1 4 Yksek Scaklk 1 4 1 Yksek

1. 4. Yüksek Sıcaklık 1. 4. 1. Yüksek Sıcaklığın Etkileri Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde düşük sıcaklıklar kadar optimum üzerindeki yüksek sıcaklıklar da sıcaklığın derecesine, süresine, bitkinin gelişme dönemine bağlı olarak zararlı etkide bulunur. Yüksek sıcaklıklarda fotosentez ve solunum dengesi bozulur. Buna bağlı olarak büyüme yavaşlar. Eğer bu sıcaklık artışı uzun süre devam ederse, bitki toprak üstü organları ile devamlı kaybettiği suyu, kökleri ile karşılayamaz ise sararma, solma, kıvrılma ve sonuçta kuruyarak öldüğü gözlenmektedir. Bitkinin devamlı su kaybetmesi ise, protoplazmanın pıhtılaşmasına ve bitkinin ölümüne neden olur. Özellikle bu durum sıcak rüzgarların estiği zamanlarda çok daha hızlı gerçekleşmektedir.

Genç bitki döneminde zararlanma daha şiddetli olur. Çiçeklenme ve döllenme zamanında meyve tutumu, meyve tutumundan sonraki dönemde meyvenin irileşerek olgunlaşmasını olumsuz yönde etkiler. Olgunlaşma dönemindeki yüksek sıcaklıklar ise düşük sıcaklıklarda olduğu gibi meyvenin renginin açılmasına, tadının azalmasına, yaprağı tüketilen türlerde yaprağın sararmasına ve pörsümesine neden olur. Bununla birlikte özellikle bazı sebze ve meyve türlerinde optimumun biraz üzerindeki sıcaklıklar rengin, tadın ve kokunun oluşmasını olumlu yönde etkiler. (kavun, karpuz, şeftali, kayısı)

Etkili sıcaklık toplamı Herhangi bir bitkinin gelişme evresini tamamlaması için belirli bir sıcaklık toplamına ihtiyaç vardır. Bu ihtiyacı hesaplamak için belirli bir temel sıcaklığın (minimum gelişme- eşik sıcaklığı) üzerindeki günlük sıcaklık derecelerinin toplamı alınmaktadır ve birimi «gün derece» dir.

Meyve türleri için Etkili sıcaklık toplamının hesaplanmasında sert çekirdekli meyveler içi +5 o. C, yumuşak çekirdekli meyveler için +7 o. C, Antep fıstığı için +12 o. C esas alınır.

Armutlarda yapılan çalışmalarda eşik sıcaklık 5 o. C olarak kabul edilmiştir (Burmistrow, 1975; Tikhonow, 1976) Jackson (1986) ise meyve türlerinin etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesinde 10 o. C’ nin eşik sıcaklık olduğunu ve bu sıcaklık altında çok az gelişmenin olduğunu belirtmektedir.

Etkili sıcaklık toplamlarından hareket ederek o ekolojide hangi tür yada çeşitlerin daha başarılı olarak yetiştirilebileceği konusunda karar verilebilir. Örnek olarak 1650 gün-derece etkili sıcaklık toplamına sahip olan Ankara’da ürünlerin olgunlaştırabilmeleri için bu değerden daha yüksek etkili sıcaklık toplamı isteyen Papaz karası, Öküzgözü gibi üzüm çeşitleri ile antep fıstığı gibi meyve türlerinin ekonomik olarak yetiştirilmeleri mümkün olamamaktadır.

Washingtonun doğusundaki Prosser bölgesi için gelişme dönemi 157 gün ve etkili sıcaklık toplamı 1427 gün-derecedir. Washingtonun batısındaki Seattle bölgesinde ise gelişme dönemi 255 gün ve etkili sıcaklık toplamı 1882 gün-derecedir. Bu durumda Prosser’ de olgunlaşan bazı meyve türlerini Seattle’de yetiştirmek mümkün olmamaktadır.

KAYNAK Ağaoğlu, S. ve ark. 1995. Genel Bahçe Bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve geliştirme Vakfı Yayınları No: 4. Dokuzoğuz, M. 1974. Meyve Ağaçları ve Çevre İlişkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları, İzmir. Top, N. ve Zincirlioğlu, Ö. 1987. Bitkilerin Ekolojik Girdi İstekleri. Eser, D. 1997. Tarımsal Ekoloji. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayın No. 1473, 176 s. , Ankara. Akman, Y. , Güney, K. 2006. Bitki Ekolojisi Botanik, Palme Yayınları No: 345. Akman, Y. , Ketenoğlu, O. , Kurt, L. , Güney, K. , Tuğ, M. , Bitki Ekolojisi, Palme Yayınları No: 300.