1 Budet Unii Europejskiej 1 1 Budet Unii

1. Budżet Unii Europejskiej 1. 1. Budżet Unii Europejskiej – informacje ogólne 1. 2. W jaki sposób finansowany jest budżet UE? 1. 3. Kto i na jakie cele wydaje środki z budżetu UE? 1

1. Budżet Unii Europejskiej 2

1. 1. Budżet Unii Europejskiej – informacje ogólne 3

Czym jest budżet Unii Europejskiej ? 4

BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ jest planem dochodów i wydatków Unii Europejskiej sporządzanym w walucie europejskiej, czyli euro, na okres budżetowy jednego roku (tożsamego z rokiem kalendarzowym). 5

BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ od 1988 r. budżety roczne ustalane są z uwzględnieniem ram finansowych, które określają roczne pułapy wydatków w ciągu kilku następnych lat; budżet UE nie może przekroczyć poziomu 1, 23% dochodu narodowego brutto (DNB) wszystkich państw członkowskich w praktyce oscyluje on na poziomie około 1% DNB; z budżetu finansowane są wszelkie działania podejmowane przez Unię polityki i programy pomocowe, a także jej administracja. 6

Kiedy utworzono budżet Unii Europejskiej ? 7

Pierwotnie każda ze Wspólnot Europejskich Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWi. S) Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) – miała swój odrębny budżet. W 1967 roku, w wyniku utworzenia jednolitych instytucji dla wszystkich Wspólnot, połączono budżety EWG, Euratomu oraz budżet administracyjny EWWi. S, tworząc budżet ogólny, który finansowano składkami członkowskimi. 8

W 1971 roku, w celu sfinansowania budżetu, wprowadzono system zasobów własnych Wspólnot. Pierwszym zasobem własnym były tzw. Traditional Own Resources (TOR), które składały się z ceł i opłat rolnych. W 1977 r. dodano do TOR kolejny składnik oparty na niewielkiej części dochodu państw członkowskich z VAT-u. 9

Największa reforma budżetu została przeprowadzona w 1988 roku, w ramach tzw. pakietu Delorsa. Jacques Delors – w latach 1985 -1994 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Europejskiej. Wprowadzono wtedy limit zasobów własnych, wieloletnie ramy finansowe (perspektywy finansowe) z limitami wydatków w poszczególnych kategoriach i kolejny instrument stanowiący źródło dochodu, czyli wpłaty narodowe oparte na udziale państw członkowskich w produkcie narodowym brutto UE (zamienionym następnie na dochód narodowy brutto UE). 10

Czym są Wieloletnie Ramy Finansowe ? 11

Wieloletnie Ramy Finansowe Rozporządzenie ws. Wieloletnich Ram Finansowych określa przede wszystkim maksymalne pułapy wydatków, jakie mogą przyjąć budżety roczne UE. W przypadku dwóch pozycji budżetowych, tj. polityki spójności i rozwoju obszarów wiejskich, określony zostaje wprost budżet wieloletni, czyli plan wydatków na dłuższy okres czasu. 12

Wieloletnie Ramy Finansowe Rozporządzeniu towarzyszy Porozumienie Międzyinstytucjonalne, zawierane przez Radę, Parlament Europejski i Komisję Europejską, które określa zakres współpracy w sprawach budżetowych pomiędzy tymi instytucjami w celu sprawnego zarządzania finansowego. 13

Ramy finansowe planowane są na kilka lat. Pierwsza perspektywa finansowa tzw. pakiet Delorsa I obejmowała lata 1989 -1993; Druga (Delors II) lata 1994 -1999; Trzecia (Agenda 2000) lata 2000 -2006; Czwarta (Nowa Perspektywa Finansowa) lata 2007 -2013. Z początkiem 2014 roku rozpoczęła się piąta perspektywa finansowa na lata 2014 -2020. 14

Jaki jest cel ustanawiania Wieloletnich Ram Finansowych ? 15

Wieloletnie Ramy Finansowe przekładają priorytety polityczne UE na wielkości budżetowe. Są jednocześnie instrumentem dyscypliny i planowania budżetowego, ponieważ wielkość wydatków w budżetach rocznych musi uwzględniać pułapy określone właśnie w perspektywie finansowej. Tym samym można przyjąć, że dyscyplina wydatków budżetu UE jest najważniejszym celem Wieloletnich Ram Finansowych. 16

Kto opracowuje założenia i zatwierdza Wieloletnie Ramy Finansowe ? 17

Propozycje w formie rozporządzenia o Wieloletnich Ramach Finansowych przedstawia Komisja Europejska. Następnie Rada, w trybie jednomyślnej decyzji, może wprowadzić zmiany do propozycji Komisji. Parlament Europejski natomiast, przy bezwzględnej większości głosów, wyraża zgodę na przyjęcie rozporządzenia przez Radę. 18

Jak duży jest budżet UE w obecnej perspektywie finansowej na lata 2014 -2020 ? 19

Nowa Perspektywa Finansowa na lata 2014 -2020 (w mld €) 20

Budżet UE na rok 2014 w mld euro 21

1. 2. W jaki sposób finansowany jest budżet UE? 22

W jaki sposób pieniądze trafiają do budżetu Unii Europejskiej ? 23

Środki finansowe wpływają do budżetu UE z tzw. zasobów własnych UE. Na te środki w okresie 2014 -2020 składają się: opłaty rolne i cukrowe oraz cła opłaty z tytułu poboru VAT bezpośrednie wpłaty państw członkowskich inne przychody 24

Opłaty rolne i cukrowe oraz cła 80% kwot uzyskanych przez państwo członkowskie z opłat rolnych i cukrowych oraz ceł. Pozostałe 20% zatrzymywanych jest przez państwa członkowskie jako koszty poboru. 25

Wpłaty oparte z tytułu poboru VAT Podstawa do naliczenia wpłaty służy teoretyczna zharmonizowana podstawa opodatkowania VAT, która nie może przekroczyć wartości 50% DNB danego państwa członkowskiego. Do budżetu UE przekazuje się 0, 3% tej podstawy opodatkowania. 26

Wpłaty państw członkowskich bezpośrednie wpłaty państw członkowskich szacowane zgodnie z ich udziałem w DNB UE. jest to uzupełniające źródło dochodów UE, którego wysokość oblicza się poprzez odniesienie do różnicy pomiędzy wydatkami z budżetu UE oraz innymi dochodami UE. 27

Inne przychody budżet jest finansowany również z: podatków i potrąceń od dochodów pracowników odsetek bankowych wkładów państw trzecich do niektórych programów wspólnotowych (na przykład w dziedzinie badań) zwrotów z tytułu niewykorzystanej pomocy unijnej odsetek za zwłokę oraz salda za poprzedni okres obrachunkowy). 28

Struktura budżetu UE w 2014 r. (w %) 29

Maksymalna łączna wielkość wpłat do budżetu UE wszystkich państw członkowskich nie może przekroczyć 1, 23% łącznego DNB Unii. 30

Na przestrzeni lat struktura strony dochodowej budżetu ulegała znaczącym zmianom. Do 1970 roku, kiedy to wprowadzono środki własne, wspólnotowy budżet był finansowany tylko ze składek państw członkowskich. W 1971 roku, w celu uniezależnienia budżetu, wprowadzono pierwszy zasób własny, jakim były opłaty celne i rolne. 31

Na przestrzeni lat struktura strony dochodowej budżetu ulegała znaczącym zmianom. W 1979 roku dodano zasób własny oparty na podatku VAT, który ze względu na rosnące wydatki budżetowe zdobywał coraz większy udział w strukturze wpłat (prowadziło to do zwiększania stopy wpłat z tytułu VAT). W 1989 roku wprowadzono wpłaty oparte na produkcie narodowym brutto (PNB), które przejęły na siebie ciężar bilansowania wspólnotowego budżetu. 32

Na przestrzeni lat struktura strony dochodowej budżetu ulegała znaczącym zmianom. W kolejnych latach udział wpłat z tytułu VAT zaczął stopniowo maleć, a równocześnie rosły wpłaty z tytułu PNB. W 2002 roku środek oparty na PNB zamieniono na wpłaty z tytułu DNB. 33

Obecny system finansowania zapewnia płynne, stabilne finansowanie budżetu UE, gdyż jakiekolwiek niedobry są uzupełniane ze źródła DNB. Mimo to UE wciąż nie posiada takiego systemu finansów, w ramach którego mogłaby autonomicznie decydować o wielkości gromadzonych wpływów, ich naturze i źródłach. 34

Co to jest pozycja netto? 35

Co to jest pozycja netto? Przyjęło się określać pozycję netto jako różnicę między wielkością otrzymanych przez państwo członkowskie środków z budżetu UE a wielkością środków do niego wpłaconych. Jest to jednak podejście uproszczone, które nie ujmuje w całości złożoności tematu. Ponadto samo zdefiniowanie „pozycji netto” utrudnia fakt, iż istnieje kilka sposobów jej obliczania. 36

Kto to jest płatnik netto? 37

Mianem płatników netto określa się państwa, które wpłacają do budżetu UE więcej pieniędzy, niż z niego otrzymują, sumując wszystkie możliwe transfery. 38

Które z państw jest płatnikiem netto? 39

Do grona płatników netto w perspektywie finansowej 2014 -2020 zaliczają się: Niemcy Wielka Brytania Austria Francja Holandia Szwecja Dania Włochy Finlandia. 40

Ile wpłacają obywatele do budżetu Unii Europejskiej? 41

Przecięty Europejczyk w 2013 r. wpłacał do unijnego budżetu 0, 79 euro dziennie. Statystycznie, środki te zwróciły mu się niemal w tej samej wysokości, np. w postaci inwestycji bądź dopłat bezpośrednich itd. Część środków natomiast została wydatkowana na działania poza granicami UE. 42

Przeciętny Polak wypada w tych statystykach znacznie korzystniej, ponieważ wpłacając do budżetu UE 0, 32 euro dziennie w 2013 roku, otrzymywał z niego 1, 12 euro. 43

Jak to się dzieje, że Polska otrzymuje z budżetu UE więcej, niż wpłaca? 44

Wysokość składki jaką państwa wpłacają do budżetu UE jest w dużej mierze uzależniona od zamożności państwa i wielkości jego DNB. W wyniku tego państwa zamożniejsze wpłacają nominalnie więcej niż państwa o niższym DNB. 45

Polska, jako kraj o niższym poziomie rozwoju gospodarczego niż średnia UE oraz kraj, w którym dużą rolę odgrywa rolnictwo, jest jednym z głównych beneficjentów największych polityk UE – spójności i rolnej. Skutkiem czego otrzymuje z budżetu UE więcej środków, niż do niego wpłaca. 46

W 2013 roku Polska otrzymała z unijnej kasy ponad 15, 6 mld euro, natomiast wpłaciła do niej około 4, 4 mld euro. Zatem kwota netto (tzn. po odjęciu wszystkich wpłat do budżetu UE i wszelkich zwrotów) otrzymana przez Polskę wyniosła około 11, 2 mld euro. 47

W liczbach ogólnych w 2013 roku nasza składka wyniosła około 1, 14% PKB i około 6% budżetu państwa na rok 2013. Polska otrzymała natomiast równowartość 4% PKB, czyli ponad 21% budżetu państwa. Saldo rozliczeń pomiędzy Polską a UE w okresie 123 miesięcy członkostwa (tj. do lipca 2014 r. ) zamyka się nadwyżką w wysokości 70, 3 mld euro. 48

1. 3. Kto i na jakie cele wydaje środki z budżetu UE? 49

Kto wydaje pieniądze z budżetu UE ? 50

Zgodnie z rozporządzeniami finansowymi Komisja Europejska jest odpowiedzialna za wykonanie budżetu pod kontrolą Trybunału Obrachunkowego i Parlamentu Europejskiego. Wynika to z artykułu 317. Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. 51

Artykuł 317. Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Komisja wykonuje budżet we współpracy z Państwami Członkowskimi zgodnie z przepisami rozporządzeń (. . . ), na własną odpowiedzialność i w granicach przyznanych środków, zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami. Państwa Członkowskie współpracują z Komisją w celu zapewnienia, aby środki był y wykorzystywane zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami. W ramach budżetu Komisja może, w granicach i na warunkach określonych w rozporządzeniach (. . . ), przenosić środki z rozdziału do rozdziału bądź z podrozdziału do podrozdziału”. 52

W praktyce znaczna część środków unijnych jest zarządzana wspólnie przez Komisję i państwa członkowskie, np. środki przeznaczone na rolnictwo i politykę regionalną. Gdy tak się dzieje, KE zatwierdza ogólne programy przygotowywane przez państwa członkowskie, na podstawie których następuje wydatkowanie środków, jak również rezerwuje sobie prawo do kontroli wydanych pieniędzy. 53

Państwa członkowskie same decydują, na jakim poziomie i jaka instytucja będzie przydzielać środki na konkretne projekty. Takie wspólne zarządzanie pieniędzmi obejmuje około 80% budżetu UE. Pozostałymi 20% wydatków Budżetowych samodzielnie zarządza Komisja Europejska. Pozostają również środki, które są wydawane przez państwa trzecie i inne organizacje, którym KE powierza wykonanie budżetu (np. Polska, jako państwo trzecie, otrzymywała środki płynące z programów PHARE, ISPA i SAPARD w okresie przedakcesyjnym). Do tej kategorii zalicza się również pieniądze przekazywane organizacjom międzynarodowym na pomoc humanitarną. 54

Na co wydawane są pieniądze z budżetu UE ? 55

1. Dział Inteligentny wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu 2. Dział Trwały wzrost gospodarczy 3. Dział Bezpieczeństwo i obywatelstwo 4. Dział Globalny wymiar Europy 5. Dział Administracja 56

1. Dział Inteligentny wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu obejmuje: 1. 1. Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia 1. 2. Spójność społeczna, gospodarcza i terytorialna 57

1. 1. Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia HORYZONT 2020 Program ramowy w zakresie badań naukowych oraz innowacji ERASMUS+ Program UE na rzecz edukacji, szkoleń, młodzieży i sportu EGNOS AND GALILEO Wdrażanie i eksploatacja systemów nawigacji satelitarnej CEF Instrument „Łącząc Europę” ITER Międzynarodowy eksperymentalny reaktor termojądrowy COSME Program na rzecz konkurencji i wzrostu MŚP Inne 58

59

Nowoutworzony instrument „Łącząc Europę” (Connecting Europe Facility, CEF) ma na celu stworzenie europejskiej sieci transportowej, energetycznej i cyfrowej w celu jeszcze skuteczniejszej integracji Unii i jej obywateli. 60

1. 2. Spójność społeczna, gospodarcza i terytorialna Europejski Fundusz Społeczny (EFS) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) Fundusz Spójności Inicjatywa na rzecz zatrudnienia młodych inne 61

Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest głównym instrumentem Unii mającym na celu zapobieganie bezrobociu i walkę z nim oraz rozwój zasobów ludzkich. W ramach tego Funduszu finansowane są inicjatywy promujące wysoki poziom zatrudnienia oraz równe szanse dla mężczyzn i kobiet. 62

Celem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) jest wspieranie działań na rzecz przywrócenia równowagi regionalnej w UE. Przyczynia się on do wsparcia słabiej rozwiniętych regionów i przekształcania upadających regionów przemysłowych. 63

Funduszu Spójności Środki z przeznaczane są na wsparcie finansowe projektów związanych z ochroną środowiska oraz sieciami transeuropejskimi w obszarze infrastruktury transportowej. Korzystać z niego mogą jedynie państwa członkowskie, których dochód narodowy brutto na mieszkańca nie przekracza 90% średniej UE. 64

65

2. Dział Trwały wzrost gospodarczy obejmuje: 2. 1. Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej ®realizujący dopłaty bezpośrednie i interwencje rynkowe 2. 2. EFRROW Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich 2. 3. EFMR Europejski Fundusz Morski i Rybacki 2. 4. LIFE Działania na rzecz klimatu 66

67

3. Dział Bezpieczeństwo i obywatelstwo obejmuje: różnorodność programów skupionych na bezpieczeństwie i obywatelstwie o wyraźniej unijnej wartości dodanej. Ponadto, w ramach tej kategorii finansuje się: politykę migracyjną, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, a także politykę kulturalną, programy popularyzujące kulturę i sztukę europejską oraz informowanie i dialog z obywatelami UE. 68

69

3. Dział Bezpieczeństwo i obywatelstwo obejmuje: różnorodność programów skupionych na bezpieczeństwie i obywatelstwie o wyraźniej unijnej wartości dodanej. Ponadto, w ramach tej kategorii finansuje się: politykę migracyjną, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, a także politykę kulturalną, programy popularyzujące kulturę i sztukę europejską oraz informowanie i dialog z obywatelami UE. 70

4. Dział Globalny wymiar Europy Instrumenty finansowe zawarte w dziale 4 mają za zadanie podkreślić dążenie UE do zwiększenia jej roli jednego z najważniejszych graczy na arenie międzynarodowej. wzmacniać współpracę Unii z jej partnerami, wspierać promocję europejskich wartości, zwiększać wpływ Unii na współpracę rozwojową, długotrwały dobrobyt i stabilizację europejskich sąsiadów zarówno na południu jak i wschodzie. 71

72

5. Dział ADMINISTRACJA zapewnia środki na funkcjonowanie aparatu administracji KE, Rady, Parlamentu i innych instytucji UE, a także na świadczenia socjalne dla unijnych urzędników. 73

Jak dużo UE wydaje na administrację ? 74

Tendencje w wydatkach UE Co roku coraz więcej nakładów budżetowych jest też kierowanych na badania, rozwój oraz wzrost gospodarczy krajów UE. Tendencję zwyżkową można zauważyć od 2007 roku. Od połowy lat 90. XX w. można zauważyć też stopniowe zwiększenie wydatków przeznaczonych na działania zewnętrzne Unii Europejskiej większe nakłady UE na działania zewnętrzne mogą wynikać ze zwiększającego się poczucia odpowiedzialności UE za losy krajów słabiej rozwiniętych. 75

Jak dużo UE wydaje na administrację ? 76

Utrzymanie instytucji europejskich rocznie pochłania około 6% budżetu UE. Z tej sumy opłacanych jest około 40 000 urzędników we wszystkich instytucjach UE, czyli Parlamencie Europejskim, Radzie UE, Komisji Europejskiej, Europejskim Trybunale Sprawiedliwości, Europejskim Trybunale Obrachunkowym i innych. Kwota przeznaczona na finansowanie administracji pokrywa również koszty funkcjonowania Unii w jej 24 językach oficjalnych. W porównaniu z wielkością administracji publicznej państw członkowskich liczba urzędników UE jest niewielka. 77

Literatura polecana: Dylematy budżetu i wieloletnich ram finansowych Unii Europejskiej. G. Paluszak, M. Sapała (red. ). Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2013. 78

EURO jako waluta Unii Gospodarczej i Walutowej 1. Unia Gospodarcza i Walutowa (UGW) – zarys historii, warunki członkowstwa w UGW, wprowadzenie waluty Euro 2. Zadania Europejskiego Systemu Banków Centralnych, korzyści i koszty związane z Euro 3. Kryzys gospodarczy w Unii Europejskiej 79

1. Unia Gospodarcza i Walutowa 80

Początki wprowadzenia UGW – raport Wernera W 1970 r. Rada Ministrów Wspólnot Europejskich (WE) powołała zespół ekspertów pod kierownictwem premiera Luksemburga Pierra’a Wernera, w celu opracowania planu UGW W październiku 1970 r. ukazał się raport, w którym zapowiedziano utworzenie UGW w latach 1970 -1980 81

W Raporcie Wernera, jako uzupełnienie traktatu rzymskiego zaproponowano: utworzenie unii walutowej wymienialność walut liberalizację obrotu kapitału ustanowienie wspólnego systemu banków centralnych 82

W Raporcie Wernera zaproponowano również aby prezesi banków centralnych : mogli podejmować działania koordynacyjne w zakresie polityki pieniężnej i kredytowej mogli zacieśniać współpracę banków centralnych państw członkowskich w stabilizowaniu kursów walutowych i w prowadzeniu jednolitej polityki pieniężnej 83

Komisja Europejska na podstawie propozycji zawartych w Raporcie Wernera przedstawiła Radzie Ministrów WE wniosek o stopniowym utworzeniu UGW Rezolucja z 22 marca 1971 r. zobowiązująca do utworzenie UGW W marcu 1971 r. rozpoczął się pierwszy (trzyletni etap) budowy UGW W 1973 r. w wyniku nasilenia się kryzysu gospodarczego na Bliskim Wschodzie realizacja propozycji zawartych w Raporcie Wernera ze względu na trudną sytuację społeczno-gospodarczą i kryzys walutowy w poszczególnych państwach członkowskich EWG została zawieszona !!! 84

Europejski System Walutowy (ESW) 1977 r. przewodniczący KWE Roy Jenkins wygłosił referat, w którym nawoływał do rozpoczęcia integracji walutowej Pomysłodawcami Europejskiego Sytemu Walutowego (ESW) byli: Valery Giscard d’Estaing i Helmut Schmidt Valery Giscard d’Estaing (ur. 1926) francuski polityk, prezydent Francji w latach 1974– 1981, długoletni minister i deputowany, założyciel i przywódca Unii na rzecz Demokracji Francuskiej. Helmut Schmidt (1918 -2015) niemiecki polityk należący do Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD), kanclerz Niemiec w latach 1974– 1982, minister spraw zagranicznych. 85

Valery Giscard d’Estaing Helmut Schmidt FRANCJA Obawa o wartość franka i koniczności naruszenia rezerw dewizowych NIEMCY (RFN) Koniczność umocnienia marki 86

Europejski System Walutowy (ESW) 1978 r. na szczycie EWG Niemcy (RFN) i Francja przedstawiły projekt ściślejszej integracji walutowej proponując zastąpienie „węża walutowego” Europejskim Systemem Walutowym. Wąż walutowy – oznacza, ze kurs walut państw członkowskich mogły odchylać się od siebie o 2, 2% (tzw. wąż) a od dolara o 4, 5% (tzw. tunel). 87

Europejski System Walutowy (ESW) rozporządzeniem Rady z 18 grudnia 1978 r. dot. zmiany wartości jednostki rozliczeniowej stosowanej przez Europejski Fundusz Współpracy Walutowej i Europejskiego Systemu Walutowego oraz porozumieniem narodowych banków centralnych Wspólnot Europejskich z 13 marca 1979 r. mówiącym o „sposobie funkcjonowania Europejskiego Systemu Walutowego” stworzono prawne podstawy dla ESW zaczął funkcjonować 13 marca 1979 r. 88

W skład ESW wchodziły: Europejska jednostka walutowa ECU (European Currency Unit) system kredytowy Wspólnoty Europejski Mechanizm Kursowy ERM (Exchange Rate Mechanism) 89

ECU Jako jednostka rozliczeniowa została wprowadzona 13 marca 1979 r. Nadano jej kształt koszyka, w skład którego wchodziło waluty 9 państw marka niemiecka, Z czasem włączono waluty: Grecji, Hiszpanii i Portugalii frank francuski, gulden holenderski, funt brytyjski, frank belgijski, lir włoski, korona duńska, funt irlandzki, frank luksemburski, 90

ECU W momencie zakończenia funkcjonowania ecu składała się z 12 walut. W ecu nie było walut: Austrii, Finlandii i Szwecji, gdyż w 1994 r. skład ecu został „zamrożony” Liczba jednostek poszczególnych walut była proporcjonalnie ustalana do potencjału gospodarczego danego kraju członkowskiego Największy udział w ecu miały: marka niemiecka, frank francuski, funt brytyjski i lir włoski 91

Raport Komitetu Delorsa „Pakiet Delorsa I” „Pakiet Delorsa II” ZWIĘKSZENIE WPŁYWÓW DO BUDŻETU WE INTEGRACJA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH – NAWIĄZNIE DO PLANU WERNERA Z LAT 70. XX W. Jacques Delors – w latach 1985 -1994 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Europejskiej. 92

„Pakiet Delorsa II” W kwietniu 1989 r. opublikowano Raport Delorsa (pakiet Delorsa II) w którym zaproponowano powołanie UGW oraz określono jej założenia UGW zakładała wprowadzenie wspólnej waluty, integrację rynku finansowego oraz eliminację wahań kursowych Kraje członkowskie miały przekazać cześć swoich uprawnień walutowych Europejskiemu Bankowi Centralnemu 93

„Pakiet Delorsa II” Pakiet Delorsa II łączył tworzenie unii walutowej z realizowaniem unii gospodarczej, która obejmowała jednolity rynek, koordynacje polityki makroekonomicznej oraz przyspieszoną realizację przemian gospodarczych w państwach członkowskich Zaproponowano, aby transakcje między państwami członkowskimi były realizowane w podobny sposób, jak transakcje między różnymi regionami w ramach jednej gospodarki narodowej 94

Rada Europejska przyjęła raport Delorsa do realizacji w czerwcu 1989 r. Realizacja unii gospodarczej i walutowej następowała w III etapach 95

I etap realizacji UGW Zapoczątkowany 1 lipca 1990 r. obejmował zniesienie barier wewnętrznych w swobodnym przepływie osób, towarów, usług i kapitału pomiędzy państwami członkowskim UE 96

II etap realizacji UGW rozpoczął się 1 stycznia 1994 r. wraz z ustanowieniem Europejskiego Instytutu Walutowego (EIW) będącego poprzednikiem Europejskiego Banku Centralnego (EBC) obejmował przygotowania techniczne do ustanowienia wspólnej waluty wprowadzenie dyscypliny budżetowej oraz poprawę zbieżności (konwergencji) polityki gospodarczej i pieniężnej państw członkowskich powstanie EBC w czerwcu 1998 r. 97

III etap realizacji UGW rozpoczął się 1 styczna 1999 r. wprowadzono wspólną walutę euro i ustalono (nieodwołalne) kursy wymiany na euro 11 walut państw członkowskich przystępujących do UGW przejęcie przez Radę Prezesów EBC odpowiedzialności za prowadzenie wspólnej polityki pieniężnej strefy euro 98

Warunki członkowstwa w UGW 99

Warunki członkowstwa w UGW Podstawowe założenia UGW zostały określone w traktacie o UE – traktacie z Maastricht, który wszedł w życie 1 listopada 1993 r. był to etap kończący I etap jej wdrożenia wg planu określonego w raporcie Delorsa II i początek II Traktat z Maastricht zakładał, że z rozpoczęciem III etapu UGW - kursy między walutami krajowymi członkowskimi zostaną (nieodwracalnie) usztywnione, a następnie zastąpione ecu. 100

Warunki członkowstwa w UGW Ecu przestawały być koszykiem walut stały się pełnoprawnym środkiem płatniczym – pieniądzem Z dniem ustanowienia UE zacząłby funkcjonować bank centralny UE, którego podstawowym celem polityki pieniężnej byłaby stabilność cen Na mocy traktatu z Maastricht każde z państw UE ma prawo i obowiązek uczestnictwa w UGW 101

W protokole dołączonym do Traktatu z Maastricht przyjęto, że przy ocenie zdolności danego państwa do udziału w UGW bierze się kryteria ekonomiczne, jak: Inflacja Deficyt Dług publiczny Przedział wahań kursowych Długoterminowe stopy procentowe 102

Inflacja nie powinna być wyższa o więcej niż 1, 5 punktu procentowego od średniej z trzech państw UE o najniższej inflacji 103

Deficyt nie powinien przekraczać 3% PKB 104

Dług publiczny nie powinien przekraczać 60% PKB 105

Przedział wahań kursowych powinien się mieścić w granicach +/- 15% przez co najmniej dwa lata dozwolonych przez mechanizm kursów walutowych 106

Długoterminowe stopy procentowe tj. stopy procentowe 10 -letnich obligacji skarbowych powinny być wyższe od odnotowanych w trzech państwach UE o najniższej inflacji o nie więcej niż 2, 0 punkty procentowe 107

Spełnienie warunków (konwergencji) ma wskazywać na dojrzałość państwa do udziału w obszarze jednowalutowym W traktacie z Maastricht określono, że jeżeli do końca 1997 r. nie zostanie ustalona data ustanowienia UGW to rozpocznie się ona automatycznie z dniem 1 stycznia 1999 r. 108

Wprowadzenie EURO 109

Państwa strefy euro – 1999 r. LP. Państwo Waluta 1 Austria 1 szyling austriacki = 100 groszy (ATS) 2 Belgia 1 frank belgijski = 100 centymów (BEF) 3 Finlandia 1 marka fińska = 100 penni (FIM) 4 Francja 1 frank francuski = 100 centymów (FRF) 5 Hiszpania 1 peseta hiszpańska = 100 centimos (ESP) 6 Holandia 1 gulden holenderski = 100 centów (NLG) 7 Irlandia 1 funt irlandzki = 100 pensów (IEP) 8 Luksemburg 1 frank luksemburski = 100 centymów (LUF) 9 Niemcy 1 marka niemiecka = 100 fenigów (DEM) 10 Portugalia 1 escudo portugalskie = 100 centavos (PTE) 11 Włochy 1 lir włoski = 100 centesimów (ITL) 110

Państwa strefy euro – po 1999 r. Państwo Waluta Rok wejścia do strefy euro 1 Grecja 1 drachma grecka = 100 leptów (GRD) 2001 2 Słowenia 3 LP. 1 tolar = 100 stotinów (SIT) 2007 Cypr 1 funt cypryjski = 100 centów (CYP) 2008 4 Malta 1 lira maltańska = 100 centów (MTL) 2008 5 Słowacja 1 korona słowacka = 100 halerzy (SKK) 2009 6 Estonia 1 korona estońska = 100 sentów (EEK) 2011 7 Łotwa 1 łat = 100 santimów (LVL) 2014 8 Litwa 1 lit = 100 centów (LTL) 2015 111

2. Zadania Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC); korzyści i koszty związane z Euro 112

Podstawa prawna ESBC Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz załączony do niego Protokół w sprawie Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego (określany też statutem ESBC i EBC) 113

Działalność ESBC rozpoczęła się z dniem przyjęcia euro jako wspólnej waluty !!! 114

Schemat ESBC Europejski System Banków Centralnych Europejski Bank Centralny Narodowe banki centralne państw członkowskich UE Niezależnie od tego, czy przyjęły euro, czy nie !!! 115

Cele ESBC Głównym celem statutowym ESBC jest utrzymanie stabilności cen. O ile nie narusza się celu podstawowego ESBC wspiera swoimi działaniami ogólną politykę gospodarczą Wspólnoty skierowaną na: wzrost gospodarczy, zwalczanie bezrobocia, ekspansję eksportową, rozwój regionalny, restrukturyzację oraz unowocześnianie gospodarki. 116

Podstawowe zadania realizowane przez ESBC Określenie i realizacja polityki pieniężnej w ramach strefy euro Dokonywanie operacji walutowych zgodnie z zasadami wspólnej polityki pieniężnej Przechowywanie i zarządzanie oficjalnymi rezerwami dewizowymi państw należących do strefy euro Prowadzenie polityki emisyjnej w odniesieniu do euro Zapewnienie niezawodnego i szybkiego systemu rozliczeń pieniężnych oraz płatności 117

Dodatkowe zadania realizowane przez ESBC Gromadzenie danych i informacji statystycznej przy pomocy narodowych banków centralnych i innych instytucji Działalność badawczo-analityczna Działalność nadzorcza Działalność prawotwórcza (uchwalanie rozporządzeń, decyzji, zaleceń, opinii, wytycznych, instrukcji itd. ) Pełnienie funkcji doradczych Współpraca na forum międzynarodowym 118

Korzyści i koszty wynikające z wprowadzenia EURO 119

Korzyści z wprowadzenia EURO niskie stopy procentowe większa przejrzystość cen brak kosztów transakcyjnych brak wahań kursów walutowych 120

Niskie stopy procentowe dzięki wysokiej stabilności cen. Dotychczasowa wspólna polityka pieniężna Eurosytemu była trafna Euro jest waluta stabilną, jak najmocniejsze z walut krajowych istniejących przed jej wprowadzeniem Strefa Euro jest gospodarką stabilnych cen 121

Większa przejrzystość cen We wszystkich państwach strefy euro płaci się w tej samej walucie – co ułatwia podróżowanie. Konsumentom łatwiej jest porównywać ceny w różnych państwach, dzięki czemu mogą kupować towary (usługi) od najtańszego dostawcy z całej strefy euro Przejrzystość cen ułatwia utrzymanie w „ryzach” inflacji Nasilona konkurencja wymusza optymalne wykorzystanie dostępnych zasobów, stymulując wymianę handlowa wewnątrz strefy euro – przez to wspiera wzrost gospodarczy i zatrudnienie 122

Brak kosztów transakcyjnych pozwoliło wyeliminować koszty związane z wyminą walut, co przyniosło znaczne oszczędności. W strefie euro nie trzeba już: Ponosić kosztów kupna i sprzedaży obcych walut Zabezpieczać się przed niekorzystnymi skutkami zmian kursów walutowych Ponosić kosztów płatności trans granicznych w walutach obcych, obciążonych wysokimi prowizjami Posiadać kilku kont w różnych walutach, co utrudniało zarządzanie środkami pieniężnymi 123

Brak wahań kursów walutowych wraz z wprowadzeniem euro zniknął problem zmienności kursów walutowych i ryzyka kursowego, które w przeszłości utrudniały handel i konkurencję pomiędzy krajami 124

W przypadku udziału nowych państw członkowskich UE w strefie EURO zwraca się również uwagę na: wzrost atrakcyjności inwestycyjnej pozytywny efekt dla długookresowego wzrostu wydajności pracy, zatrudnienia i PKB 125

Koszty wprowadzenia EURO rezygnacja z własnej polityki pieniężnej spełnienie monetarnych i fiskalnych kryteriów konwergencji zjawiska związane ze zmiana przepływów dochodów w gospodarce nierównomierny rozkład kosztów dostosowawczych niekorzystne dla dużych grup społeczne zmiany cen długookresowe zmiany w przepływie dochodów związane z wprowadzeniem euro 126

3. Kryzys gospodarczy w Unii Europejskiej 127

Pierwszym formalnym wyrazem ustaleń mających na celu przezwyciężenie kryzysu finansowego, zapewnienie stabilności strefy euro oraz wzrostu gospodarczego podjętych podczas posiedzenia Rady Europejskiej 24 -25 marca 2011 r. był PAKT EURO PLUS 128

Podjęte decyzje nie miały charakteru opracowania, ale zaowocowały przygotowaniem wiążących dokumentów: Sześciu aktów prawnych (tzw. sześciopak) Traktatu o stabilności Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji 129

Schemat Paktu Euro Plus Pakt Euro Plus „SZEŚCIOPAK” 5 rozporządzeń Parlamentu Europejskiego 1 Dyrektywa Rady Ecofin TRAKTAT FISKALNY Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej EUROPEJSKI MECHNIZM STABILIZACJI Załącznik do Paktu Euro Plus 130

PAKT EURO PLUS Dotyczy całej UE Ideą jest ściślejsza koordynacja polityki gospodarczej służąca zwiększeniu konkurencyjności gospodarek krajów UE Realizacja będzie zgodna z instrumentami zawartymi w strategii Europa 2000, Semestrem Europejskim oraz Paktem na rzecz stabilności i wzrostu 131

„SZEŚCIOPAK” To przyjęte przez Parlament Europejki i Radę akty prawne (tzn. pięć rozporządzeń z dnia 16 listopada 2011 r. i jedna dyrektywa z dnia 8 listopada 2011 r. ), które wprowadziły zmiany legislacyjne dot. wzmocnienia koordynacji polityk gospodarczych oraz dyscypliny finansów publicznych w strefie EURO. 132

„SZEŚCIOPAK” Z perspektywy Polski (i innych krajów spoza strefy euro) kluczowe znaczenie ma dyrektywa Rady 2011/85/UE z dnia 8 listopada 2011 r. w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich. Ramy te stanowią zbiór uzgodnień, procedur, reguł i instytucji będących podstawą prowadzenia polityki budżetowej sektora instytucji rządowych i samorządowych, dotyczą m. in. systemów rachunkowości budżetowej i sprawozdawczości statystycznej, reguł i procedur regulujących przygotowywanie prognoz na potrzeby planowania budżetowego, monitorowania i analizy mającej na celu zwiększenie przejrzystości elementów procesu budżetowego. 133

Z 5 rozporządzeń Parlamentu Europejskiego wynikają procedury: Wielostronnego monitorowania Nadmiernego deficytu Zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania Nadmiernego zakłócenia równowagi 134

Procedura wielostronnego monitorowania Państwa członkowskie są zobowiązane do przekazywania Komisji wszelkich informacji o ważniejszych środkach podjętych przez nie w zakresie polityki gospodarczej Jeżeli po potrzymaniu od danego państwa członkowskiego KE stwierdzi, że polityka ta jest niezgodna z ogólnymi kierunkami polityki gospodarczej UE to może skierować ostrzeżenie i dodatkowo zalecenie podjęcia określonych działań 135

Procedura wielostronnego monitorowania Zalecenia z definicji nie są wiążące – podanie ich do publicznej wiadomości może wywołać wywarcie presji na rząd w celu skłonienia go do ich efektywnego zastosowania Jeżeli Rada uzna, że państwo nie podjęło działań zgodnych z zaleceniami Rady – to może nałożyć na to państwo obowiązek złożenia w Komisji oprocentowanego depozytu w wysokości 0, 2% PKB 136

Procedura wielostronnego monitorowania Depozyt ten może zmienić się z grzywnę w przypadku niestosowania reguł polityki budżetowej W przypadku „manipulowania” danymi statystycznymi dot. deficytu może również liczyć się z grzywną w wysokości do 0, 2% PKB. 137

Literatura polecana: Oręziak L. EURO. Nowy pieniądz. Warszawa, PWN 2003. Kawalec S. , Pytlarczyk E. Paradoks euro. Jak wyjść z pułapki wspólnej waluty? Warszawa, POLTEXT 2016. 138

USŁUGI NA JRE 139

• Uwagi wstępne dot. usług • Dyrektywa usługowa • Strategia rozwoju rynku wewnętrznego usług na lata 20. XXI w. 140

I. Uwagi wstępne 141

Jednolity Rynek Europejski zintegrowany rynek, którego granice wyznaczają granice zewnętrzne Unii Europejskiej (tzw. rynek wewnętrzny UE). Podstawową przesłanką stworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego było umożliwienie swobodnego przepływu dóbr, kapitału, siły roboczej i usług wewnątrz krajów UE. Jednolity Rynek Europejski w założeniu ma być specyficznym organizmem gospodarczym, a jednocześnie zbiorem reguł wspólnej polityki ekonomicznej. Jego cel to doprowadzenie do takich zmian strukturalnych w gospodarkach krajów członkowskich, aby zwiększyć zdolność UE do kreowania konkurencyjności, wzrostu ekonomicznego i zatrudnienia. 142

Uwagi wprowadzające dot. usługi w odróżnieniu od towarów są od niedawna przedmiotem zainteresowania ekonomistów klasycy i neoklasycy ekonomii zakładali, że tylko dobra materialne tworzą dochód narodowy - usługi (jako niematerialne) - dochodu nie tworzą !!! pierwsze próby zdefiniowana usług pojawiły się w II połowie XX w. na podstawie tzw. teorii tworzenia dochodu narodowego przez trzy (a nie dwa) sektory: rolnictwa, przemysłu i trzeci sektor – pozostałych działalności. Do trzeciego sektora zaliczano wszelkie działalność (w tym usługi), której nie dało się zidentyfikować, jako dwa pierwsze sektory 143

Cechy usług niematerialność niejednolitość nierozdzielność nietrwałość Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 89. Usługi nie można zobaczyć, czy dotknąć; zobaczyć można efekt działalności usługowej. Usługi nie poddają się też standaryzacji (lub trudno je jej poddać); każda usługa, zakwalifikowana do tej samej grupy, jest inna, wymagają tego cechy indywidualne człowieka na rzecz, którego usługa jest świadczona. polega na tym, iż świadczenie i konsumpcja usług odbywają się w tym samym czasie. dotyczy świadczenia usługi, a nie jej efektów. Nie można jej np. magazynować. 144

Definicja usług W wyniku przedstawionych cech usług najbardziej uniwersalną wydaje się być następująca definicja: produkowanie, a więc świadczenie usługi oznacza oddziaływanie na konsumenta i nie może być od tego konsumenta oddzielone, co odróżnia usługę od towaru. Świadczenie usług wymaga przy tym zgody, współpracy i aktywnego uczestnictwa konsumenta. Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 89. 145

Klasyfikacje usług 146

Klasyfikacje usług przedmiotowa i podmiotowa samodzielne i niesamodzielne uwzględniające kryterium kraju producenta i kraju konsumenta Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 90. 147

Przedmiotowa i podmiotowa klasyfikacja usługi materialne m. in. szewskie, krawieckie, budowlane przedmiotowa usługi niematerialne m. in. bankowe, socjalne, turystyczne rządowe np. misje pokojowe wojsk podmiotowa komunalne np. drogowe prywatne np. bankowe, finansowe, teleinformatyczne Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 90, 91. 148

Usługi samodzielne i niesamodzielne Samodzielnie ewidencjonowane w statystykach międzynarodowych: - transportowe, -turystyczne, -bankowe, -telekomunikacyjne Nie są ewidencjonowane w statystykach międzynarodowych, ich eksport jest efektem: niesamodzielne Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 91. - przepływu siły roboczej, - kapitału, - wiedzy technicznej, - transferów i transakcji rządowych 149

Usługi we współczesnej gospodarce współcześnie usługi odgrywają decydującą rolę w tworzeniu PKB w krajach wysoko uprzemysłowionych udział usług w tworzeniu PKB zbliża się do ⅔ całości w krajach słabo rozwiniętych sięga 40%; przy czym następuje stały wzrost tego udziału Źródł0: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 90, 91. 150

Usługi uwzględniające kryterium kraju producenta i kraju konsumenta usługi przepływające między krajem A (producentem) i B (konsumentem) w sposób podobny do towarów (dotyczy to np. usług telekomunikacyjnych ubezpieczeniowych, konsultingowych). Ani producenci usług ani ich konsumenci nie opuszczają swoich krajów; pierwsi - aby wyprodukować i wyeksportować usługę, drudzy - aby ją nabyć i skonsumować. usługi produkowane w kraju A na potrzeby przybyłych do tego kraju konsumentów z kraju B (dotyczy to np. usług świadczonych na rzecz turystów zagranicznych, usług edukacyjnych na rzecz studentów zagranicznych). usługi produkowane czasowo w kraju B przez kraj A na potrzeby konsumentów z kraju B; niezbędny jest przepływ ludzi z kraju A do kraju B, produkujących i świadczących usługi (dotyczy to np. usług budowlanych, konsultingowych, artystycznych). Usługi produkowane trwale w kraju B przez kraj A na potrzeby konsumentów z kraju B w oparciu o bezpośrednie inwestycje zagraniczne; niezbędny jest, więc nie tylko przepływ ludzi, lecz też przepływ kapitału. Stwarza to poczucie stabilności i długotrwałej odpowiedzialności za świadczone usługi (dotyczy np. usług bankowych, marketingowych, ubezpieczeniowych). Źródł0: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 90. 151

Główni eksporterzy usług na świecie kraje wysoko uprzemysłowione - 75% eksportu usług - 70% importu usług kraje słabo rozwinięte około 20% światowego eksportu usług i 25% światowego importu usług pozostałą cześć usług eksportują i importują kraje transformujące swe gospodarki Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 91. 152

Kraje wysoko uprzemysłowione charakteryzują się dodatnim saldem handlu usługami za wyjątkiem: Niemiec, Japonii, Kanady i Irlandii, które mają bilans ujemny Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 91. 153

Kraje słaborozwinięte charakteryzują się ujemnym saldem handlu usługami za wyjątkiem: Hong Kongu, Singapuru, Egiptu, Tunezji, Panamy, Kenii, które mają bilans dodatni Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 91. 154

Najwięksi eksporterzy usług na świecie: Stany Zjednoczone Ameryki Wielka Brytania Niemcy Francja Japonia Hiszpania Włochy Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 91. 155

Najwięksi importerzy usług na świecie: Stany Zjednoczone Ameryki Niemcy Wielka Brytania Japonia Francja Włochy Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 91. 156

ponad 50% światowego handlu usługami stanowią usługi transportowe i turystyczne spośród pozostałych usług najważniejszą rolę odgrywają: - opłaty licencyjne i prawa autorskie, usługi finansowe, usługi budowlane usługi ubezpieczeniowe, usługi informatyczne, usługi informacyjne, usługi kulturalne Źródło: P. Bożyk. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE , Warszawa 2008, s. 91. 157

Zarys historyczny JRE 1957 r. - tworzenie jednolitego rynku wewnętrznego Traktat Rzymski (powołujący Europejską Wspólnotę Gospodarczą - EWG) lata 1985 -1993 - najbardziej intensywny okres „budowy” tego rynku pierwsza dekada XXI w. - wzmożenie działań mających na celu pogłębienie integracji rynków usług 158

Przyczyny wzmożenia działań mających na celu pogłębienie integracji rynków usług w pierwszej dekadzie XXI w. poszukiwanie źródeł wzrostu gospodarczego w UE chęć poprawy konkurencyjności unijnych firm usługowych na rynku UE i rynku światowym w warunkach zaostrzającej się konkurencji międzynarodowej i słabnącej pozycji firm unijnych A. Szypulewska-Porczyńska. Budowa rynku wewnętrznego usług w Unii Europejskiej, Monografie i Opracowania nr 592, SGH, Warszawa 2013, s. 9. 159

Podjęte działania przez UE 2006 r. - przyjęcie tzw. dyrektywy usługowej DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym 2012 r. - podjęcie kolejnych przedsięwzięć przez Komisję Europejską 160

Pomimo tych działań rynek usług jest mniej zintegrowany niż rynek dóbr !!!! Znaczenie problematyki jest bardzo ważne !!! Usługi (bez budownictwa) wygenerowały w 2010 r. około 74% wartości dodanej brutto państw Unii Europejskiej 161

II. Dyrektywa usługowa 162

DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym Rozdział I. Przepisy ogólne Rozdział II. Uproszczenia procedur administracyjnych Rozdział III. Swoboda przedsiębiorczości dla usługodawców Rozdział IV. Swobodny przepływ usług Rozdział V. Jakość usług Rozdział VI. Współpraca administracyjna Rozdział VII. Program konwergencji Rozdział VIII. Przepisy końcowe Źródło: DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 163

Rozdział I. Przepisy ogólne, Artykuł 2. Zakres zastosowania 1. Dyrektywa ma zastosowanie do usług świadczonych przez usługodawców prowadzących przedsiębiorstwo w państwie członkowskim. 2. Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do następujących rodzajów działalności: 12 + 1 Źródło: DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 164

Wykluczone rodzaje działalności 1. usługi o charakterze nieekonomicznym świadczone w interesie ogólnym 2. usługi finansowe, w tym: • usługi w zakresie bankowości, działalności kredytowej, ubezpieczeń i reasekuracji • usługi w zakresie emerytur pracowniczych lub indywidualnych • papierów wartościowych , funduszy inwestycyjnych, płatności oraz doradztwa inwestycyjnego Źródło: DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 165

Wykluczone rodzaje działalności II 3. usługi i sieci łączności elektronicznej oraz urządzeń i usługi towarzyszące 4. usługi w dziedzinie transportu, w tym: usługi portowe 5. usługi agencji pracy tymczasowej Źródło: DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 166

Wykluczone rodzaje działalności III 6. usługi zdrowotne 7. usługi audiowizualne, w tym: usługi kinematograficzne 8. usługi działalności hazardowej łącznie z loterią, grami hazardowymi w kasynach i zakładami wzajemnymi Źródło: DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 167

Wykluczone rodzaje działalności IV 9. działania związane z wykonywaniem zadań publicznych 10. usługi społeczne świadczone przez usługodawców upoważnionych przez państwo lub organizacje charytatywne uznane za takie przez państwo, związane z budownictwem socjalnym, opieką nad dziećmi oraz pomocą rodzinom i osobom będącym stale lub tymczasowo w potrzebie Źródło: DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 168

Wykluczone rodzaje działalności V 11. usługi ochrony osobistej 12. usługi świadczone przez notariuszy i komorników + punkt 3, artykułu 2 Dyrektywa nie ma zastosowania w dziedzinie podatków Źródło: DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 169

Rozdział I. Przepisy ogólne, Artykuł 4. Definicje usługa usługodawca usługobiorca państwo członkowskie prowadzenie przedsiębiorstwa system zezwoleń wymóg nadrzędny interes publiczny właściwy organ państwo członkowskie zawód regulowany informacja handlowa 12 Usługa - wszelka działalność gospodarcza prowadzona na własny rachunek , zwykle świadczona za wynagrodzeniem Źródło: DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 170

Wdrożenie dyrektywy usługowej w państwach UE 171

Państwa, które zniosły najwięcej ograniczeń (stanowiące najbardziej otwarte rynki usług) Słowacja Szwecja Hiszpania Grecja Włochy Luksemburg A. Szypulewska-Porczyńska. Budowa rynku wewnętrznego usług w Unii Europejskiej, Monografie i Opracowania nr 592, SGH, Warszawa 2013, s. 114, 115. 172

Państwa, które zniosły najmniej ograniczeń (stanowiące najbardziej zamknięte rynki usług) Bułgaria Rumunia Niemcy Włochy Francja Wielka Brytania A. Szypulewska-Porczyńska. Budowa rynku wewnętrznego usług w Unii Europejskiej, Monografie i Opracowania nr 592, SGH, Warszawa 2013, s. 114, 115. 173

III. Strategia rozwoju rynku wewnętrznego usług na lata 20. XXI w. 174

Dokumenty opublikowane po 2010 r. Europa 2020 Raport M. Montiego (Nowa strategia na rzecz jednolitego rynku) Akt o jednolitym rynku Komunikat w sprawie wdrożenia dyrektywy usługowej Lepsze Zarządzanie Jednolitym Rynkiem Semestr europejski A. Szypulewska-Porczyńska. Budowa rynku wewnętrznego usług w Unii Europejskiej, Monografie i Opracowania nr 592, SGH, Warszawa 2013, s. 121 -138. 175