1 Uyum Salayc Rehberlik Yaamn amac uyum salamaktr
1. Uyum Sağlayıcı Rehberlik Yaşamın amacı uyum sağlamaktır. Birey, ya kendi özelliklerinden ya da çevresel nedenlerle değişik düzeylerde uyum sorunları yaşamakta, bunlardan kurtulmak için de giderek artan oranda savunma ve uyum mekanizmaları geliştirmektedir. “Mekanizmaların azı karar çoğu zarar” özdeyişinin mesajını doğru anladığımızda; mekanizmalar arttıkça, uyum yerini uyumsuzluğa bırakmaktadır. Birey, sorunları çözüm bulduğu sürece mutlu bir yaşam sürdürebilir. Bu nedenle uyum sağlayıcı rehberliğe gereken önem verilmelidir. Örneğin eğitim alanında yaşanan değişik düzeyde ve nitelikte uyum sorunları olan öğrenciler, uyum sağlayıcı rehberliğe daha çok ihtiyaç duymaktadır. Sayıları çok olmamasına rağmen bazı öğrenciler ciddi problemler yaşayabilir. Bu problemlerden kurtulmak için bazı öğrenciler kendi isteğiyle okuldaki görevli psikolojik danışmandan yardım alırken, bazıları ise çekingen davranabilir ve bazıları ise durumundan haberdar bile değildir. Böyle özelliklere sahip uyumsuz öğrencileri öğretmenlerinin ve psikolojik danışmanların özel ilgileriyle yardım alabilecek hale getirmek gerekebilir. Kısacası, uyum sorunu olan öğrencileri tanıyarak, uyum düzeylerini yükseltmek amacıyla rehberlik yardımı vermek, rehberliğin “uyum sağlayıcılık fonksiyonu” olarak ifade edilebilir.
• 2. Yöneltici Rehberlik • Gelişim bireysel olduğundan insanlar, farklı yeteneklere ve farklı özelliklere sahiptir. Bu nedenle her bireyi ayrı bir dünya gibi düşünerek; onların, yetenekleri, ilgileri, ihtiyaçları, kişiliği ve yaşadıkları ortamla kendine özgü oldukları hususu rehberlik hizmetleri verilirken göz önünde bulundurulmalıdır. Bireyin mutlu ve başarılı olabilmesi kendine uygun ve yeterli doyum sağlayacak bir alana yönelmesiyle yakından ilgilidir. • Örneğin belli bir yaşa gelen herkes, bir mesleğe yönelmek ve bir meslek seçmek zorundadır. Özellikle günümüzde okulların ve programların çeşitlenmesiyle bu konularda bireyin yardıma ihtiyacı daha da artmıştır. Özetle; öğrencilerin kendilerini her yönüyle tanımalarına yardım edip, kendileri için en uygun seçimleri yapmalarına destek vermek, rehberliğin “yöneltme” fonksiyonu olarak değerlendirilebilir.
• 3. Ayarlayıcı Rehberlik • Bireyin temel sorunlarından belki de en önemli olanlarından biri de davranışlarını ayarlayabilme, oto kontrol dediğimiz kendini kontrol altına alabilmedir. Birey bunu başarabildiği ölçüde kendisiyle ve çevresiyle olan ilişkilerini sağlıklı bir zemine taşıyabilir. Zaman yönetimi bile bu rehberlik içinde yer alan temel etkinliklerden biridir. Ayrıca okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uzmanlan, bireyi tanıma, araştırmadeğerlendirme ve izleme yoluyla elde ettikleri bilgileri, “Eğitim Programı Geliştirici Uzmanlarına” sunarak eğitim programlarının geliştirilmesine yardım ederler. • Böylece öğlencilerin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına uygun eğitim sürecinin oluşturulmasında ilgililere gerekli olan bilgi verilmiş olur. Danışmanlar, öğrencilerin bireysel özelliklerini, ihtiyaçlarını, beklentilerini, değerlerini ve sorunlarını objektif gözleyebilecekleri için onları yeterli tanıma imkanlarına sahiptirler. Çağdaş eğitim, öğrenciden hız alan bir anlayışla bireysel farklılıklara öncelik vermektedir. Bu anlayışa uygun olarak eğitimin planlanması ve müfredat programlarının oluşturulması, rehberliğin ayarlayıcılık fonksiyonu olarak. değerlendirilmektedir. Yani, rehberlik verilerine göre eğitim ortamlarının düzenlenmesidir.
• 4. Geliştirici Rehberlik • Psikolojik danışma ve rehberliğin, öğrencinin bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal olan bütün kapasitelerini, ulaşabileceği en üst düzeyde geliştirmesine yardım eden hizmet alanı olmasından dolayı, her gelişim evresinde birey, psikolojik yardım ve desteğe ihtiyaç duymaktadır. Her gelişim döneminden beklenen belli başlı gelişim görevleri bulunmaktadır. Özellikle, uygulamalarda “Gelişimsel Rehberlik” anlayışının önemsenmesiyle birlikte, “Birey bir gelişim dönemini ne kadar başarılı geçirirse, daha sonraki gelişim dönemini de o kadar başarılı geçirecektir” ilkesi temel alınmıştır. • Bireyin gelişim görevlerini yerine getirirken karşılaştığı engelleri aşması her şeyden önce ona verilecek rehberlik hizmetine bağlıdır. Dolayısıyla okul rehberlik programlarında, bireylerin gelişim dönemleri daha özenle dikkate alınarak, bunu destekleyecek etkinliklere yer verilmektedir. • Rehberlik yardımı alan meylerin, gelişim dönemlerinin gelişim ödevlerini başarıyla yerine getirecekleri kabul edilmektedir. Böylece, eğitim sürecindeki öğrencilerin arzu edilen nitelikte gelişmelerini sağlayacak çabaların uygulamaya konulması, rehberliğin “Geliştirici fonksiyonu” olarak ifade edilmektedir. Yani rehberlik hizmetleriyle, bireyin gelişim düzeyine uygun gelişimsel nitelikleri kazanmasına destek olunmasıdır.
• 5. Önleyici Rehberlik • İnsanların yetişme tarzlarından ve kişilik özelliklerinden kaynaklanan kabul edilemez ve bireyden bireye değişen tutum ve davranışları bulunmaktadır. Bu davranışların önlenmesi, ona verilecek rehberlik hizmetleri ile mümkün olmaktadır. Eğitim sürecinin istenen amaca ulaşabilmesi ancak okullarda ve sınıflarda demokratik bir anlayışla, karşılıklı saygı, sevgi, hoşgörü ve içten kabule dayalı ortamların oluşturulmasıyla sağlanabilir. Böyle ortamlar, rehberlik anlayışının benimsenip uygulamaya konulmasıyla gerçekleşebilir. • Rehberlik hizmetleri istenen davranışların kazanılmasına destek verirken, aynı zamanda olumsuz davranışların ortaya çıkmasını da önlemiş olur. Okullarda rehberlik hizmetleriyle, öğrencilerde iç disiplini artırıcı çalışmalar yaparak daha uyumlu, kendisiyle ve çevresiyle barışık bireyler olmaları desteklenebilir. • Ayrıca, olumsuz davranışların ortaya çıkmadan ve öğrenci üzerindeki olumsuz sonuçlan görülmeden önlenmesi, verimli bir öğretim ortamı oluşturma açısından da önemlidir. Rehberlik, olumlu değişmelerin oluşmasını hedeflerken, bunun bir sonucu olarak olumsuzlukların ortaya çıkması da önlenmiş olur. Bu durum, rehberliğin “Önleyici fonksiyonu” olarak değerlendirilebilir.
• 6. Tamamlayıcı Rehberlik • Birinci bölümde ayrıntılı bir şekilde ele alındığı gibi, eğitim süreci, rehberlikten hız alan bir anlayışla düzenlendiğinde amacına ulaşabilir. Öğretim etkinliklerinin rehberlik hizmetleriyle birlikte yürütüldüğünde arzu edilen kaliteye ve seviyeye ulaşabilir. Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinden mahram bir eğitim süreci eksik ve yetersiz sayılabilir. Rehberliğin bu katkısı “Tamamlayıcı fonksiyonu” olarak ifade edilebilir. • Bireyin her gelişim evresinde gerekli olan gelişim görevlerini yerine getirebilmesi, o evre için gerekli olgunlaşma ve hazırbulunuşluk düzeyine sahip olmasına bağlıdır. Bireyin bu konuda desteklenmesi, eksiklikleri giderilerek yeterli hale gelmesi ona sunulacak tamamlayıcı rehberlik hizmetine bağlıdır. Eğitim sürecinde, rehberlik hizmetlerinin istenen yardımı verebilmesi için, okullardaki öğretmenlerin, rehberlikle ilgili yeterli bilgiye sahip olup, bu bilgileri tutum haline getirmiş olmaları gerekir. Bu anlayışa uygun sınıf ortamlarını oluşturup, öğretmen -öğrenci ilişkilerini düzenlemeleri gerekir.
- Slides: 6