1 3 PRODHIMI DHE MBARTJA E ENERGJISE ELEKTRIKE

1. 3 PRODHIMI DHE MBARTJA E ENERGJISE ELEKTRIKE E PUNOI: Ariana Muqaj 1. 3. 1 Prodhimi i energjise elektrike

Energjia elektrike Energjia elektrike mund te shnderrohet ne energji mekanike, termike, te drites etj. Burimet elektrike jane pajisje ne te cilat format e ndryshme te energjise shnderrohen ne energji elektrike. Sistemet teknologjike ku prodhohet rryma elektrike quhen centrale elektrike. Ligji mbi ruajtjen e energjise thote se energjia as nuk fitohet, as nuk humbet por shnderrohet nga nje forme ne tjetren.

• BURIMET E ENERGJISE NDAHEN NE: Burime te pariperteritshme jane mineralet energjetike si linjiti ose qymyrguri, mineralet nukleare si uraniumi, plutoniumi, nafta, gazi natyror dhe biomasa. Ndryshe nga keto, energjia e lumenjve, e valeve te detit apo e drites se diellit eshte praktikisht e pashtershme prandaj keto burime quhen te riperteritshme. Centralet qe perdorin burimet e pariperteritshme jane termocentralet

Termocentralet Termocentrali eshte objekt ne te cilin jane te vendosura pajisjet perkatese energjetike te cilat behet shnderrimi i energjise se nxehtesise te lendes djegese ne energji elektrike Termocentralet si lende djegese per ngrohjen e ujit perdorin thengjjillin, mazutin, gazin natyror dhe materialet radioaktive-uraniumin. Termocentrali KOSOVA A

Si punon termocentrali? Ne kaldajen e avullit uji i paster shnderrohet ne avull te ujit me ane te lendes djegese. Ky avull ndermjet gypave dergohet ne lopatat e turbines me avull dhe i ve ne levizje. Boshti i turbines eshte i lidhur me boshtin e gjeneratorit te cilin e ve ne levizje. Gjeneratori gjate rrotullimit shnderron energjine mekanike ne energji elektrike. Avulli nga turbina shkon ne ftofesin ku behet kondebsimi i avullit. Uji qe fitohet pas kondensimit shkon ne kaldaje dhe serish shnderrohet ne avull duke e mbyllur ciklin e punes.

Centralet nukleare Centrali nuklear perbehet prej pajisjeve perkatese energjetike qe bejne shnderrimin e energjise nga lenda nukleare (e cila fitohet me procesin e reaksionit apo zberthimit nuklear) ne energji elektrike. Energjia nukleare transformohet ne energji te nxehtesise. Pastaj ne kaldajen me avull uji i paster shnderrohet ne avull te ujit me ane te nxehtesise. Ky avull dergohet ne lopatat e turbines dhe i ve ne levizje ato. Boshti i turbines eshte i lidhur me boshtin e gjeneratorit. Gjeneratori e shnderron energjine mekanike ne elektrike. Ne kondensator avulli shnderrohet ne uje i cili qarkullon ne kaldaje dhe shnderrohet serish ne avull

Centralet ne baze te burimeve te riperteritshme te energjise jane me ekologjike se centralet me burime te pariperteritshme. Dobesi e ketyre centraleve eshte kostoja e larte e ndertimit. Mirepo per qellim te mbrojtjes keto centrale ndertohen gjithnje e me shume

Hidrocentralet Ne hidrocentrale behet shnderrimi i energjise potenciale apo kinetike te ujit ne energji elektrike. Ndertohen afer lumenjeve apo ne shtreterit e tyre. Ndertohet diga qe sherben per akumulimin e ujit dhe formimin e ujembledhesit. Kemi dy lloje hidrocentralesh: rrjedhese dhe akumuluese. Hidrocentralet rrjedhese ndertohen ne lumenj me rrjedhje te madhe. Hidrocentralet akumluese ndertohen ne vende ku akumulimi eshte ekonomikisht i arsyeshem dhe ku mund te ndertohen diga. Ne keto hidrocentrale energjia potenciale e ujit leshohet ne lopatat e turbines e cila shnderron energjine kinetike ne ate mekanike. Gjeneratori shnderron energjine mekanike ne elektrike.

CENTRALET Energjia diellore e cila nga pasqyrat drejtohet ne DIELLOREkullen dhe stufen diellore shnderrohet ne energji elektrike te nxehtesise. Me kete nxehtesi ngrohet uji i cili kalon ne avull dhe i ve ne levizje turbinat. Turbina ve ne levizje gjeneratorin. Gjeneratori Shnderron energjine mekanike ne elektrike. CENTRALET E Centralet e eres ndertohen ne vende ku ERES ka ere te forte. Keto centrale jane vetem si burim plotesues i energjise elektrike. Keto centrale mund te puojne me shpejtesi minimale 4 m/s dhe me e vogel 12 m/s. Ne centralet e eres shnderrohet energjia kinetike e eres ne energji mekanike pastaj kjo ne ate elektrike.

CENTRALET NE BAZE TE BATICES DHE ZBATICES Keto centale ndertohen afer detit i cili ndryshon nivelin gjate baticave dhe zbaticave. Gjate batices diga eshte e hapur dhe liqeni akumulues mbushet me uje dhe ne fund te batices dega mbyllet. Parimi i punes se centraleve te tilla eshte i njejte si ne hidrocentrale akumuluese. CENTRALET GJEOTERMALE Centralet gjeotermale perdorin avullin nga thellesia e tokes me temperature 100 -3000 °C. Parimi i punes eshte i njejte si te termocentrali.

Bartja dhe shperndarja e energjise elektrike Bartja e energjise behet ndermjet linjave elektrike dhe transformatoreve. Shpenzuesit e rrymes elektrike vendosen ne ndertesat qe njeriu i nderton per qellime te ndryshme. Centralet dhe linjat per shperndarjen e energjise elektrike deri te shpenzuesi i quajme SISTEM ELEKTROENERGJETIK (SEE) Energjia elektrike e centraleve ka tension 6000 -24000 V i cili me transformator transformohet ne tension deri 400 k. V qe bartja te behet me humbje te vogla. Kjo energji pastaj bartet me ane te linjave. Pjeset perberese te linjes jane: perquesit shtyllat dhe izolatoret. Shtylla sherben per mbajtjen e perquesit, izolatorit dhe percjellesit. Ndertohet nga qeliku ose betoarmeja. Energjia elektrike qarkullon ne nenshperndares pastaj ne afersi te shpenzuesve me tension te ulet 230 -400 V. Rrjeti elektrik i tensionit te ulet mund te jete ajror ose tokesor. Rjeti ajror ndertohet me perques ndersa nentokesor me kabllo energjetike.

Bartja e energjise elektrike Linja elektrike Izolatori