11 HAFTA ELETREL TEOR 1923 Frankfurt Sosyal Aratrmalar

11. HAFTA: ELEŞTİREL TEORİ • 1923 Frankfurt Sosyal Araştırmalar Enstitüsü. • Neo Marksist. • Disiplinler arası çalışmalar. • Kültürel çalışmalar. • • Theodor Adorno. Walter Benjamin. Erich Fromm. Carl Grünberg. Max Horkheimer. Herbert Marcuse. Franz Neumann. Jürgen Habermas.

• Marx, Nietzche, Weber ve Freud en önemli teorik öncüleridirler. • Hem ampirik hem de felsefi çalışmalar yaptılar. • Ortodox Marksizme karşı katı bir eleştirel tutum aldılar. • Korsch, Lukacs ve Gramschi üzerinden Marksizmi yeniden okuyarak, Marksist araştırmaya içsel olan burjuva bilimlinin epistemolojik ön- kabullerinin reddettiler. • Ortodoks-Marksizmin pozitivist damar, doğa bilimleri modeli, yorumu göz ardı etme ve öngörü gibi sorunlu kavrayışı yerine neo-Marksist bir kavrayış getirdiler.

• Ekonomi yanında ve hatta ondan daha fazla toplumun diğer yönleriyle ilgilendiler. • Bunun için Marksizmin Hegelci öğelerini canlandırmaya çalıştılar. • Toplumun tüm yönleriyle ilgilenmek için disiplinler arası bir arası çalışmayı teşvik ettiler. • Disiplinler arası çalışmanın önünde engel olan akademinin parçalı ve uzmanlaşmış yapısını eleştirdiler.

• Felsefi atomculuğun sosyal bilimlerdeki metodolojik bireyciliğine karşın bütün bir anlayışı savundular. • Bu anlayıştan Kültür Endüstrisi kavramına ulaştılar. • Kapitalizm sade ekonomik alanda işleyen bir sömürü üzerinden işleyemez, buna ek olarak kültür ve kişilik üzerinde de yoğun bir sömürü mekanizması işletir. • Marcuse her alanda işleyen sömürünün Tek boyutlu insanlar yarattığını ileri sürer.

• Yoğun bir Pozitivizm ve aydınlanmacılık eleştirisi yürüttüler: • • • Yeni bir totalitarizm oluşturdular. Kendini sorgulamadığı için sınırlarını kavrayamadı dolayısıyla başka bilme biçimlerini yok saydı kavrayamadı. Bilgiyi empirist bilme biçimine indirgedi. Araçsal-rasyonalitenin yayılmasının en uç tezahürü oldu. Toplumsalı teknik egemenlik aracı olarak gördü. Teorik eleştiri ve düşünceyi dışlayarak bilgi neliğine dair dar bir çerçeve çizdi.

• Bilme süreci sadece gözlemle olamaz. • Gözlem yapabilmek için bile teorik bir kavrayışa sahip olunmalıdır. • Bilme süreci özneden bağımsız düşünülemez. • Sadece olguların gözlemlenmesi yeterli değildir. Onların altında yatan güçleri, yapıları, mekanizmaları açığa çıkartmak gerekir. • Pozitivist araştırma değişim ve dönüşümlerin altta yatan dinamiklerini göz ardı edip sadece sonuçları ile ilgilendiği için bir ideolojiye dönüşmüştür.

• Değerden-arınıklık meselesi çoğu zaman eşitsizlik ve adaletsizlikler karşısında suskun kalmayı meşrulaştırmak için kullanılmıştır. • Değerden arınıklık muhafazakardır çünkü siyaset felsefesinin önünü kapatır. • Olgular ve yasalar değişmez kabul edildiği için politikanın onlara tabii olduğu varsayılır. • Araştırma özgürleşmenin imkanını da aramalıdır. • Gerçeği temsil takıntısı yaratıcı hayal gücünün önündeki en büyük engeldir.

2. Kuşak: Habermas • 1. Kuşağın yoğun Aydınlanma eleştirisi karşısından Aydınlanmanın bazı yönlerinin önemini vurgular. • İletişimsel rasyonalite Aydınlanmanın olumlu bir katkısıdır. • İletişimsel rasyonalite, Açık tartışma ve eleştiriye işaret eder. • Bu kültür bir Kamusal Alanın oluşmasına katkı yapmıştır. • Yurttaşlar önemli toplumsal ve siyasal olayları tartıştıkları alanlar var olmuştur. • Liberal demokrasi ile baskıdan uzak radikal bir tartışma potansiyeli oluşmuştur.

Bilgi Türleri • 1. Çalışma: Empirik, analitik bilgi. • Nomolojik bilgi üretir. • Kontrol ve öngörüyü üretir. • 2. Dil: Tarihsel, Hermeneutik bilgi. • Teknik değil, anlamayı, karşılıklı anlamayı gerektirir. • Önceki ilgi ve bilgilerimiz anlamada etkilidir. • Ön-kabüller anlama sürecinde olmazsa olmazdır. • Bu sayede farklı anlam ve yorumlar doğar. • Böylece kendi ön-kabullerimizle de yüzleştiğimiz için hem bir anlama hem de karşılıklı anlamadır.

• 3. Güç: Eleştirel Sosyal bilim: • • • Sadece olgular ve anlamlar üzerine odaklanmaz. Pratik ve özgürleştiricidir. Teorik önermelerin neye hizmet ettiğini açığa çıkarmak ister İnsanların, yaşantılarını etkileyen mekanizmaların bilicine varmalarını sağlar. Gerçeği engelleyen güçlerin farkına varmak onları etkisizleştirir. • Eleştirel ve özgürleştirici bir sosyal bilim için ideal konuşma durumu gereklidir.