1 Witam Pastwa na wykadzie z podstaw makroekonomii

1 Witam Państwa na wykładzie z podstaw makroekonomii, : )…

2 WYDATKI A WIELKOŚĆ PRODUKCJI W GOSPODARCE I (MODEL POPYTOWY GOSPODARKI)

3 John Maynard KEYNES (1883– 1946)

4 Jego głównym dziełem jest Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza opublikowana w 1936 roku (pierwsze wydanie polskie 1956), kwestionująca zasady liberalnej myśli ekonomicznej. Teorie Keynesa były reakcją na kryzys ekonomiczny lat 30. XX wieku (zapoczątkowany w 1929 roku w USA) i pomogły ustabilizować sytuację gospodarczą w Europie po II wojnie światowej. (…). Od lat 70. XX wieku do dzisiaj monetaryzm i neoliberalizm wypierają myśl Keynesa i jego zwolenników (keynesistów) ze świadomości społecznej. (Za: http: //pl. wikipedia. org/wiki/John_Maynard_Keynes).

5 Michał KALECKI (1899 -1970)

„Na trzy lata przed Keynesem opublikował Próbę teorii koniunktury (1933), w której podjął kwestię wpływu popytu globalnego na rozmiary i strukturę dochodu narodowego, wskazując w niej na decydującą rolę inwestycji. (…) W Teorii dynamiki gospodarczej (1954) zawarł syntezę badań nad procesami wzrostu gospodarki rynkowej. Sam Kalecki twierdził, iż w dużym stopniu wyprzedził Keynesa co do zasad sformułowanych przez niego w Ogólnej Teorii, a jego artykuły z lat 1933 -1935 publikowane były w języku polskim lub francuskim i przez to pozostały praktycznie niezauważone”. ------------------(Za: http: //pl. wikipedia. org/wiki/Micha%C 5%82_Kalecki).

7

8 Przyjmy się „DWUSEKTOROWEJ” gospodarce (bez państwa i zagranicy) o STABILNYCH CENACH i NIE W PEŁNI WYKORZYSTANYCH MOŻLIWOŚCIACH PRODUKCYJNYCH. W tej gospodarce: ---- Y=PNB=PKB=PNN * Zakładam, że kapitał rzeczowy się nie zużywa. *

9 W tej gospodarce: ---- Y=PNB=PKB=PNN * * Zakładam, że kapitał rzeczowy się nie zużywa. Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy społeczeństwa

10 1. RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W NAJPROST -SZEJ GOSPODARCE ■ RÓWNOWAGĄ KRÓTKOOKRESOWĄ nazywamy stan, kiedy przedsiębiorstwa produkują tyle dóbr finalnych, ile wszyscy chcą kupić. YE=AEPL YE – odpowiadająca równowadze produkcja w gospodarce. AEPL – zagregowane wydatki planowane (ang. aggregated expenditures, AE) w gospodarce.

11 YE=AEPL YE – odpowiadająca równowadze produkcja w gospodarce. AEPL – zagregowane wydatki planowane (ang. aggregated expenditures, AE) w gospodarce. Zwróć uwagę na STABILNOŚĆ tej sytuacji!

12 YE=AEPL Zwróć uwagę na STABILNOŚĆ tej sytuacji! To jest równowaga tego typu…

13 YE=AEPL Zwróć uwagę na STABILNOŚĆ tej sytuacji! To jest równowaga tego typu… …a nie tego typu.

14 YE=AEPL Uwaga! Chodzi o RZECZYWISTĄ produkcję, Y, w gospodarce, a nie o produkcję POTENCJALNĄ, Yp… ■ RZECZYWISTA PRODUKCJA stanowi ilość dóbr naprawdę wytworzoną w gospodarce. Natomiast POTENCJALNA PRODUKCJA odpowiada hipotetycznemu całkowitemu wykorzystaniu zasobów tej gospodarki.

15 ■ POTENCJALNA PRODUKCJA odpowiada hipotetycznemu całkowitemu wykorzystaniu zasobów tej gospodarki. * Kiedy rzeczywista produkcja w gospodarce równa się produkcji potencjalnej, na rynkach czynników nie ma ani nadwyżki oferowanej ilości zasobów nad zapotrzebowaniem na zasoby, ani nadwyżki zapotrzebowania na zasoby nad ich zaoferowaną ilością. Oznacza to, że na rynkach czynników panuje równowaga.

DYGRESJA 16 W długim okresie zmiany potencjalnej produkcji, Yp, są nazywane WZROSTEM GOSPODARCZYM. W okresie krótkim, którego dotyczy nasz model popytowy gospodarki, zmiany zagregowanych wydatków, AEPL, powodują, że rzeczywista wielkość produkcji, YE, odchyla się od produkcji potencjalnej, YP.

DYGRESJA CD. 17 W długim okresie zmiany potencjalnej produkcji, Yp, stanowią WZROST GOSPODARCZY. W okresie krótkim, którego dotyczy nasz model popytowy gospodarki, zmiany zagregowanych wydatków, AEPL, powodują, że rzeczywista wielkość produkcji, YE, waha się wokół wielkości produkcji potencjalnej, YP. KONIEC DYGRESJI

18 YE=AEPL W opisanej sytuacji planowane zagregowane wydatki w gospodarce, AEPL mają dwa źródła: - Planowane WYDATKI KONSUMPCYJNE gospodarstw domowych (ang. consumption, CPL) - Planowane WYDATKI INWESTYCYJNE prywatnych przedsiębiorstw, IPL (ang. investment, I). AEPL = CPL+ IPL

19 KONSUMPCJA I OSZCZĘDNOŚCI CPL = KSK Yd + Ca ■ Dla różnych wielkości dochodu do dyspozycji gospodarstw domowych, Yd, funkcja konsumpcji wskazuje wielkość planowanej konsumpcji całkowitej, CPL.

20 Funkcja konsumpcji opisuje zależność CPL od Y (i YD) (ceteris paribus). Wielkość konsumpcji zależy od poziomu KSK i Ca. Zmiany YD powodują przesunięcia wzdłuż wykresu funkcji konsumpcji, a np. zmiany wielkości majątku gospodarstw domowych przesuwają cały ten wykres. CPL = KSK • Yd + Ca CPL tga = KSK α Ca Yd=Y ■ KONSUMPCJA AUTONOMICZNA, Ca, jest to konsumpcja, która nie zależy od bieżącej wielkości produkcji i dochodu, Yd.

21 ■ Dla różnych wielkości dochodu do dyspozycji, Yd, funkcja oszczędności wskazuje wielkość planowanych oszczędności, SPL = KSO • Yd - Ca

22 Funkcja oszczędności opisuje zależność SPL od Y i YD. Na SPL jest przeznaczana stała część YD, której wielkość zależy od KSO (krańcowej skłonności do oszczędzania) (KSO = 1 – KSK). SPL=KSO • Yd -Ca tgβ = KSO 0 -Ca β Yd=Y

23 INWESTYCJE ■ Funkcja inwestycji opisuje zależność IPL firm od Y i YD. W danym okresie inwestycje nie zależą od Y i YD. IPL=Ia 0 Yd=Y

24 Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku

25 Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku -Wysokość stopy procentowej

26 Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku - Wysokość stopy procentowej -Tempo i kierunki postępu technicznego

27 Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku - Wysokość stopy procentowej - Tempo i kierunki postępu technicznego -Ceny dóbr inwestycyjnych i koszty ich eksploatacji

28 Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku - Wysokość stopy procentowej - Tempo i kierunki postępu technicznego - Ceny dóbr inwestycyjnych i koszty ich eksploatacji -Oczekiwania producentów

29 Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku - Wysokość stopy procentowej - Tempo i kierunki postępu technicznego - Ceny dóbr inwestycyjnych i koszty ich eksploatacji - Oczekiwania producentów - Stopień wykorzystania majątku produkcyjnego

30 USTALAMY WIELKOŚĆ PRODUKCJI, KTÓRA ODPOWIADA RÓWNOWADZE W GOSPODARCE, YE YE = AEPL (1)

31 USTALAMY WIELKOŚĆ PRODUKCJI, KTÓRA ODPOWIADA RÓWNOWADZE W GOSPODARCE, YE YE = AEPL (1) i AEPL = CPL + IPL (2)

32 USTALAMY WIELKOŚĆ PRODUKCJI, KTÓRA ODPOWIADA RÓWNOWADZE W GOSPODARCE, YE YE = AEPL (1) i AEPL = CPL + IPL (2) to: YE = CPL + IPL (3)

33 A teraz posłużymy się rysunkiem… Na rysunku (a) linia 45° składa się z punktów, w których Y jest równa AEPL (YE = AEPL). AEPL 45° A AEPL 0 YA Y

34 A teraz posłużymy się rysunkiem… Na rysunku (b) AEPL zależą od Y. Na AEPL składają się: CPL i IPL (AEPL = CPL + IPL). AEPL 0 AEPL = CPL+ IPL CPL IPL Y

35 A teraz posłużymy się rysunkiem… Na rysunku (a) linia 45° składa się z punktów, w których Y jest równa AEPL. Na rysunku (b) AEPL zależą od Y. Na AEPL składają się: CPL i IPL. AEPL 45° AEPL 0 A YA AEPL Y 0 AEPL = CPL+ IPL CPL IPL Y

36 A teraz posłużymy się rysunkiem… Na rysunku (a) linia 45° składa się z punktów, w których Y jest równa AEPL. Na rysunku (b) AEPL zależą od Y. Na AEPL składają się: CPL i IPL. AEPL 45° AEPL 0 A YA YE = AEPL (1) i AEPL = CPL + IPL (2) to: YE = CPL + IPL (3) AEPL Y 0 AEPL = CPL+ IPL CPL IPL Y

37 Tylko w punkcie przecięcia się linii 45° z wykresem funkcji planowanych zagregowanych wydatków (tzw. krzyż keynesowski ) Y jest równa AEPL, czyli gospodarka znajduje się w stanie krótkookresowej równowagi (YE=AEPL). AEPL 45° AEPL = CPL+ IPL AEPL 0 E YA Y

38 AEPL 45° AEPL = CPL+ IPL AEPL 0 E YA Y Istnieje tylko jedna wielkość produkcji, Y, przy której planowane zagregowane wydatki w gospodarce, AEPL, zrównują się z tą właśnie wielkością produkcji, Y.

39 PRZYKŁAD LICZBOWY: CPL=0, 7 • Y i IPL=60

40 PRZYKŁAD LICZBOWY: CPL=0, 7 • Y i IPL=60 więc: Y=AEPL=CPL+IPL=0, 7 • Y+60

41 PRZYKŁAD LICZBOWY: CPL=0, 7 • Y i IPL=60 więc: Y=AEPL=CPL+IPL=0, 7 • Y+60 Y=200

42 MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRANICY (procesy mnożnikowe, mnożnik-liczba)

43 MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRANICY 1. ΔI (albo: ΔG, ΔX…)

44 MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRANICY 1. ΔI 2. KSK • ΔI

45 MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRANICY 1. ΔI 2. KSK • ΔI 3. (KSK • ΔI) • KSK=KSK 2 • ΔI

46 MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRANICY 1. ΔI 2. KSK • ΔI 3. (KSK • ΔI) • KSK=KSK 2 • ΔI 4. KSK 2 • ΔI • KSK=KSK 3 • ΔI …………………

47 MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRANICY 1. ΔI 2. KSK • ΔI 3. (KSK • ΔI) • KSK=KSK 2 • ΔI 4. KSK 2 • ΔI • KSK=KSK 3 • ΔI ………………… Cały przyrost wydatków i produkcji, ΔY, wywołany początkowym wzrostem wydatków np. o ΔI, jest zatem SUMĄ WYRAZÓW CIĄGU GEOMETRYCZNEGO, którego pierwszy wyraz równa się np. ΔI, a iloraz wynosi KSK.

48 1. ΔI 2. KSK • ΔI 3. (KSK • ΔI) • KSK=KSK 2 • ΔI 4. KSK 2 • ΔI • KSK=KSK 3 • ΔI ………………… Cały przyrost wydatków i produkcji, ΔY, wywołany wzrostem prywatnych inwestycji np. o ΔI, jest zatem SUMĄ WYRAZÓW CIĄGU GEOMETRYCZNEGO, którego pierwszy wyraz równa się np. ΔI, a iloraz wynosi KSK. Tę sumę można obliczyć, posługując się wzorem: PIERWSZY WYRAZ CIĄGU/(1 -ILORAZ CIĄGU) ΔI/(1 -KSK) = ΔI/KSO

49 ■ Mnożnik, M, to liczba, równa stosunkowi zapewniającej utrzymanie krótkookresowej równowagi zmiany całkowitej wielkości produkcji, ΔY, do będącej jej przyczyną początkowej zmiany zagre -gowanych wydatków, AEPL.

50 ■ Mnożnik, M, to liczba, równa stosunkowi zapewniającej utrzymanie krótkookresowej równowagi zmiany całkowitej wielkości produkcji, ΔY, do będącej jej przyczyną początkowej zmiany zagregowanych wydatków, AEPL. Np. M = (ΔYE= ΔAEPL)/ΔI

51 M=(ΔYE=ΔAEPL)/ΔI = [ΔI/(1 -KSK)]/ΔI

52 M=(ΔYE=ΔAEPL)/ΔI = [ΔI/(1 -KSK)]/ΔI = 1/(1 -KSK)

53 M=(ΔYE=ΔAEPL)/ΔI = [ΔI/(1 -KSK)]/ΔI =1/(1 -KSK) = 1/KSO.

54 Pamiętacie Państwo? CPL=0, 7 • Y i IPL=60

55 Pamiętacie Państwo? CPL=0, 7 • Y i IPL=60 M=(ΔYE=ΔAEPL)/ΔI = [ΔI/(1 -KSK)]/ΔI =1/(1 -KSK) =1/KSO = 1/0, 3 = 3, (3)!

56

57 RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM Na arenę wkracza państwo i nasz model (uproszczony obraz) gospodarki staje się „TRZYSEKTOROWY”… TE D PAŃSTWO (TD-B) TE – podatki pośrednie. TD – podatki bezpośrednie. D – dochody państwa z własności. B – zasiłki (płatności transferowe). G – wydatki państwa na zakup dóbr. G

58 Niczym gospodyni domowa państwo planuje swoje dochody i wydatki… ■ BUDŻET PAŃSTWA jest to plan dochodów i wydatków państwa w jakimś okresie (zwykle roku). Powiedzmy, że nie ma podatków pośrednich (TE=0), i że państwo nie jest właścicielem firm (D=0). (TD-B) PAŃSTWO G

59 BUDŻET PAŃSTWA (SALDO) (TD-B) – G = NT - G Podatki netto [NT=(TD-B)]

60 Y = AEPL= C + I + G.

61 Y = AEPL= C + I + G. ■ Zmieniając wydatki i wpływy budżetowe (NT-G), państwo prowadzi POLITYKĘ BUDŻETOWĄ (POLITYKĘ FISKALNĄ). Jej celem jest EFEKTYWNOŚĆ i SPRAWIEDLIWOŚĆ.

62 DYGRESJA Gospodarujący ludzie pragną: 1. EFEKTYWNOŚCI (ang. efficiency); 2. SPRAWIEDLIWOŚCI (ang. equity).

63 EFEKTYWNOŚĆ dotyczy rozdziału (alokacji) dóbr między różne zastosowania, czyli kwestii: „Co i jak jest produkowane? ”. Efektywność rośnie, kiedy z posiadanych zasobów (np. pracy) społeczeństwo wytwarza więcej dóbr, które możliwie najlepiej odpowiadają potrzebom ludzi.

64 SPRAWIEDLIWOŚĆ dotyczy kwestii: „Dla kogo jest produkowane? ”, czyli podziału dochodów (majątku, szans). Wielu za sprawiedliwy ma stan, kiedy dochody są proporcjonalne do wyników pracy i (lub) wysiłku i (lub) potrzeb ludzi. KONIEC DYGRESJI

65 Y = AEPL= C + I + G. W praktyce polityka budżetowa przyjmuje zwykle formę POLITYSTABILIZACYJNEJ czyli sterowania poziomem zagregowanych wydatków, AEPL, w celu pełnego wykorzystania zasobów. Odmiany polityki stabilizacyjnej to EKSPANSYWNA i RESTRYK -CYJNA polityka budżetowa.

66 Prowadząc politykę stabilizacyjną, państwo wpływa na wielkość produkcji, która odpowiada krótkookresowej równowadze w gospodarce: AEPL=YE. PO PIERWSZE, wydatki państwa zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL. PO DRUGIE, państwowe podatki (TD) i zasiłki (B) wpływają na zachowania konsumentów.

67 PO PIERWSZE, wydatki państwa zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL 45° AEPL’ AEPL G C+I 0 ΔY Y

68 PO DRUGIE, państwowe podatki (TD) i zasiłki (B) wpływają na zachowania konsumentów. AEPL 45° AEPL’ AEPL” G C+I 0 ΔY’ Y

69 Założenie: TD – B = NT = t • Y, gdzie „t” to stała STOPA OPODATKOWANIA NETTO. Więc: YD = Y – NT = Y - t • Y = Y • (1 - t), gdzie „YD” to dochód do dyspozycji (dochód po opodatkowaniu) gospodarstw domowych.

70 Zmienia się zatem funkcja konsumpcji… CPL=KSK • YD+Ca=KSK • (1 -t) • Y+Ca=KSK’ • Y+Ca KSK’ oznacza krańcową skłonność do konsumpcji z PKB (z Y) a nie z dochodu do dyspozycji (YD). KSK’ = KSK • (1 -t).

71 CPL=KSK • YD+Ca=KSK • (1 -t) • Y+Ca=KSK’ • Y+Ca KSK’ = KSK • (1 -t). KSK’<KSK, więc nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w gospodarce z państwem (a więc także nachylenie wykresu AEPL), CPL= KSK’ • Y+Ca, okazuje się mniejsze niż wykresu funkcji konsumpcji w gospodarce bez państwa, CPL = KSK • (1 -t) • Y+Ca. AEPL 45° AEPL’ AEPL” G C+I 0 ΔY’ Y

72 MNOŻNIK W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM Tym razem z każdej złotówki dodatkowego dochodu wydatki na dobra produkowane w kraju zwiększa KSK’, a nie KSK złotych. 1. ΔI 2. KSK’ • ΔI 3. (KSK’ • ΔI) • KSK’=KSK’ 2 • ΔI 4. KSK’ 2 • ΔI • KSK’=KSK’ 3 • ΔI ………………… Zatem mnożnik w gospodarce z państwem jest równy: M’=1/(1 -KSK’)=1/[1 -(KSK • (1 -t)]

73

74 RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM i ZAGRANICĄ „Otwieramy” gospodarkę i nasz model gospodarki staje się „CZTEROSEKTOROWY”. Z ZAGRANICA X

75 RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM i ZAGRANICĄ „Otwieramy” gospodarkę i nasz model gospodarki staje się „czterosektorowy”. Z ZAGRANICA X ■ IMPORT (Z) – wartość dóbr (NIE – AKTYWÓW takich jak papiery wartościowe i fabryki) zakupionych przez nas za granicą. ■ EKSPORT (X) – wartość dóbr (NIE – AKTYWÓW) zakupionych przez zagranicę w naszym kraju. ■ Różnicę eksportu, X, i importu, Z, nazywamy BILANSEM HANDLOWYM (bilansem handlu zagranicznego), NX (NX=X-Z).

76 ZAGRANICA A RÓWNOWAGA W GOSPODARCE PO PIERWSZE, wydatki zagranicy na nasze dobra (eksport, X) zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL=C+I+G+X

77 AEPL=C+I+G+X Podobnie jak prywatne inwestycje, I, oraz wydatki państwa, G, eksport, X, uznamy za wielkość AUTONOMICZNĄ, czyli niezależną od bieżącego poziomu Y.

78 ZAGRANICA A RÓWNOWAGA W GOSPODARCE PO PIERWSZE, wydatki zagranicy na nasze dobra (eksport, X) zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL=C+I+G+X AEPL 45° AEPL’ AEPL X C+I+G 0 ΔYa Y

79 PO DRUGIE, nasze zakupy za granicą (import, Z) zmniejszają zagregowane wydatki na dobra krajowe, AEPL=C+I+G+X-Z

80 AEPL=C+I+G+X-Z Zakładamy, że import, Z, jest stałą częścią Y (PKB). Jego wielkość zależy od KRAŃCOWEJ SKŁONNOŚCI DO IMPORTU, KSI: Z=KSI • Y (Uwaga! Przyjmujemy, że importowane są tylko dobra konsumpcyjne).

81 Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospodarce otwartej: C’’ = KSK’ • Y - KSI • Y + Ca…

82 Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospodarce otwartej: C’’=KSK’ • Y-KSI • Y+Ca=(KSK’-KSI) • Y+Ca…

83 Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospodarce otwartej: C’’=KSK’ • Y-KSI • Y+Ca=(KSK’-KSI) • Y+Ca = KSK” • Y+Ca. gdzie KSK” oznacza krańcową skłonność do konsumpcji dóbr krajowych z PKB (z Y) w gospodarce otwartej. KSK”=KSK’-KSI

84 KSK”=KSK’-KSI, więc KSK”<KSK’. Nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w OTWARTEJ gospodarce z państwem, CPL”=KSK” • Y+Ca (a zatem także nachylenie wykresu AEPL), jest MNIEJSZE niż wykresu funkcji konsumpcji w gospodarce ZAMKNIĘTEJ, CPL = KSK’ • Y+Ca.

85 KSK”=KSK’-KSI, więc KSK”<KSK’. Nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w otwartej gospodarce z państwem, CPL”=KSK” • Y+Ca (a zatem także nachylenie wykresu AEPL), jest MNIEJSZE niż wykresu funkcji konsumpcji w gospodarce zamkniętej, CPL = KSK’ • Y+Ca. AEPL 45° AEPL’ AEPL” X C+I+G 0 ΔYb Y

86 KSK”=KSK’-KSI, więc KSK”<KSK’. Nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w otwartej gospodarce z państwem, CPL”=KSK” • Y+Ca (a zatem także nachylenie wykresu AEPL), jest MNIEJSZE niż wykresu funkcji konsumpcji w gospodarce zamkniętej, CPL = KSK’ • Y+Ca. AEPL 45° AEPL’ AEPL” AEPL X X C+I+G 0 ΔYa Y 0 ΔYb Y

87 MNOŻNIK W GOSPODARCE OTWARTEJ Tym razem z każdego złotego dodatkowego dochodu wydatki na dobra KRAJOWE zwiększa [KSK”=(KSK’-KSI)] złotych. 1. ΔI 2. KSK” • ΔI 3. (KSK” • ΔI) • KSK”=KSK” 2 • ΔI 4. KSK” 2 • ΔI • KSK”=KSK” 3 • ΔI …………………

88 MNOŻNIK W GOSPODARCE OTWARTEJ Tym razem z każdego złotego dodatkowego dochodu wydatki na dobra KRAJOWE zwiększa [KSK”=(KSK’-KSI)] złotych. 1. ΔI 2. KSK” • ΔI 3. (KSK” • ΔI) • KSK”=KSK” 2 • ΔI 4. KSK” 2 • ΔI • KSK”=KSK” 3 • ΔI ………………… Zatem mnożnik w gospodarce otwartej wynosi: M”=1/(1 -KSK”)=1/[(1 -(KSK’-KSI)] =1/(1 -KSK’+KSI)

89 ZAUWAŻ! Mnożnik w gospodarce z państwem jest mniejszy niż w gospodarce bez państwa (podatki powodują, że KSK’<KSK!). M’=1/(1 -KSK’) < M=1/(1 -KSK), bo: KSK’ < KSK (KSK’ = KSK(1 -t).

90 Z kolei mnożnik w gospodarce otwartej jest MNIEJSZY niż mnożnik w gospodarce zamkniętej (z państwem): M”=1/(1 -KSK”) < M’=1/(1 -KSK’), bo : KSK”< KSK’ (KSK” = KSK’ – KSI).

91 Nic dziwnego, że o podatkach netto i handlu zagranicznym mówi się czasem, że są AUTOMATYCZNYMI STABILIZATORAMI gospodarki, które zmniejszają fluktuacje rzeczywistej produkcji, YE, wokół produkcji potencjalnej, YP.

92 ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0, 6·Y; stopa opodatkowania t=0, 2; krańcowa skłonność do importu KSI=0, 2. a) Ile wynosi: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dyspozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”?

93 ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0, 6·Y; stopa opodatkowania t=0, 2; krańcowa skłonność do importu KSI=0, 2. a) Ile wynosi: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dyspozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0, 6= KSK’. Zatem: 1. 0, 6=KSK’=KSK(1 -t)=KSK(1 -0, 2)=KSK· 0, 8. To KSK=0, 75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0, 6 -0, 2=0, 4.

94 ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0, 6·Y; stopa opodatkowania t=0, 2; krańcowa skłonność do importu KSI=0, 2. a) Ile wynosi: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dyspozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0, 6= KSK’. Zatem: 1. 0, 6=KSK’=KSK(1 -t)=KSK(1 -0, 2)=KSK· 0, 8. To KSK=0, 75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0, 6 -0, 2=0, 4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsumpcja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana konsumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z?

95 ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0, 6·Y; stopa opodatkowania t=0, 2; krańcowa skłonność do importu KSI=0, 2. a) Ile wynosi: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dyspozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0, 6= KSK’. Zatem: 1. 0, 6=KSK’=KSK(1 -t)=KSK(1 -0, 2)=KSK· 0, 8. To KSK=0, 75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0, 6 -0, 2=0, 4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsumpcja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana konsumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z? (i) NT zwiększy się o 20, a Yd o 80 (t=0, 2). (ii) Cpl zwiększy się o 60, Spl zwiększy się o 20 (KSK=0, 75, to KSO=0, 25). (iii) Cpl” zwiększy się o 40, Z zwiększy się o 20 (KSK”=0, 4, a KSI=0, 2).

96 ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0, 6·Y; stopa opodatkowania t=0, 2; krańcowa skłonność do importu KSI=0, 2. a) Ile wynosi: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dyspozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0, 6= KSK’. Zatem: 1. 0, 6=KSK’=KSK(1 -t)=KSK(1 -0, 2)=KSK· 0, 8. To KSK=0, 75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0, 6 -0, 2=0, 4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsumpcja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana konsumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z? (i) NT zwiększy się o 20, a Yd o 80. (ii) Cpl zwiększy się o 60, Spl zwiększy się o 20. (iii) Cpl” zwiększy się o 40, a Z o 20. c) Na rysunku pokaż podział przyrostu dochodów, odpowiadający temu przyrostowi PKB, na NT, Yd, Cpl, Spl, Cpl”, Z. Wykorzystaj obliczenia z punktu (b).

Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0, 6·Y; stopa opodatkowania t=0, 2; krańcowa skłonność do importu KSI=0, 2. a) Ile wynosi: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dyspozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0, 6= KSK’. Zatem: 1. 0, 6=KSK’=KSK(1 -t)=KSK(1 -0, 2)=KSK· 0, 8. To KSK=0, 75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0, 6 -0, 2=0, 4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsumpcja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana konsumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z? (i) NT zwiększy się o 20, a Yd o 80. (ii) Cpl zwiększy się o 60, Spl zwiększy się o 20. (iii) Cpl” zwiększy się o 40, a Z o 20. c) Na rysunku pokaż podział przyrostu dochodów, odpowiadający temu przyrostowi PKB, na NT, Yd, Cpl, Spl, Cpl”, Z. Wykorzystaj obliczenia z punktu (b). NT (20) Y (100) Spl (20) Yd (80) Z (20) Cpl (60) Cpl” (40)

98

99 Do tej pory zajmowaliśmy się prawie wyłącznie KRÓTKOOKRESOWĄ RÓWNOWAGA w gospodarce. Przyjmy się zatem teraz stanowi KRÓTKOOKRESOWEJ NIERÓWNOWAGI. (Ograniczymy się do gospodarki „dwusektorowej”). Y ≠ AEPL.

100 W stanie krótkookresowej nierównowagi: Y ≠ AEPL , więc: Y ≠ CPL + IPL (1) Zarazem: Y = CPL + SPL (2) Zatem w stanie krótkookresowej nierównowagi: SPL ≠ IPL (3).

101 SPL ≠ IPL. Zatem w stanie krótkookresowej nierównowagi: SPL < IPL lub SPL > IPL (1) (2)

102 SPL < IPL (1) Co to znaczy? W takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować WIĘCEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są zatem WIĘKSZE od produkcji Y (AEPL=CPL+IPL>Y=CPL+SPL!).

103 SPL < IPL (1) Co to znaczy? Otóż w takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować WIĘCEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są zatem WIĘKSZE od produkcji Y (AEPL > Y!). (Zob. sytuacja A).

104 SPL > IPL (2) Co to znaczy? Otóż w takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować MNIEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są zatem MNIEJSZE od produkcji Y (AEPL < Y!).

105 SPL > IPL (2) Co to znaczy? Otóż w takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować MNIEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są zatem MNIEJSZE od produkcji Y (AEPL < Y!) (Zob. sytuacja B na rysunku).

106 ZADANIE W „keynesowskiej” gospodarce zamkniętej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0, 7. Y– 10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Firmy wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane oszczędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl.

107 ZADANIE W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0, 7. Y– 10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Firmy wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane oszczędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędności są równe: Spl=Y–Cpl=100– 0, 7. 100+10=40. Planowane inwestycje wynoszą Ipl=60.

ZADANIE 108 W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0, 7. Y– 10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Firmy wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane oszczędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędności są równe: Spl=Y–Cpl=100– 0, 7. 100+10=40. Planowane inwestycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczywiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I.

ZADANIE 109 W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0, 7. Y– 10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Firmy wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane oszczędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędności są równe: Spl=Y–Cpl=100– 0, 7. 100+10=40. Planowane inwestycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczywiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I. b) Panuje nierównowaga: wydatki są równe: AEpl=Cpl+Ipl= 0, 7. 100– 10+60=120. Podaż wynosi 100. Nadwyżka popytu nad podażą (AEpl–Y=120– 100=20) wynosi 20.

ZADANIE 110 W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0, 7. Y– 10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Firmy wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane oszczędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędności są równe: Spl=Y–Cpl=100– 0, 7. 100+10=40. Planowane inwestycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczywiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I. b) Panuje nierównowaga: wydatki są równe: AEpl=Cpl+Ipl= 0, 7. 100– 10+60=120. Podaż wynosi 100. Nadwyżka popytu nad podażą (AEpl–Y=120– 100=20) wynosi 20. W SYTUACJI (i) (zapasy = 20) powoduje to spadek zapasów do zera (dezinwestycje). Rzeczywiste inwestycje (przypływy) są równe inwestycjom planowanym minus dezinwestycje, co daje 60– 20=40. Rzeczywiste oszczędności (odpływy) równają się oszczędnościom planowanym i wynoszą 40.

ZADANIE 111 W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0, 7. Y– 10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Firmy wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane oszczędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędności są równe: Spl=Y–Cpl=100– 0, 7. 100+10=40. Planowane inwestycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczywiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I. b) Panuje nierównowaga: wydatki są równe: AEpl=Cpl+Ipl= 0, 7. 100– 10+60=120. Podaż wynosi 100. Nadwyżka popytu nad podażą (AEpl–Y=120– 100=20) wynosi 20. W SYTUACJI (i) (zapasy = 20) powoduje to spadek zapasów do zera (dezinwestycje). Rzeczywiste inwestycje (przypływy) są równe inwestycjom planowanym minus dezinwestycje, co daje 60– 20=40. Rzeczywiste oszczędności (odpływy) równają się oszczędnościom planowanym i wynoszą 40. W SYTUACJI (ii) (brak zapasów) pojawiają się nie planowane oszczędności, Snpl=20. Rzeczywiste oszczędności (odpływy) są równe oszczędnościom planowanym (40) plus oszczędności nie planowane (20) i wynoszą 60. Rzeczywiste inwestycje (przypływy), podobnie jak inwestycje planowane, wynoszą 60.

ZADANIE 112 W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0, 7. Y– 10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Firmy wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane oszczędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędności są równe: Spl=Y–Cpl=100– 0, 7. 100+10=40. Planowane inwestycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczywiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I. b) Panuje nierównowaga: wydatki są równe: AEpl=Cpl+Ipl= 0, 7. 100– 10+60=120. Podaż wynosi 100. Nadwyżka popytu nad podażą (AEpl–Y=120– 100=20) wynosi 20. W SYTUACJI (iii) (zapasy = 10) pojawiają się zarówno nie planowane oszczędności konsumentów, jak i dezinwestycje. Wynoszą one po 10 (Snpl = 10 oraz Inpl=-10). Rzeczywiste oszczędności (odpływy) są równe oszczędnościom planowanym (40) plus oszczędności nie planowane (10) i łącznie wynoszą 50. Rzeczywiste inwestycje (przypływy) są równe sumie inwestycji planowanych (60) i dezinwestycji (-10) i też wynoszą 50.

113 UJEMNA I DODATNIA LUKA PKB Kiedy YE ≠ YP , luka PKB równa się YE – YP.

114 Ujemna luka PKB: YE – YP < 0, to YE < YP. AEPL 45° AEPL=CPL+IPL E 0 YE YP Y

115 Dodatnia luka PKB: YE – YP > 0, to YE >YP. AEPL 45° AEPL=CPL+IPL E 0 YP YE Y

116 LUKA DEFLACYJNA I LUKA INFLACYJNA LUKĄ DEFLACYJNĄ nazywamy przyrost planowanych wydatków autonomicznych, zapewniający zamknięcie (likwidację) ujemnej luki PKB (YE < YP).

117 LUKA DEFLACYJNA I LUKA INFLACYJNA LUKĄ DEFLACYJNĄ nazywamy przyrost planowanych wydatków autonomicznych, zapewniający zamknięcie (likwidację) ujemnej luki PKB (YE < YP).

118 LUKĄ INFLACYJNĄ nazywamy spadek planowanych wydatków autonomicznych, zapewniający zamknięcie (likwidację) dodatniej luki PKB (YE > YP).

119 LUKĄ INFLACYJNĄ nazywamy spadek planowanych wydatków autonomicznych, zapewniający zamknięcie (likwidację) dodatniej luki PKB (YE > YP).