1 TEMEL EKONOM 9 MONOPOL PYASASI WWW TEMELEKONOMI

1 TEMEL EKONOMİ 9. MONOPOL PİYASASI WWW. TEMELEKONOMI. ORG Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. MONOPOL PİYASASI 2 Monopol piyasasının özellikleri Monopolde kısa dönem denge fiyatı ve miktarı Monopolcü firmanın uzun dönem denge fiyatı ve miktarı Monopole yöneltilen eleştiriler Monopol ile ilgili bazı çözüm önerileri Fiyat farklılaştırması Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 1. Monopol Piyasasının Özellikleri 3 Monopol piyasası tek bir firmanın bulunduğu ve o firmanın üretip sattığı malın yerine kolayca ikame edilebilecek başka malların olmadığı bir piyasadır. Başka firmaların piyasaya girmesinde kısıtlamalar, zorluklar bulunmaktadır. o o Saf monopol Monopol gücü Kartel (OPEC) ü Tröst ü Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 1. Monopol Piyasasının Özellikleri 4 Diğer firmaların monopol piyasasına girmesini önleyen en önemli kısıtlamalar: o Doğal kısıtlamar Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 1. Monopol Piyasasının Özellikleri 5 Doğal kısıtlamalar Ölçek Ekonomileri Bir malın üretiminde, geniş bir üretim aralığında ölçek ekonomileri bulunuyorsa ve bir firma ölçek ekonomilerinden dolayı piyasanın tümüne en ucuz maliyetle mal üretip arz edebiliyorsa, o zaman iki veya daha fazla firmanın piyasadaki talebe göre mal üretmesi yerine bir firmanın mal üretmesi daha düşük maliyetli olacaktır. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 1. Monopol Piyasasının Özellikleri 6 o Yasal kısıtlamalar Devletin verdiği işletme imtiyazı (PTT, TEDAŞ) ü Devletin verdiği lisans ü Patent ü Telif hakkı ü Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 1. Monopol Piyasasının Özellikleri 7 Gazete Haberi: ‘Zagreb havalimanı’na ortak oldu’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 1. Monopol Piyasasının Özellikleri 8 Gazete Haberi: ‘Asgari ücret enflasyona yenildi’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 2. Monopolde Kısa Dönem Denge Fiyatı ve Miktarı 9 Firmanın talep eğrisi=Piyasa talep eğrisi Fiyatı monopolcü firma belirler. Arz eğrisi yoktur. Monopolcü firma, karını maksimum yapacak şekilde üreteceği malın miktarını ve o miktara denk düşen fiyat belirler. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 2. Monopolde Kısa Dönem Denge Fiyatı ve Miktarı 10 Örnek: Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 2. Monopolde Kısa Dönem Denge Fiyatı ve Miktarı 11 MC=MR. P(=AR)>MC Ekonomik etkinlik sağlanmıyor. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 3. Monopolcü Firmanın Uzun Dönem Denge Fiyatı ve Miktarı 12 Uzun dönemde piyasaya başka bir firma veya firmalar girmediyse; MR=MC kuralına göre monopolcü firma üreteceği miktarı ve o miktara denk düşen fiyatı belirler. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 4. Monopole Yöneltilen Eleştiriler 13 Monopol piyasasında; o o o Üretim daha az Fiyat daha fazla Ekonomik etkinlik sağlanmaz. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 5. Monopol ile İlgili Bazı Çözüm Önerileri 14 Hiçbir şey yapılmasın. o Milton Friedman Monopoller birbirleriyle rekabet eden iki veya daha fazla sayıda firmaya bölünsün. Monopollerin ekonomik karlarının bir kısmı veya tamamı vergilendirilsin. Monopollerin ürettiği mal miktarları ve uyguladığı fiyatlar düzenlensin. o Regulasyon Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 6. Fiyatların Farklılaşması 15 Fiyat farklılaşması, aynı malın farklı alıcılara farklı fiyatlardan satılmasına denir. Amaç; kar maksimizasyonu yapmak. Satın alınan miktara göre fiyat farklılaşması Malın satıldığı piyasaya göre fiyat farklılaşması o o o Farklı alıcılar için talebin fiyat esnekliğinin farklı olması Toplam piyasanın farklı piyasalara bölünmesi Piyasaların birbirine karşı mühürlenmesi Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 6. Fiyatların Farklılaşması o Damping 16 Gelire göre fiyat farklılaştırması Mevsime göre fiyat farklılaştırması Mal ve hizmetin kullanımına göre fiyat farklılaştırması Yaşa göre fiyat farklılaştırması Markaya göre fiyat farklılaştırması Bölgelere göre fiyat farklılaştırması Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

9. 6. Fiyatların Farklılaşması 17 Gazete Haberi: ‘Dampingli ithalat, sentetik iplik sektörünü vuruyor’ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Referanslar 18 Kitaplar o o o o Dinler, Zeynel, Mikro Ekonomi, Ekin, 2002. Ertek Tümay, Mikroekonomiye Giriş (4. Baskı), Beta, 2008. Mansfield, Edwin, Essential Microeconomics, Norton, 1998. Pindyck, Robert S. Ve Daniel L. Rubinfeld, Microeconomics, Prentice-Hall, 2001. Seyidoğlu, Halil, İktisat Biliminin Temelleri, Güzem, 2006. Türkay, Orhan, Mikroiktisat Teorisi, İmaj, 1997. Türkat, Orhan, İktisat Teorisine Giriş: Mikroiktisat, İmaj, 1999. Ünsal, Erdal M. , Mikro İktisat, İmaj, 2001. Gazete haberleri (kupürleri) o o o Zagreb havalimanı’na ortak oldu, Hürriyet, 8 Aralık 2013 ‘Asgari ücret enflasyona yenildi’, Hürriyet, 31 Ocak 2014 Dampingli ithalat, sentetik iplik sektörünü vuruyor’, Hürriyet, 31 Mayıs 2012 Resimler o http: //www. guneshaber. net/ Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Teşekkürler! Sorularınız? 19 Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK