129 li tam orta mktbin informatika mllimi Zamanova
129 №li tam orta məktəbin informatika müəllimi Zamanova Aynur
� Şəbəkə dedikdə verilənlərin ötürülmə vasitələri öz aralarında birləşmiş kopüterlər toplusu başa düşülür. � Resurslar şəbəkədə birgə istifadə olunan proqramlar, fayllar, eləcə də printerlər və başqa periferiya qurğularıdır.
� Lokal kompüter şəbəkələri LAN bir müəssisə daxilində fəaliyyət göstərir və informasiya mübadiləsinə, informasiya və periferiya avadanlıqlarından birgə istifadəyə şərait yaradır.
� Bu topologiyada bütün kompüterlər bir-biriylə bir kabellə birləşdirilir. Belə şəbəkəyə göndərilən verilənlər şəbəkədəki bütün kompüterlərə ötürülür. Şin topologiyasına xətti-line topologiyası da deyilir. �
� Bu topologiyada hər bir kompüter digər iki kompüterlə elə birləşir ki, onların birindən informasiyanı alıb, başqasına verə bilsin. Sonuncu kompüter birinci koppüterə birləşdirilir və beləliklə də halqa qapanır.
� Belə konfiqurasiyada bütün verilənlər seli yalnız mərkəzi kompüterdən keçməklə ötürülür, şəbəkənin bütün hissələri arasındakı informasiya mübadiləsinin idarə olunmasına mərkəzi kompüter cavabdehdir.
� Qlobal kompüter şəbəkələri WAN bir-birlərindən coğrafi uzaq kompüterləri, printerləri və digər qurğuları birləşdirən kommunikasiya şəbəkəsidir. Rabitə vasitəsi olaraq əsasən yüksək sürətli telefon və peyk rabitəsindən istifadə olunur. Qlobal kompüter şəbəkələri əsasən klient server texnologisaı əsasında fəaliyyət göstərir. Şəbəkənin proqram təminatı əsasən iki hissədən ibarət olur: Klient və Server.
� Protokol kompüter şəbəkəsində informasiya mübadiləsinin aparılma qaydalarını müəyyənləşdirir. Bu qaydalar alqoritmləşdirilir, proqramlaşdırılır və şəbəkə qurularkən kompüterlərə instalizasiya edilir. � Komp. Şəbəkələrində aşağıdakı protokollardan istifadə edilir: � ARCNET, DECnet, Ethernet, İP, TCP, UDP, Apple Talk, Token Ring, İPX, SPX, FDDİ, HİPPİ, Myrinet, Qs. Net, ATM, RS-232, İEEE-488, USB, X. 25, Bluetooth, DHCP, RapidİO.
� Kompüter şəbəkəsinin yaranması üçün nə lazımdır. � Komp. Şəbəkəsi nədir. � Komp şəbəkəsinin neçə tipi var, hansılardır. � Şəbəkə protokolu nədir. � Komp. Şəbəkələrinin keçmişi və bu günü.
� Modem iki məntiqi qurğunu özündə birləşdirir. Modulyatorrəqəmli informasiyanı analoq informasiyaya çevirir və demodulyator- əks çevirməni yerinə yetirir.
ARPANETkomp. Şəbəkəsi. 02. 09. 1969 -cu il Kaliforniya Universitetinin tələbələri Stiven Kroker və Vinton Serf 4 -5 m uzunluğunda kabellə komp. Birləşdirdilər. Əvvəlcə 4 Universitetin birləşməsindən ARPANET adlı komp. Şəbəkəsi əmələ gəldi. 1972 ci ildə ARPANET vasaitəsilə elektron məltub gondərilməyə imkan verən proqram yaradıldı. İlk dəfə olaraq “@” işarəsi elektron poçt ünvanlarında yerləşdirilməyə başlandı və 1980 -ci ildə bu işarə Beynəlxalq standart kimi təsdiqləndi.
� İnterneti bütün dünya üzrə müxtəlif şəhərlərdə, ölkələrdə olan komp. Şəbəkələrinin birləşməsi kimi təsəvvür etmək lazımdır. İnternetdə protokol-TCP/İP
� 1807 -ci ildə amerikalı Robert Fulton ilk paraxodu düzəldib, 1903 cü ildə amerikalı Orvil və Uilber Rayt qardaşları ilk təyyarəni sınaqdan keçirib, 1971 -ci ildə Amerikadan olan professor Rey Tomlinson E-poçtu icad edib. O hal-hazırda da ARPANET şəbəkəsinin yaradıcısı olan BBN şirkətində yeni elmi işlərlə məşğul olur.
� WWW-qlobal paylanmış hipermətnli multimedia informasiya sistemidir. O, bütün dünyada müxtəlif kompüterlərdə saxlanılan informasiyanı vahid bir sistemdə birləşdirməyə imkan verdi. WWW-nin başlanğıcı 1989 -cu ildə Cenevrədə yerləşən Avropa Nüvə Tədqiqatları Mərkəzində işləyən britaniyalı proqramçı Tim Berners-Lee tərəfindən qoyulmuşdur.
� 1. Kompüter və ona qoşulmuş modem � 2. Uyğun proqram təminatı � 3. Maliyyə imkanı � 4. İnternet xidməti təminatçısının (Provayder) müəyyən edilməsi.
� Provayderə pul ödəyən istifadəçi aşağıdakı xidmətləri ala bilər: � 1. İnternetə çıxış � 2. Elektron poçt � 3. Yardım.
� Azərbaycanda ilk dəfə olaraq 1991 -ci ildə E-poçt xidmətindən istifadə edilməyə başlanıb. Beynəlxalq şəbəkəyə bağlantı Rusiyanın Relcom şirkətinə məxsus kanallarvasitəsilə həyata keçirildi. 1994 -cü ildə ilk dəfə AMEA-da ilk dəfə İnternetə qoşulma həyata keçirilib. 1996 -cı ildə İNTRANS şirkəti tərəfindən ilk dəfə olaraq ölkəmizdə kommersiya məqsədilə İnternet xidmətləri təklif edilməyə başlanıb. Ölkə prezidentinin 10 avqust 2004 -cü il tarixli Fərmanı ilə ölkənin İT tarixində ilk dəfə olaraq “İnternetə dövlət dəstəyi” ifadəsi ölkənin rəsmi sənədlərində öz əksini tapdı. Sənəddə ölkədə İnternetin inkişafı üçün RİTN-nin dövlət qurumu olaraq məsuliyyət daşıdığının qeyd edilməsi Azərbaycan İnternetində yeni bir dövrün başlanğıcı deməkdir.
İntrans-http: //www. az � Online. az- http: //www. online. az � Elcell- www. elcell. az � Ada. Net- http: //www. azdata. net � Extra. Net- http: //www. extranet. az � Azer. Sat- http: //www. azersat. net � Aztelekom- http: //www. aztelekom. net � Catel- http: //www. catel-az. com � Ultra- http: //www. ultra. com. az � Box. az- http: //www. box. az � Mail. az- http: //www. mail. az � Baku. Mail- http: //www. bakumail. com �
Dərsimiz bu qədər. Sağ olun.
- Slides: 21