1 Witam Pastwa na wykadzie z podstaw mikroekonomii

1 Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, : )…

2 Będziemy się uczyć ekonomii, . CEL WYKŁADOWCY I ASYSTENTÓW - Nauczyć słuchaczy podstaw ekonomii na dobrym światowym poziomie.

3 Będziemy się uczyć ekonomii, . CEL WYKŁADOWCY I ASYSTENTÓW - Nauczyć słuchaczy podstaw ekonomii na dobrym światowym poziomie CELE STUDENTÓW - Nauczyć się ekonomii. - Zdobyć jak najlepszą ocenę na EGZAMINIE KOŃCOWYM.

4 Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń. ABY ZALICZYĆ ĆWICZENIA, musicie Państwo na ćwi- czeniach i podczas pisanego w auli przez wszystkich studentów razem sprawdzianu (tzw. KOLOKWIUM) zdobyć odpowiednią liczbę punktów.

5 Reguły gry (mikro I i makro I na studiach dzien- nych SGH) 1. Aby zaliczyć semestr, wystarczy zebrać 50 ze 100 możliwych do zdobycia punktów. Do 50 punktów można zarobić, pisząc sprawdzian z wykładu i literatury, czyli tzw. kolokwium. Następne 50 punktów czeka na Państwa na ćwiczeniach. Prowadzący rozdaje je np. za: a/ celne wypowiedzi, b/ udział w konkursach, c/ odpowiedzi na pytania w czasie zapowiedzianych z wyprzedzeniem krótkich kartkówek. Punkty przeliczane są na oceny zaliczeniowe wedle takiej oto tabeli: Punkty Ocena <50 - 70) 3 – 3, 5 <70 - 90) 4 – 4, 5 Ponad 90 5 – 5, 5

6 ABY ZDAĆ EGZAMIN, trzeba poradzić sobie z innym pisanym w auli przez wszystkich studentów jednocześnie sprawdzianem.

7 2. Aby zdać egzamin pisemny, wystarczy zdobyć 50 punktów (do wzięcia jest znowu 100 punktow). Przelicza się je na ocenę wedle tej samej tabeli. 3. W części ustnej egzaminu, która ma formę krótkiej rozmowy, biorą udział studenci chcący poprawić swą ocenę (np. z 4 na 5). W wyniku tej rozmowy ocena może zostać podwyższona lub obniżona. Gramy? BOGUSŁAW CZARNY

8 ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD

9 ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 2. ĆWICZENIA

10 ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 2. ĆWICZENIA 3. PODRĘCZNIK

11 - B. Czarny: Podstawy ekonomii, PWE Warszawa 2010, 694 strony O konstrukcji typowego rozdziału podręcznika…

12 ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 2. ĆWICZENIA 3. PODRĘCZNIK 4. SERWIS INTERNETOWY www. podstawyekonomii. pl/podstawyekonomii/ O konstrukcji serwisu

13

14

15 Np. : na 1. ćwiczenia trzeba się zapoznać Z TEKSTEM pt. Co to jest ekonomia? oraz z odpowiednimi ZADANIA-MI z serwisu internetowego. Inaczej nie zrozumiecie Pań-stwo, o co chodzi na ćwiczeniach, : ).

16 UWAGA! Do kolokwium i do egzaminu obowiązuje znajomość CAŁEGO podręcznika i – dodatkowo - INFORMACJI PRZEKAZANYCH LUB WSKAZANYCH NA WYKŁADZIE.

17

18 CO TO JEST EKONOMIA? ? Nie jest łatwo powiedzieć, co to jest ekonomia. Jest wiele definicji ekonomii…

19 EKONOMIA jest nauką gromadzącą i porządkującą prawdziwą wiedzę o gospodarowaniu.

20 GOSPODAROWANIE oznacza PRODUKOWANIE i DZIELENIE (między ludzi) DÓBR, czyli wszystkiego, co zaspokaja ludzkie potrzeby. PRODUKOWANIE dóbr – robienie dóbr przez ludzi, którzy pracują, tworząc jedne dobra z innych (za pomocą innych) dóbr. DZIELENIE dóbr – przekazywanie wyprodukowanych dóbr konkretnym osobom.

21 DOBRAMI są RZECZY (np. moje szkła kontaktowe, budynek, w którym jesteśmy, żurek z jajem i kiełbasą serwowany w restauracji „Pod Kogutem” na Rakowieckiej w Warszawie, itd. ) i USŁUGI (np. strzyżenie męskie w zakładzie fryzjerskim, usługi transportowe LOT-u, koncert Budki Suflera itd. ).

22 DOBRA (ang. the goods, niem. die Güter…) mają tę wspólną cechę, że ZASPOKAJAJĄ LUDZKIE POTRZEBY.

23 DOBRA (ang. the goods, niem. die Güter…) mają tę wspólną cechę, że ZASPOKAJAJĄ LUDZKIE POTRZEBY. Inną wspólną cechą dóbr jest to, że są RZADKIE (ang. scarce), czyli że jest ich za mało w stosunku do potrzeb.

24 OTO JEDNA Z KLASYFIKACJI DÓBR: 1. GOTOWE DOBRA, które bezpośrednio zaspokajają ludzkie potrzeby (np. chleb, gazeta, dżem śliwkowy). 2. Dobra potrzebne do produkcji tych gotowych dóbr, czyli tzw. CZYNNIKI PRODUKCJI (ang. factors of production) (np. praca piekarza, dźwig budowlany).

25 Wśród CZYNNIKÓW PRODUKCJI (inaczej: zasobów) (ang. factors of production) wyróżnia się zwykle: PRACĘ, KAPITAŁ, ZIEMIĘ. Chodzi o KAPITAŁ RZECZOWY (ang. physical capital) (w odróżnieniu od kapitału finansowego (ang. financial capital) i kapitału ludzkiego (ang. human capital). KAPITAŁ LUDZKI (ang. human capital) – umiejętności umożliwiające zarobkowanie.

26 Powtórzmy… Ekonomia jest nauką gromadzącą i porządkującą prawdziwą wiedzę o gospodarowaniu.

27 Gdyby odpowiedź na pytanie: „Co to jest ekonomia? ” zamknąć w jednym zdaniu, brzmiałoby ono mniej więcej tak: EKONOMIA JEST PRÓBĄ ODPOWIEDZI NA PYTANIE: „CO, JAK I DLA KOGO JEST PRODUKOWANE? ” -To pytanie może dotyczyć gospodarstwa domowego, firmy, kraju. - Wyobraźmy sobie odpowiedź na pytanie: „Co, jak i dla kogo wytwarzała polska gospodarka w 2006 r. ? ”

28 Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: a) Co sprawiło, że w 1998 r. w Polsce wyprodukowano 11 543 761 pudełek jogurtów z kawałkami ananasa?

Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: a) Co sprawiło, że w 1998 r. w Polsce wyprodukowano: 11 543 761 pudełek jogurtów z kawałkami ananasa? Aleję Niepodległości przed SGH? 29

Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: a) Co sprawiło, że w 1998 r. w Polsce wyprodukowano: 11 543 761 pudełek jogurtów z kawałkami ananasa? Aleję Niepodległości przed SGH? Mszę w toruńskim kościele? 30

Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: a) Co sprawiło, że w 1998 r. w Polsce wyprodukowano: 11 543 761 pudełek jogurtów z kawałkami ananasa? Aleję Niepodległości przed SGH? Mszę w toruńskim kościele? 31

32 Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: b) Dlaczego taksówkarze w Katowicach częściej jeżdżą polonezami niż jaguarami?

33 Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: b) Dlaczego taksówkarze w Katowicach częściej jeżdżą polonezami niż jaguarami? Czemu nikt nie produkuje dynamitu pośrodku warszawskiego Ursynowa?

34 Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: b) Dlaczego taksówkarze w Katowicach częściej jeżdżą polonezami niż jaguarami? Czemu nikt nie produkuje dynamitu pośrodku warszawskiego Ursynowa? Kto zadecydowął, że generałami są w Polsce niemal wyłącznie mężczyźni?

Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” 35 Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: b) Dlaczego taksówkarze w Katowicach częściej jeżdżą polonezami niż jaguarami? Czemu nikt nie produkuje dynamitu pośrodku warszawskiego Ursynowa? Kto zadecydowął, że generałami są w Polsce niemal wyłącznie mężczyźni?

36 Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: c) Dlaczego Roman Kluska, były właściciel firmy „Optimus”, jest taki bogaty?

37 Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: c) Dlaczego Roman Kluska, były właściciel firmy „Optimus”, jest taki bogaty? Czyja to zasługa, że zwykle dochody bezrobotnych nie od razu drastycznie się obniżają?

38 Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: c) Dlaczego Roman Kluska, były właściciel firmy „Optimus”, jest taki bogaty? Czyja to zasługa, że zwykle dochody bezrobotnych nie od razu drastycznie się obniżają? Z czego żyje żebrak?

39 Ekonomia jest próbą odpowiedzi na pytanie: „Co, jak i dla kogo jest produkowane? ” Zadanie Co rozstrzyga o tym, „co, jak i dla kogo” jest wytwarzane? Być może, w odpowiedzi pomogą Ci następujące pytania: c) Dlaczego Roman Kluska, były właściciel firmy „Optimus”, jest taki bogaty? Czyja to zasługa, że zwykle dochody bezrobotnych nie od razu drastycznie się obniżają? Z czego żyje żebrak?

40 Pytanie miało uświadomić Czytelnikowi, że o tym, „co, jak i dla kogo jest wytwarzane? ”, decydują wspólnie: RYNEK, PAŃSTWO i (lub) NORMY KULTUROWE (NORMY SPOŁECZNE).

41 Dodajmy jeszcze, że gospodarujący ludzie mają dwa cele: EFEKTYWNOŚĆ i SPRAWIEDLIWOŚĆ.

Ludzie chcą od gospodarki: EFEKTYWNOŚCI (ang. efficiency). SPRAWIEDLIWOŚCI (ang. equity). Co to znaczy? 42

43 W sporach o działanie gospodarki jedni podkreślają znaczenie EFEKTYWNOŚCI rozdziału (alokacji) dóbr między różne zastosowania. EFEKTYWNOŚĆ dotyczy kwestii: „Co i jak jest produkowane? ”. EFEKTYWNOŚĆ gospodarowania rośnie, kiedy z posiadanych zasobów (np. pracy) społeczeństwo wytwarza więcej dóbr, które możliwie najlepiej odpowiadają potrzebom ludzi.

44 Natomiast inni cenią SPRAWIEDLIWOŚĆ. Sprawiedliwość dotyczy kwestii: „Dla kogo jest produkowane? ”, czyli podziału dochodów (majątku, szans). Ludzie spierają się, jaki podział jest SPRAWIEDLIWY. Wielu ludzi za SPRAWIEDLIWY ma taki po- dział dochodów, w przypadku którego dochody są proporcjonalne do wyników pracy i (lub) wy- siłku i (lub) potrzeb ludzi.

45 Ludzie różnią się poglądami na to, jaki podział (np. dóbr) jest sprawiedliwy. Ile kto ma zarabiać? Czy bogaci mają płacić wyższe podatki? W praktyce dążenie do sprawiedliwości bywa utożsamiane ze zmniejszaniem różnic dochodów (ilości posiadanych dobr, szans) powstających na rynku lub z podnoszeniem poziomu zycia najuboższych – nawet za cenę wzrostu różnic dochodów.

46 W kronkretnych sytuacjach postulaty efektywności i sprawiedliwości często okazują się sprzeczne. Państwo staje wtedy przed trudnym zadaniem pogodzenia tych wartości.

47 PODZIAŁY EKONOMII (1) To, ze ekonomista interesuje się różnymi podmiotami (np. człowiekiem, przedsiębiorstwem, gałęzią przemysłu, całą gospodarką), skutkuje podziałem ekonomii na MIKROEKONOMIĘ i MAKROEKONOMIĘ.

48 MIKROEKONOMIA zajmuje się pojedynczymi podmiotami (np. firmami). MAKROEKONOMIA bada zjawiska dotyczące całego społeczeństwa.

49 ZADANIE Które z tych wypowiedzi są opiniami makroekonomisty, które zaś przypisałbyś mikroekonomiście: a) „Tempo inflacji w Polsce w styczniu 1990 r. wyniosło 79, 6%.

50 Które z tych wypowiedzi są opiniami makroekonomisty, które zaś przypisałbyś mikroekonomiście: a) „Tempo inflacji w Polsce w styczniu 1990 r. wyniosło 79, 6%. b) „Popyt na rowery górskie produkcji firmy «Mountain Bike» wzrośnie w 2009 r. w przybliżeniu o 35%.

51 Które z tych wypowiedzi są opiniami makroekonomisty, które zaś przypisałbyś mikroekonomiście: a) „Tempo inflacji w Polsce w styczniu 1990 r. wyniosło 79, 6%. b) „Popyt na rowery górskie produkcji firmy «Mountain Bike» wzrośnie w 2009 r. w przybliżeniu o 35%. c) „Rolnictwo prywatne na południu Hipotecji dostarczyło w 2006 r. ponad 13% wartości produkowanych tu dóbr”?

52 Które z tych wypowiedzi są opiniami makroekonomisty, które zaś przypisałbyś mikroekonomiście: a) „Tempo inflacji w Polsce w styczniu 1990 r. wyniosło 79, 6%. b) „Popyt na rowery górskie produkcji firmy «Mountain Bike» wzrośnie w 2009 r. w przybliżeniu o 35%. c) „Rolnictwo prywatne na południu Hipotecji dostarczyło w 2006 r. ponad 13% wartości produkowanych tu dóbr”?

53 PODZIAŁY EKONOMII (2) Wiedza gromadzona przez ekonomistów składa się m. in. z SĄDÓW OPISOWYCH i SĄDÓW WARTOŚCIUJĄCYCH (norm, zaleceń, ocen).

54 Sądy opisowe OPISUJĄ stany rzeczy, odpowiadając na pytania w rodzaju: „Jak jest? ”, „Jak było? ”, „Jak będzie? ” Sądy wartościujące OCENIAJĄ stany rzeczy, odpowiadając na pytania w rodzaju: „Co jest dobre, a co złe? ”, „Co należy robić? ”

55 PRZYKŁADY: „W gospodarce rynkowej opodatkowanie producentów alkoholu powoduje wzrost ceny placonej przez nabywcę. ” „Należy zniechęcać ludzi do picia alkoholu. ”

56 SĄDY OPISOWE mogą być prawdziwe lub fałszywe. Natomiast SĄDY WARTOŚCIUJĄCE nie mogą być prawdziwe lub fałszywe. Nie informują one O RZECZYWISTOŚCI, lecz O STOSUNKU LUDZI DO RZECZYWISTOŚCI.

57 EKONOMIA POZYTYWNA to część ekonomii, która nie zawiera sądów wartościujących. Pojawiają się one natomiast w EKONOMII NORMATYWNEJ.

58 Twórcy tej klasyfikacji chcieli jasno wskazać GRANICE KOMPETENCJI NAUKI i zapobiec wykorzystywaniu jej autorytetu do uzasadniania wyrażonych w formie sądów wartościujących celów o charakterze politycznym i światopoglądowym. Kiedy, mówiąc o gospodarce , ekonomiści wypowiadają sądy wartościujące, ich kompetencje są takie same, jak kompetencje nieekonomistów.

59 Które z tych wypowiedzi są opiniami ekonomisty pozytywnego, a które – normatywnego: a) „Tempo inflacji w Polsce w styczniu 1990 r. wyniosło 179, 6%.

60 Które z tych wypowiedzi są opiniami ekonomisty pozytyw- nego, a które – normatywnego: a) „Tempo inflacji w Polsce w styczniu 1990 r. wyniosło 179, 6%. b) „Osobom starszym państwo powinno zwracać część wydatków ponoszonych na lekarstwa”.

61 Które z tych wypowiedzi są opiniami ekonomisty pozytywnego, a które – normatywnego: a) „Tempo inflacji w Polsce w styczniu 1990 r. wyniosło 179, 6%. b) „Osobom starszym państwo powinno zwracać część wydatków ponoszonych na lekarstwa”. c) „Aby zmalało bezrobocie, należy organizować roboty publiczne”?

62 Które z tych wypowiedzi są opiniami ekonomisty pozytywne- go, a które – normatywnego: a) „Tempo inflacji w Polsce w styczniu 1990 r. wyniosło 179, 6%. b) „Osobom starszym państwo powinno zwracać część wydatków ponoszonych na lekarstwa”. c) „Aby zmalało bezrobocie, należy organizować roboty publiczne”?