12 3 Andere soorten ioniserende straling Herhaling 1895

§ 12. 3 Andere soorten ioniserende straling • Herhaling: 1895: elektromagnetische röntgenstraling ontdekt • 1896: Henri Becquerel ontdekt spontane uitzending van straling door uranium. • 1896 -1898: Marie Curie en haar man Pierre Curie ontdekken dat de straling uit de atomen zelf komt. Ze vinden ook andere elementen die straling uitzenden. 1903 • Ernest Rutherford (1899) ontdekt vervolgens alfa( )straling en beta( )straling, en Paul Villard (1900) ontdekt gamma( )straling.

Herhaling (SK): de bouw van atoomkernen Proton: lading gelijk aan elektron maar positief. Massa veel groter (ca. 1800 x) dan elektron. Neutron: even grote massa als proton, maar neutraal in lading. Massagetal (A) = aantal neutronen (N) + protonen (Z) naam element Notitie kernen: Atoomnummer (Z) = aantal protonen in kern

Isotopen en notities Het aantal protonen bepaalt het element. Een element heeft een vast atoomnummer (Z) maar kan variëren in het aantal neutronen (N) en dus het massagetal (A)! Zie Tabel 25 uit BINAS!

Overzicht soorten straling deeltjes - straling + straling Ioniserende straling fotonen/eletromagnetische straling -straling Afkomstig uit kern röntgenstraling Afkomstig uit atoom (elektronenterugval) Ter info:

Maak nu 11 Binas Tabel 25 Z element A hoe het vervalt voorkomen in natuur of alleen kunstmatig door reacties massa in u u = 1/12 van massa van C-12 Tabel 7: u = 1, 66054 10 -27 kg Opmerking: alfabetische namenlijst elementen in Tabel 40!

verval en vervalvergelijking • Een deeltje ontstaat als de kern twee protonen en twee neutronen loslaat: • Vervalvergelijking = vergelijking van het vervalproces van de kern. Techniek: som van bovenste rij en onderste rij moet kloppen! (“Behoud” van massa, behoud van lading)

- en + verval en vervalvergelijking • Een - deeltje ontstaat als in een kern een neutron in een proton verandert (onderliggend), waarbij een elektron ontstaat: Vervalvergelijking: • Een + deeltje ontstaat als in een kern een proton in een neutron verandert (onderliggend), waarbij een positron ontstaat: Maak nu 12, 14, 15

Periodiek systeem = Periodic Table (EN)

Dracht en ioniserend vermogen • Ioniserend vermogen: stralingsdeeltjes botsen met atomen en maken hierbij elektronen los (=ioniseren). Ze verliezen hierbij energie, tot ze zelf geen energie meer overhebben. • Doordringend vermogen: afhankelijk van de grootte en energie van een stralingsdeeltje kan hij ver of minder verder komen. • Dracht: gemiddelde afstand die een stralingsdeeltje in een stof af kan leggen.

Overzicht Ioniserende straling deeltjes -straling fotonen röntgenstraling Verzamelnaam: kernstraling Ioniserend vermogen Groot Ioniserend vermogen Middel Ioniserend vermogen Klein Doordringend Vermogen/dracht Klein Doordringend vermogen/dracht Middel Doordringend vermogen Groot

Achtergrondstraling • Achtergrondstraling is som van altijd aanwezige straling uit: – Kosmos – Aarde (gesteenten) – Bouwmaterialen

Scintigrafie • Tracer: radioactieve stof die in lichaam wordt gebracht voor een (medisch) onderzoek • Scintigrafie: methode om gammastraling (fotonen) uitgezonden door tracers in het lichaam met een gammacamera te meten. Foto heet scintigram.

PET-scan • PET-scan: methode om positronen (deeltjes) uitgezonden door tracers in het lichaam te meten, door een annihilatie-reactie tussen een positron en elektron: • De twee fotonen worden in precies tegenovergestelde richting uitgezonden… … en door detectors gedetecteerd • Creatie = tegenovergestelde van annihilatie:

Movies • Doordringend vermogen: https: //www. youtube. com/watch? v=9 j 62 CVRw. ZPc • http: //www. youtube. com/watch? v=ecxz. V 2 D 9 Tlg (Fukushima one year later, 9: 40 min) • https: //www. facebook. com/video/embed? video_id=102011589 74430400 (Radioactief orkest, 6. 40 min) • http: //www. youtube. com/watch? v=n. Qc. Z 3 Pfvy. Mk (Nick Veasy Art 2. 40 min • Higgs boson: https: //www. youtube. com/watch? v=RIg 1 Vh 7 u. Pyw