10 SINIF FZK PROJE KONU DEPREM DALGALARI Cisim

10. SINIF FİZİK PROJE KONU: DEPREM DALGALARI

Cisim Dalgaları Yer kabuğunun iç kısımlarındaki odak bölgesinden her yöne yayılan dalgalara cisim dalgaları adı verilir. 1. P dalgaları 2. S dalgaları olmak üzere iki çeşidi vardır. P dalgaları ile S dalgaları yerkabuğunun içerisinde meydana geldiği için bu dalgalara cisim dalgaları denir. P Dalgaları: Deprem odağından çevreye yayılan boyuna dalgalara P dalgaları denir.

P Dalgalarının Özellikleri: – Sismografa (depremin şiddetini ölçen cihaz) ilk ulaşan ilk deprem dalgasıdır. – Hızı, kabuğun yapısına göre 1, 5 km/s ile 8 km/s arasında değişir. – Yıkım etkileri düşüktür. – Her ortamda (katı sıvı gaz) yayılırlar. – Boyuna dalgalardır. S Dalgaları: Deprem odağından çevreye yayılan enine dalgalara P dalgaları denir

S Dalgalarının Özellikleri: – Kayıtlara ikinci ulaşan dalgalardır. – Hızı P dalgasının hızına göre değişirn ve yaklaşık 1 km/s ile 6, 4 km/s arasındadır. – Sadece katı kütlelerde hareket ederler. – Enine dalgalardır. Yüzey Dalgaları: Odağa en yakın yani merkez üssü olarak adlandırılan bölgeden yayılan dalgalara yüzey dalgaları denir. Yüzey Dalgalarının Özellikleri: – Deprem dalgaları içerisınde en yavaş ilerleyen dalgalardır. – Yüzey dalgaları dünyanın yüzeyi boyunca yayılır. – P ve S dalgalarından sonra kayıtlara (sismograf) ulaşır. – Yüzey dalgalarının oluşumları sırasında yer hareket ettiğinden etkisi büyük olur

Rayleigh Dalgaları: Yeryüzünde okyanus üzerinde ilerleyen su dalgası gibi ilerleyen dalgalara rayleigh dalgası adı verilir. deprem Deprem anında hissedilen sarsıntıların çoğu, diğer dalgalardan çok daha büyük enerji taşıyan bu Rayleigh dalgasından kaynaklanır. Love Dalgaları: Yeri yatay düzlemde hareket ettiren yüzey dalgalarına Love dalgaları denir.

Love Dalgalarının Özellikleri: – Yüzey Dalgalarının en hızlısıdır. – Yeri yatay düzlemde hareket ettirir. – Yer yüzünde yarılmalara neden olur. Tsunami: Merkezi deniz dibinde olan derin depremlerden sonra zemin çökmesi ve taban kaymasıyla oluşan dalga. Iara denir. Deniz dibindeki sismik sarsıntı sonrası oluşan tsunami dalgaları, on. Iarca metre yüksek. Iiğe ulaşabiliyor ve deniz kıyısındaki topraklarda yıkıcı etki yapıyor. Deprem İle İlgili Kavramlar: Sismoloji: Depremlerle ilgilenen bilim dalı (deprembilim) Sismolog: Depremler konusunda çalışan bilim adamı. Sismometre: Yer hareketini algılayan ve sarkaç sistemine göre çalışan alet. Sismograf: Sismometreler tarafından algılanan yer hareketini sinyal şekline dönüştürerek kağıt film veya bilgisayar ortamına aktaran aygıt. Sismogram: Sismograflar tarafından kaydedilen yer hareketinin herhangi bir ortam üzerindeki sinyal götüntusüdür. Fay: Yerkabuğunda yana duran iki blok arasındaki bağil hareket sonunda oluşmuş kırık yapısıdır.

Depremin Büyüklüğü ve Şiddeti: Depremin büyüklüğü, deprem sırasında oluşan sarsıntıyı sismograf ile ölçer. Depremin büyüklüğü Richter ölçeğiyle ölçülür ve 1, 2, …, 9 gibi normal sayılarla ifade edilir. Deprem şiddeti ise depremin oluşturduğu hasar ince. Ienerek belirlenir. Mercalli ölçeği ile ölçülür ve I, II … Xll gibi roma rakamları ile ifade edilir. Richter ölçeğinde her 1 birim. Iik artış yer sarsıntısında 10 kat. Iık artışa denk gelir. Örneğin; Richter ölçeğine göre 3 ve 8 şiddetindeki İki depremi kıyaslarsak, bu iki deprem arasındaki fark 8 3=5 olduğundan ve her 1 birimlik artış yer sarsıntısında 10 katlık artış oluşturduğundan, 5 tane 10’u yanyana yazıp çarparsak, 10. 10. 10 = 100. 000 sonucunu buluruz. Buna göre, 8 siddetinde deprem 3 şiddetindekine göre 100. 000 kat daha fazla sarsınti oluşturur

HAARP nedir? HAARP, Yüksek Frekanslı Etkin Güneşsel Araştırma Programı’dır. İngilizcesi; High Frequency Active Auroral Research Program demektir. İyonosferin özelliklerini araştırmak için ABD Silahlı Kuvvetleri, ABD Deniz Kuvvetleri ve Alaska Üniversitesi tarafından kurulmuştur. Merkezi Alaska’da yer alır. 1950 yılından itibaren faaliyetini sürdürmektedir. Modern jeofizik çalışmalarının yapıldığı HAARP, ABD’li bilim adamı Nikola Tesla tarafından keşfedilmiştir. Toplamda 180 adet anteni bulunur. HAARP, küçük ya da büyük dalgalar oluşturur. İstenildiği zaman büyük felaketlere sebep olabilecek deprem dalgalarını harekete geçirebileceği için birçok ülkede faaliyete geçmemesi için çalışmalar yapılmıştır. HAARP içerisinde bulunan teknoloji ile büyük depremlere, tsunamilere etki edebilecek deprem dalgaları yaratabileceği söylenir. 2012 yılında Türkiye’de meydana gelen Van Erciş depreminin HAARP etkisinden dolayı olduğu bu iddialar arasında yer alıyor.

Yüzey dalgası nedir? Yüzey dalgaları, deprem dalgaları içinde en yavaş olandır. Daha büyük hasar verirler. İki türü vardır. Bunlar: Love dalgaları, Rayleigh dalgalarıdır. Love dalgaları; yeri yatay düzlemde hareket ettirir ve en hızlısıdır. Rayleigh dalgası ise göl üzerine taş atılınca suyun halka yayılması şeklinde oluşur. Deprem dalgaları

Deprem dalgalarını özellikler Depremin merkezinden, çevreye doğru düzenli titreşimler yayılır. Bunlara, “dep rem dalgası” denir. Deprem dalgalarının şid deti, deprem merkezinden uzaklaştıkça, aza lır. Deprem merkezinden üç çeşit dalga ya yılır: l) Uzunlamasına basınç dalgası; 2) Enine dalga; 3) Suya atılan bir taşın mey dana getirdiği dalgaları andıran dalgalar. Uzunlamasına basınç dalgasının hareketi, iki ucundan tutularak gerilen, bir lastik şe ridin hareketine benzer. Hızı, saniyede 8 km. kadardır. Enine dalganın hareketi ise, daha çok, bir lastiğin büküldüğü zamanki hareketine benzer. Bu dalganın hızı da, uzunlamasına dalganın hızının ancak beste üçü kadardır, üçüncü çeşit dalganın hareketi ise, suya atılan bir taşın meydana getirdiği dalgaların hareketine benzer. Depremin yeraltında asıl meydana geldi ği yere, “iç merkez” adı verilir. Yeryüzün de, bu iç merkeze en yakın olan bölgeye de, “dış merkez” denir. Dış merkezden uzaklaştıkça, depremin şiddeti de azalır. Depremlerin meydana getirdiği tahribat, toprağın yapısına da bağlı olarak değişir. Kum, çakıl gibi gevşek topraklı yerlerde meydana gelen depremler, daha büyük za rarlara yol açarlar. Kayalık yerlerde İse, za rar daha az olur. Çünkü, kayalar esnektir, sarsılırsa da, kolay yıkılmazlar. Bugüne kadar, depremleri önceden bildi recek bir yol bulunamamıştır. Onun için depremden zararsız, ya da az zararla kur tulmanın tek yolu, yapı temelini sağlam ka yalar üzerine

atmak, binaları demir ve betondan yapmaktır. Kerpiçten, taştan yapılan evler, ağır, toprak damlı yapılar, dep remde çabuk yıkılır. Denizaltındaki depremlerin meydana ge tirdiği dalgalar da, kimi vakit büyük zarar lara yol açar. 1755 yılındaki bir depremde meydana. gelen dalgalar, on binlerce kişiyi bir çırpıda yok edivermişti. 1946 yılında, Büyük Okyanusta meydana gelen bir dep rem dalgası da, birtakım küçük adaların yok olmasına yol açmıştır. Depremlerin şiddetini ölçmeye, merkezini tespit etmeye yarayan alete “sismograf” adı verilir. Sismograf, rasathanelerde bulunur. Sismograflar, her yıl, bin lerce deprem kaydederler. Bir kısmı da, duyulmayacak kadar hafif ge çer. En çok, Japonya’da deprem olur. Bu ül kede, günde, ortalama olarak, üç deprem kaydedilir. Bunların çoğu, hiç zarar vermez. Bununla birlikte, şimdiye kadar dünyanın en şiddetli depremleri de, Japonya ve Çin’ de olmuştur. 1920 yılında, Çin’in Kansu eyaletindeki bir depremde, iki yüz bin kişi ölmüştür. 1923′te, Japonya’da Tokyo ve Yokohama’yı sarsan depremde de, yüz bin kişinin öldüğü bilinmektedir. Yurdumuzda en şiddetli deprem, 1939 yılında Erzincan’ da meydana gelen depremdir. Bu depremde, 30. 000′i aşkın insan ölmüştür. Dünyanın en büyük depremlerinden biri de, 1906 yılındaki San Fransisco depremidir. Bu deprem, büyük can kaybına yol açmamışsa da 250 300 milyon dolarlık zararla sonuçlan mıştır. San Fransisco depremindeki ölü sayısı, 500 kişi kadardır.

Kaynakça: http: //yazangencler. blogspot. com. tr/20 15/04/deprem dalgalar ve ozellikleri nelerdir. html http: //www. fizik. net. tr/site/deprem dalgalari/ http: //ww 2. dersbilgileri. org/? folio=7 POYGN 0 G 2

Hazırlayan: Ömer Faruk Durmuş No : 359 Sınıf 10/D