1 Laboratuvar Akreditasyonu vs Bilimsel Aratrma Uygulamada iki

1 Laboratuvar Akreditasyonu vs Bilimsel Araştırma: Uygulamada iki farklı konsept Prof. Dr. Siyami KARAHAN Kırıkkale Üniversitesi Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Amasya Üniversitesi, 21 Mart 2019

KÜBTUAM hakkında kısa bilgi 2 • Kırıkkale Üniversitesi Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (KÜBTUAM) ilk olarak Kırıkkale Üniversitesi Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Laboratuvarı (KÜBTAL) adıyla Üniversite senatosunun 07. 04. 2010 tarih ve 17 numaralı kararı ile kurulmuştur. Laboratuvar Altyapısı 2009 K 120910 Numaralı Kalkınma Bakanlığı projesi kapsamında önemli ölçüde sağlanmış. • Farklı alanlarda 20 laboratuvarda faaliyet göstermektedir.

3

AKREDİTASYON (ISO 17025) 4

Akreditasyon kapsamında aşağıdaki deneyler yer almaktadır: 5 İN VİTRO BİYOUYUMLULUK LABORATUVARI: Deneyi Yapılan Malzemeler/Ürünler Çözünmeyen maddelerin ekstraktları, çözünebilir biyomateryaller, metal, seramik, nanopartikül, ilaç, gıda destek malzemeleri Deney Adı İn Vitro Sitoksisite Deney Metodu (Ulusal, uluslararası standartlar, işletme-içi metodlar) TS EN ISO 10993 -5

Akreditasyon kapsamında aşağıdaki deneyler yer almaktadır: 6 PETROL ANALİZ LABORATUVARI: Deneyi Yapılan Malzemeler/Ürünler Deney Adı Deney Metodu (Ulusal, uluslararası standartlar, işletme-içi metodlar) Benzin Türleri, Motorin Damıtma Özelliklerinin Tayini TS EN ISO 3405 Atmosfer Basıncında ISO 3405 ASTM D 86 Benzin Türleri, Motorin Yoğunluk ve Bağıl Yoğunluk TS EN ISO 12185 Tayini ASTM D 4052 Salınım Yapan U-Tüp Yöntemi ISO 12185 Motorin Türleri Benzin Türleri, Kinematik Viskozite Tayini ve TS 1451 Dinamik Viskozitenin EN ISO 3104 Hesaplanması ISO 3104 ASTM D 445 Motorin Kükürt(S) Miktarı Tayini Morötesi Floresans Yöntemi TS EN ISO 20846 ASTM D 5453 ISO 20846

Akreditasyon kapsamında aşağıdaki deneyler yer almaktadır: 7 ÇEVRE ANALİZ LABORATUVARI: Deneyi Yapılan Malzemeler/Ürünler Atık Su Deney Adı Alüminyum (Al), Kadmiyum (Cd), Kobalt (Co), Krom (Cr), Nikel (Ni) ICP-OES Metodu Deney Metodu (Ulusal, uluslararası standartlar, işletme-içi metodlar) TS EN ISO 11885 TS EN ISO 15587 -1 TS EN ISO 15587 -2

Akreditasyon kapsamında aşağıdaki deneyler yer almaktadır: 8 Deneyi Yapılan Malzemeler/Ürünler Deney Adı Deney Metodu (Ulusal, uluslararası standartlar, işletme-içi metodlar) Yapı Malzemeleri ve Mamulleri Isıl Direncin, Korumalı Tablalı TS EN 12664 Isıtıcı ve Isı Akı Ölçerin Kullanıldığı Metotlarla Tayini-Isıl Direnci Orta ve Düşük Seviyede Olan Kuru ve Rutubetli Mamuller Yapı Malzemeleri ve Mamulleri Isıl Performansı-Mahfazalı Sıcak Plaka Cihazı ve Isı Akış Sayacı Metotları ile Isıl Direncin Tayini. Yüksek ve Orta Isıl Dirençli Kalın Mamuller Isıl Performansı-Mahfazalı Sıcak Isı Yalıtım Malzemeleri- Binalarda, Plaka ve Isı Akış Sayacı Bina Tesisatlarında ve Endüstriyel Metotlarıyla Isıl Direncin Tayini. Yüksek ve Orta Isıl Dirençli Ekipmanlarda Kullanılan Mamuller TS 415 EN 12939 TS EN 12667

Akreditasyon kapsamında aşağıdaki deneyler yer almaktadır: 9 Deneyi Yapılan Malzemeler/Ürünler Deney Adı Plastikler, Termoplastik Boru ve Ekleme Parçaları, Plastik Boru Sistemleri Çekme Özelliklerinin Tayini (Max=100 k. N) Metalik Malzemeler Çekme Mukavemeti Tayini. Ortam Sıcaklığında (1 k. N-100 k. N) Deney Metodu (Ulusal, uluslararası standartlar, işletmeiçi metodlar) TS EN ISO 527 -1 TS EN ISO 527 -4 TS EN ISO 527 -1 TS EN ISO 527 -5 TS EN ISO 6892 -1

Proje Bitince ne oldu 10 Cihaz garantileri bitince sıkıntılar başladı Cihaz tamir masrafları Üniversiteler likitten, BAP tan ödenek vermiyorlar Kalkınma Bakanlığı uzmanları ilave idame destek vermek için çalışma yapmışlardı. Netice itibariyle Laboratuvarları çevirebilmek için para kazanmanız gerekiyor Akademisyenlerden gelen talepler yeterli finans sağlamamakta Üniversitenize, farklı kamu kurum ve kuruluşlarına ve sanayicilere hizmet vermeniz gerekiyor Sanayinin talep ettiği bir çok test için de akreditasyon aranmaktadır

Merkezi Araştırma olarak misyon ve vizyonumuz ney di? 11 Başta üniversitemiz olmak üzere en güncel bilimsel tekniklerle araştırmacılar desteklemek Üniversitelerin ihtiyaç duydukları ileri cihaz analizlerini bir çatı altında toplamak Üniversite-sanayi işbirliğini geliştirmek Kendi kendine idame, yenileme (? )

Üniversite Araştırma Merkezlerinde finans durumu 12 Üniversitelerin çoğu ar-ge merkezi sıkıntılı durumdadır. Bozulan cihazların, sarfları maliyeti Personel yetersizliği Yönetimin beklentilerini oldukça yüksek olması Yönetimin Likitten ödenek aktarmaması BAP tan altyapı destek projelerinin olmaması Netice olarak ‘Yapma zorunda olduğunuz gelir getirici faaliyet’ olması

Akreditasyon ne getirir ne götürür? 13 Akredite olduktan sonra üniversite araştırmacılarının merkezi kullanmalarında ister istemez sınırlama oldu Akredite laboratuvarlar, testler, kalibre cihazlar Personel yetersiz kaldı Öğrenci giriş çıkışlarında sıkıntılar Binlerce evrak hazırlandı, her şey kayıt altına alındı Bir personel sürekli, diğer personel kısmen sürekli kalite ilgilenmek zorunda kaldı Akreditasyon ayrıca ciddi maliyet gerektiriyor

Uygulamada Akreditasyon vs Bilimsel Araştırma nerede çakışıyor 14 Akredite testler genelde sanayiciye hitap eden rutin testler Ürün gelişmek için yapılan Ar-ge çalışmalarında belgelendirmek için gerekebilir Diğer türlü temel bilimler diğer bazı alanda yapılan analizler için akreditasyon ciddi maliyet Eğer bir geliriniz yoksa bu maliyeti karşılamak oldukça zor Diğer taraftan üniversite araştırmacılar deney talep formunu bile doldurmak istemez Geldiğinde laboratuvarları istediği kendisi kullanmak ister Kapıya koyduğunuz kartlı geçişlerden bile alınır Kurumdaki en değerli çalışma onun çalışmasıdır Kısıtladığınız zaman şikayet mekanizması devreye girer Özellikle yoğun çalışılan laboratuvarlarda sürdürmek daha zor Ayrıca merkezi araştırmaların nasıl yapılandığı da ayrıca önem arz ediyor Büyük analiz cihazlarında kısmen uyguladınız, akreditasyon kapsamındaki diğer küçük cihazlar Örneğin Temiz oda, hücre kültürü laboratuvarına yoğun talep vardır Akreditasyonu bozacak diye diğerlerine kapatırsanız ne olur?

İN VİTRO BİYOUYUMLULUK LABORATUVARI 15

16 ICP OES CİHAZI

Akreditasyon: getirisi? vs. yükü? 17 Akreditasyon kelimesi ‘itimat’ olarak söylenebilir. Aslında netice olarak verdiğiniz test sonuçlarına itimat ediliyor olması önemlidir. Kişilere, kurumlara güven kazandır TURKAK uzmanları gelir A dan Z ye her şeyinizi gözde geçirir Ancak, hazırlığı için bile ciddi zaman ve finans gerektirir. Kurslar, eğitim Cihazların bakım ve kalibrasyonu Karşılaştırma testleri Evrakların hazırlanması İç denetim, TURKAK ilişkileri ve TURKAK denetimi Yazışmalar Denetim maliyeti Uygunsuzluklar vs.

Yeni BİNA İnşaatı devam etmekte 18 2/20/2021

Yeni Bina 19 2/20/2021

Sonuç olarak 20 Akreditasyon için iyi bir fizibilite çalışması yapılması gerekir Talep Maliyet Merkezin yapısı Cihazların durumu Uzmanların yanında diğer araştırmacıların kullandığı laboratuvarlar yedeklenmeli Reklam için yapılan akreditasyon zaman ve maliyet kaybından başka bir şey değil

TEŞEKKÜRLER 21