnşaat sektöründe %35 Ulaşım sektöründe %15 asgari enerji tasarrufu potansiyelinin var olduğu belirtilmiştir. 2020 yılı için talep tahmini %20 oranında azaltılabilir (45 MTEP). Bu miktar, yerel ve yenilenebilir enerji kaynaklarıyla üretilenin ve 30 milyon yerleşim birimi için yıllık enerji talebinin 2, 5 katı daha fazla enerji anlamına gelmektedir. Kaynak: EİE

ENERJİ TASARRUF POTANSİYELİ - 2 Tasarruf Potansiyeli, % Elektrik Sanayi Demir-Çelik Çimento Cam Kağıt Tekstil Gıda Kimyasal Diğer Bina Konut Kamu ve Ticari Toplam Yakıt 25% 21 25 10 22 57 18 18 Yok 19 29 34 21 30 32 64 Yok 30% 29 29 46 20 27% Tasarruf Potansiyeli 1. 000 TEP/ yıl 8. 015 1. 402 1. 124 261 206 1. 097 891 2. 283 729 7. 160 5. 655 1. 505 15. 152

SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ - 1 q Sanayide enerji yoğun endüstriyel alt sektörler hakimdir — enerji maliyetleri toplam üretim maliyetlerinin yüzde 20 ile 50 arasında bir oranını oluşturmaktadır. q Sanayi sektöründe, Türkiye yıllık 3, 0 milyar ABD$ civarında bir enerji tasarruf potansiyeline sahiptir; bu potansiyel sanayide yıllık yaklaşık 8, 0 milyon TEP enerjiye veya sektörde 2007 yılındaki enerji tüketim seviyesinin yüzde 25’ine karşılık gelmektedir.

SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ - 2 q Sanayi ve bina sektörleri, yıllık 15 milyon TEP’lik elektrik tüketiminin üzerinde veya toplam tüketimin yüzde 14’ü kadar toplam enerji tasarrufu potansiyeli sunuyor.

TÜRKİYE İÇİN ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖNERİLER - 1 o Enerji politikalarındaki arz yanlı bakış açısı değişmelidir. o CO² emisyonlarının azaltılması senaryoları, enerji verimliliği artışları ile ilişkilendirilmelidir. o Enerji verimliliği hedefleri ve stratejiler belirlenmelidir. o Enerji verimliliğinin teşvik edilmelidir. o Fabrika, bina, ticari sektörler dahil bütün ekonomik sektörlerde enerji verimliliğinin önemi somut örneklerle vurgulanmalıdır.

TÜRKİYE İÇİN ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖNERİLER - 2 o Danışmanlık şirketlerinin rolü önemli etkinleştirilmeli, bu yapılar güçlendirilmelidir. o Türkiye’nin enerji yoğun yapısı, daha az enerji yoğun imalat tipi ürünlerine değiştirilmelidir. o Ülke çapında gerçek potansiyel tasarrufları ortaya çıkartılmalıdır. o Kamu alımlarında yüksek enerji verimi olan araçların, malzemelerin ve ekipmanlara öncelik verilmelidir. o Kamu binaları enerji verimliliğine örnek olmalıdır. o Elektrik iletim ve dağıtımında teknik kayıplar azaltılmalıdır. o Mevcut binaların iyileştirilmesi önemli bir hedef olmalıdır. o Belediyeler kapsamlı enerji verimliliği örnek projeleri uygulamalıdır. o Ülke çapında kapsamlı eğitim programlarının uygulanmalıdır.

TÜRKİYE İÇİN ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖNERİLER - 3 o Yerel verimlilik merkezleri/temsilcilikleri tesis edilmelidir. o Yerel yönetimlerin yapı denetim kadroları güçlendirilmelidir. o Tüketici bilinçlendirme ve danışma merkezleri kurulmalıdır. o Kentsel alanlardaki otomobile dönük ulaşım yatırımları yerine toplu taşım yatırımlarına öncelik ve ağırlık verilmelidir. o Hafif raylı sistemlere ve bisiklet yollarına öncelik verilmelidir. o Yerel yönetim yasalarında gerekli değişiklikler yapılmalıdır.

TALEPLERİMİZ Bugünümüze ve gelecek kuşaklara kara bir miras bırakmamak için tek seçenek vardır: Hemen bu sevdadan vazgeçilmelidir. Akkuyu ve Sinop için yapılan tüm anlaşmalar ve yürütülen ikili görüşmeler iptal edilmelidir.

TALEPLERİMİZ Gözlerimizin önünde yaşanan insanlık trajedisi karşısında hiçbir şey olmamışcasına hareket eden siyasal iktidar, nükleer santralden yayılan radyasyonu evdeki tüp gazla, televizyonla, bilgisayarla karşılaştırarak küçümsüyor. AKP Hükümeti'ni bilim insanlarının, meslek odalarının, sendikaların, çevre ve ekoloji kurumlarının uyarılarına kulak vermeye çağırıyoruz.

TALEPLERİMİZ Nükleer santral gerekçesi olarak sunulan enerji ihtiyacı ve “Karanlıkta kalacağız” söylemleri tam bir aldatmacadır. Enerji alanında yaşanan özelleştirmeler ile Türkiye, enerji yönetim erkini ulusal ve uluslararası sermayenin çıkarlarına teslim etmiştir. Enerji üretiminde her zaman doğru seçenekler vardır. Bütün mesele yenilenebilir enerji kaynaklarımızı öne çıkaran doğru bir planlama ve kamusal anlayışın yaratılması, mevcut kaynaklarımızın çevreye uyumlu bir şekilde

- BANKA HESAPLARINI VE TİCARİ KARLARINI İNSAN HAYATINDAN ÖNDE TUTANLARA, - HAVAMIZI, SUYUMUZU KİRLETENLERE, - ENERJİ KAYNAKLARIMIZI YAĞMALAYANLARA , - TÜP GAZLA NÜKLEER SANTRALI AYIRAMAYANLARA GELECEĞİMİZİ TESLİM ETMEYECEĞİZ!

“Ciddi bir nükleer aksilik olması olasılığı gerçektir, bir aksilik olması durumunda meydana gelecek hasar ise sonsuzdur. ” Prof. Dr. Edward Teller Pripiyat-Çernobil - Nisan 2006 Fotoğraf: Özgür Gürbüz

NÜKLEER KARŞITI PLATFORM Anti nükleer mücadele tarihi; 1978’lerde Akkuyu Nükleer Santral Projesi’ne karşı ilk yerel hareketi oluşturan ve önderlik yapan Arslan Eyce ve bu konuyu kamuoyuna taşıyan rahmetli gazeteciler Ömer Sami Coşar ve Örsan Öymen’le başladı. Türkiye anti nükleer mücadele tarihinin miladı sayılan 16 -17 Ekim 1993 tarihli 1. Nükleer Karşıtı Kongre ve yerel nükleer karşıtı platformlar ile yeniden ivme kazandı.

NÜKLEER KARŞITI PLATFORM 1999 yılı sonunda EMO öncülüğünde doruk noktasına ulaşan “Nükleer Santrallere Karşı Güçbirliği Platformu” çok geniş örgütlerden, farklı gruplardan, binlerce “birey”den oluşmuştur. Genel olarak organik, esnek, informel örgütlenme tarzını benimsemiş, esas olarak renkli ve ses getirici eylemlerle genişleyip, büyüyen ve “proje ömrünce” varolan, “proje” iptal edilince de yok olacak dinamik bir süreçtir.

NÜKLEER KARŞITI PLATFORM “Nükleer enerji santrallerine karşı olma” paydası dışında, hiçbir zaman bir araya gelemeyecek farklı temsiliyet, aidiyet ve ideolojik görüşteki; mesleki, sendikal, siyasal, çevreci, STK, akademik kuruluşlar, köylüler ve “bireyler” mozayiği belki de ülkemizde ilk kez NKP çatısı altında buluşmuştur.

NÜKLEER KARŞITI PLATFORM Bu süreç içinde 2006 yılında Çernobil’in yıl dönümünde belki de Türkiye’nin en büyük çevre mitingi Sinop’ta gerçekleştirilmiştir. Nükleer Karşıtı Platform Türkiye de ne zaman nükleer santrallar gündeme gelse hızla refleks gösteren bir yapıya ve örgütlenmeye kavuşmuştur.

NÜKLEER KARŞITI PLATFORM NKP bu dinamik refleksini, Çernobil felaketinin 25. yılında büyük bir anma çalışmasıyla tekrar canlandırmış, bu süreçte Japonya’da ortaya çıkan nükleer felaket nedeniyle 24 Nisan 2011 günü İstanbul’da büyük bir miting ile kararlılığını gözler önüne sermiştir.

NÜKLEER KARŞITI PLATFORM ORGANLARI Nükleer Karşıtı Kongre Eşgüdüm Yürütme Kurulu Sekreterya Komisyonlar