1 TEMEL EKONOM 8 TAM REKABET PYASASI WWW

1 TEMEL EKONOMİ 8. TAM REKABET PİYASASI WWW. TEMELEKONOMI. ORG Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. TAM REKABET PİYASASI 2 Ekonomi teorisinde piyasalar yapılarına göre dört ana gruba ayrılırlar (1) Tam rekabet piyasası (2) Monopol (tekel) piyasası (3) Monopolcü (tekelci) rekabet piyasası (4) Oligopol piyasası Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. TAM REKABET PİYASASI 3 Tam rekabet piyasasının özellikleri Tam rekabet piyasasında firmanın kısa dönem dengesi Firmanın ve piyasanın uzun dönem dengesi Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 1. Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri 4 Piyasada çok sayıda alıcı ve satıcının bulunması Tam rekabet piyasasında bir firma piyasada oluşan fiyatı veri kabul eder ve o fiyattan istediği miktarda mal satabilir. Firmanın piyasa payı çok küçük olduğu için, ne kadar üretip satarsa satsın piyasa fiyatı bundan etkilenmez. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 1. Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri 5 Malın homojen olması Mal homojen olduğu için herhangi bir tüketicinin piyasa fiyatından daha düşük, herhangi bir satıcının da piyasa fiyatından daha yüksek bir fiyat talep etmesi söz konusu olamaz. Çünkü satıcı yönünden, piyasa fiyatından malını alacak çok sayıda alıcı, alıcı yönünden de piyasa fiyatından malını satacak çok sayıda satıcı bulunmaktadır. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 1. Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri 6 Alıcı ve satıcıların piyasaya ilişkin tam bilgiye sahip olması o o Alıcı ve satıcıların piyasadaki fiyatlar ve miktarlar ile ilgili tam bilgiye sahip olmaları rekabet yönünden şarttır. W. Vickrey ve J. Mirlees - Nobel Ekonomi Ödülü Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 1. Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri 7 Piyasaya giriş ve çıkışın serbest olması Tam rekabet piyasasında bir firmanın piyasaya girmesine veya piyasadan çıkmasına ekonomik, yasal veya teknolojik herhangi bir engel bulunmamaktadır. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 1. Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri 8 Köşe Yazısı: ‘Nobel iktisat ödülü ve rant siyaseti' Gülten Kazgan Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 9 Toplam hasılat (total revenue = TR), bir firmanın satışlarından elde ettiği brüt (toplam) geliri ifade eder. Marjinal hasılat (marginal revenue = MR), bir firmanın birim daha mal üretip satması neticesinde toplam hasılattaki artışı ifade eder. Ortalama hasılat (average revenue = AR), bir firmanın sattığı mallardan elde ettiği birim başına (ortalama) hasılatı ifade eder. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 10 Tam rekabet piyasası ve firma o o o Piyasa talebi Piyasa arzı Piyasa fiyatı Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 11 Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 12 Tam rekabet piyasasında; o Fiyat=Ortalama hasılat=Marjinal hasılat (P=AR=MR) Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 13 Firmanın kısa dönem kar maksimizasyonu o Firma dengesi, tam rekabet piyasasında bir firmanın kar maksimizasyonuna denir. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 14 Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 15 Kar Maksimizasyonu Kuralı: Bir firma karını maksimum yapabilmek için marjinal eğrisi ile marjinal maliyet eğrisinin kesiştiği noktadaki (MR=MC) miktarı üretmelidir. o o o Q 1 noktasına kadar TC>TR ve ATC>P, kar negatif. Q 1 noktasında TC=TR ve ATC=P, kar sıfır. (Başabaş noktası) Q 1 noktası ile Q 2 noktası arası, TR>TC ve P>ATC, kar pozitif. MR=MC eşitliğini sağlayan Q noktasında, kar maksimum. Q 2 noktasında TR=TC ve ATC=P, kar sıfır. (Başabaş noktası) Q 2 noktasından sonra, kar negatif. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 16 Kar; Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 17 Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 18 Firma için üç olası denge o o o Pozitif kar Sıfır kar Negatif kar Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 19 Firma arz eğrisi ve piyasa arz eğrisi o Firma arz eğrisi, marjinal maliyet (MC) eğrisinin ortalama değişken maliyet eğrisinin üstünde kalan kısmıdır. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 2. Tam Rekabet Piyasasında Firmanın Kısa Dönem Dengesi 20 Kısa dönemde arz edilecek miktar ve firmanın kar durumu; o o o P 1 ve Q 1 P<P 1 P>P 1 P 1<P<P 2 P=P 2 P>P 2 Kapatma noktası Üretim yok. Zarar toplam sabit maliyete eşit. Üretim var. Zarar üretim olmaması durumuna kıyasla daha az. Kar yok. Kar var. Piyasa arz eğrisi, firmaların kısa dönem eğrilerinin yatay olarak toplamı ile elde edilir. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 3. Firmanın ve Piyasanın Uzun Dönem Dengesi 21 Firmanın uzun dönem dengesi Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 3. Firmanın ve Piyasanın Uzun Dönem Dengesi 22 o o o P = ATC* = LRAC Ekonomik kar sıfır. Normal kar etmek mümkün. MC* = MR Maksimum kar = sıfır kar. P = AR = MR Firmanın, tam rekabet piyasası olduğunu gösterir. P = MC* Kaynakların optimum kullanım durumunu gösterir. MC* = ATC* = LRAC En düşük maliyetli ölçekte üretim yapılmaktadır. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 3. Firmanın ve Piyasanın Uzun Dönem Dengesi 23 Teknolojik değişme ve firmanın uzun dönem dengesi o o o Kısa dönem – Bazı girdiler sabit. Uzun dönem – Bütün girdiler değişken, teknoloji sabit. Çok uzun dönem – Bütün girdiler değişken. Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

8. 3. Firmanın ve Piyasanın Uzun Dönem Dengesi 24 Piyasanın uzun dönem dengesi o Uzun dönem arz eğrisi (long-run supply curve = Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK )

Referanslar 25 Kitaplar o o o o Dinler, Zeynel, Mikro Ekonomi, Ekin, 2002. Ertek Tümay, Mikroekonomiye Giriş (4. Baskı), Beta, 2008. Mansfield, Edwin, Essential Microeconomics, Norton, 1998. Pindyck, Robert S. Ve Daniel L. Rubinfeld, Microeconomics, Prentice-Hall, 2001. Seyidoğlu, Halil, İktisat Biliminin Temelleri, Güzem, 2006. Türkay, Orhan, Mikroiktisat Teorisi, İmaj, 1997. Türkat, Orhan, İktisat Teorisine Giriş: Mikroiktisat, İmaj, 1999. Ünsal, Erdal M. , Mikro İktisat, İmaj, 2001. Gazete haberleri (kupürleri) o Kazgan, Gülten, “Nobel iktisat ödülü ve rant siyaseti”, Yeni Yüzyıl, 24 Ekim 1996. (s. 185). Resimler o http: //static. acikgazete. com/archive/4479/Tnaa. Px. Rm. ED-. jpg Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK

Teşekkürler! Sorularınız? 26 Temel Ekonomi - Prof. Dr. Tümay ERTEK