1400 1700 ARASI TALYAN TYATROSU VE OYUN YAZARLII

1400 -1700 ARASI İTALYAN TİYATROSU VE OYUN YAZARLIĞI Inst. Eren ALKAN Theatre and Translation English Translation and Interpretation

Rönesans � Feodalizmin gerilemesi � Kentlerin büyümesi � Prenslerin artan gücü � Yaşam ve öğrenme üzerinde kilisenin hakimiyetine karşı koyuş � Yaşam ölüme hazırlanıştan ziyade kendi başına ve kendisi için değerli

Rönesans � Coğrafi keşif � Bilimsel deneyim � Felsefi sorgulama � Sanatsal yaratıcılık � Eğitimde amaç: bilim, siyaset, spor ve sanatta ustalaşmış evrensel insanın gelişimi

Neden İtalya başlangıç? � Asya ve Afrika’ya giden ticaret yollarının en önemli son durağı olarak Bizans, İslam ve diğer kültürlerden gelen düşünceleri içine alabilmek adına Avrupa’nın geri kalanından daha stratejik bir noktada � Ticaret sanatı ve öğrenmeyi desteklemek için gereken zenginliği yaratmıştır.

Rönesans � � � Bireye duyulan güven arttıkça isimsiz yazarlar yerine kişisel başarılar onurlandırılmıştır. İlahiyat dışında klasik mitler, tarih ve türetilmiş hikayeler Dante, İlahi Komedya (14. yy): konu ilahiyat olmasına rağmen rehber olarak Virgil vardır. Çağdaş bir anadilde yazılmış ilk eser Ressam Giotto Petrarch: Cicero ve Seneca’nın izinden gitmiştir. Eski el yazmalarını toplamıştır. Boccacio: Decameron

Rönesans Dönemi Oyun Yazarlığı � Ortaçağda Seneca, ahlaki ders veya retorik olarak, Plautus ve Terentius da sözlü tarzın örnekleridir. Rönesansta ise dramatik değerleri bakımından ünlü ve taklit edilmeye başladılar. � İlk tragedya Albertino Mussato’nun Eccerinus (? 1315) � İlk gerçek Rönesans tiyatrosu ise Antonio Laschi’nin Akhilleus (? 1390)

� İlk komedya ise Pier Paolo Vergerio’nun Paulus (1390) � İlk komedya ve tragedyaların hiçbiri sahnelenmemiştir ve Latince yazılmışlardır. � 1453 İstanbul’un düşüşü ve matbaa (1465)

Anadilde oyunlar Komedyalar (16. yy) Lodovico Ariosto: Sandık Bernardo Dovizi da Bibbiena: Calantro’nun Çılgınlıkları Niccolo Machiavelli: Adamotu

� Tragedyalar Giangiorgio Trissino: Sofanisba Giambattista Giraldi Cinthio: Orbecche (sahnelenmek üzere yazılan ilk İtalyanca tragedya). Ayrıca melodramlar da yazmıştır.

� Pastoral oyunlar Yunan satirlerinin şehveti ve gürültüsü yerine çobanların ve perilerin daha seyreltilmiş saf hayatları. Asal konu aşk. Torquato Tasso: Aminta Giambattista Guarini: Sadık Çoban

Barok Çağın Başları � Trent Konsülü � Engizisyon � Sansür İndeksi � Bizans’ın düşüşü � Coğrafi keşifler � Barok eserler

Neoklasik Ülkü � � � Horatius’un Ars Poetika eseri (5 perde) Aristoteles’in Poetika eseri (en üst otorite) Trent Konsülü, Aziz Akinolu Thomas’ın düşüncelerini resmi görüş olarak benimsemesi Gerçeğe benzerlik, hakikatin ortaya çıkması, ahlaki doğruluk, evrensellik � Kötülüğün cezalandırılması, iyiliğin ödüllendirilmesi � İki tür önemli: komedya-tragedya � Tipleştirme (karakterlerin ön plana çıkması) � � Amaç öğretmek ve eğlendirmek � Üç birlik kuralı (zaman, mekan, eylem birliği) (Castelvetro)

INTERMEZZI � � İntermezzi karnaval zamanlarının macherata’sı (maskeli komedya topluluğu) ve saray eğlencelerinden türemiştir. Dekor, ışık, kostüm, özel efektler, müzik, dans, Diyalog ve dekor az Beş perde arası Yunan korolarına benzetim � � https: //www. youtube. com/watch? v=Tx 3 X-tqcl. HU https: //www. youtube. com/watch? v=Iud 3 y. AOVB 78 �

OPERA � � � Florence Camerata akademisi Antik Yunan tragedyalarına benzer oyunlar İlk opera Dafne (1594) (Librettosu Ottovio Rinuccini ve Giulio Ceccini; bestesi Jacopo Peri) https: //www. youtube. com/watch? v=8 Nlp. Fv. DYX z. Y&list=PL 67190832 F 8 C 7 FCAD � Saray ve akademi eğlencesi; 1637’den sonra opera binalarının açılmasıyla tüm İtalya ve Avrupa’ya yayılmıştır.

� İlk büyük opera bestecisi Claudio Monteverde’nin Orfeo (1607) ile dramatik değerlerden müzik değerlerine evrilme � Mutlu son � Aryalar, şarkıcılar ve melodik şarkılar � https: //www. youtube. com/watch? v=0 m. D 16 E Vx. NOM

Yeni Sahne Uygulamalarının Gelişimi � � � Roma Akademisi Vitruvius’un Roma mimarisi üzerine yazılan başucu kitabı De Architectura Pomponius Laetus Battista Alberti: Resim Sanatı (1435) PERSPEKTİF Sebastiano Serlio: Architettura (erken 1500’ler) Giacomo Barozzi da Vignola: Perspektif Uygulamasının İki Kuralı (1583) Nicola Sabatini: Tiyatro Dekorlarının ve Makinelerinin Yapımı İçin El Kitabı (1638) Guido Ubaldus: Perspektifin Altı Kitabı (1600) Giacomo Torelli: raylı yöntem Fabrizio Carini Motta: Tiyatroların ve Tiyatro Makinelerin Yapımı (1668) MEDICI ailesi

Tiyatro Mimarisi � En eski Rönesans tiyatrosu: Teatro Olimpico (1580 -84): iç mekana taşınmış bir Roma tiyatrosu gibi � Angelo Ingegneri: Temsili Şiir ve Sahne Oyunlarının Temsil Tarzı Üzerine Bir Söylem (1598)

� Modern sahnenin ilk örneği Parma’daki Teatro Farnase � Seyirci görüşünü sınırlamak için çerçeve sahne � Loca, parter ve galeri

Özel Efektler ve Sahne Aydınlatması � Brockett, � Leone pages 156 -157 di Somi karartılmış bir seyir yeri ile kontrast teşkil ettirilebilirse, sahnenin daha parlak olacağını belirtir.

COMMEDIA DELL’ARTE � Her türlü saray yapımlarına karşın, halka doğrudan yapılan halka ait profesyonel tiyatronun gelişiminde commedia dell’arte var.

� SARAYDA: Commedia erudita ya da öğretici komedi) � DIŞARDA: Commedia dell’arte (profesyonel oyuncuların oynadığı komedi): commedia all’improviso (doğaçlama komedi) ve commedia a soggetto (bir konudan, kişiden, temadan gelişen komedi)

Kökeni � Roma Atellan farsı � Bizans mimi � Terentius ve Plautus komedyaları � İtalyan farsı

� Kalıp karakterler (Angelo. Beolco’nun Kuzey İtalya sade yaşamı ve Ruzzante karakteri gibi) � İki temel özellik doğaçlama ve kalıp karakterler � Lazzi’ler (komik jest ve mimiklerin bölümleri) � Aşk, entrika, yanlış anlamalar

İnnamorato/a Efendiler ve uşaklar Capitono (kılıç, pelerin, tüylü başlık), istenmeyen aşık � Pantalone (olgun tüccar) (kırmızı yelek, kırmızı pantolon ve çorap, siyah uzun palto, çengel burunlu maske) � Dottore (hukukçu ya da tıp doktoru) (cüppe ve kep) � Uşaklar (zanniler): Arlekino, akrobat ve entrikanın merkezi. Pulcinella, İngiliz kukla karakter Punch’ın atası. � � �

Önemli topluluklar � Alberto Naselli’nin topluluğu � Confidenti topluluğu � Desiosi topluluğu � Accesi topluluğu � Fideli topluluğu � 1775’e kadar etkinliğini sürdürür.